Những lo ngại cho nhân loại khi vi nhựa kết hợp với hóa chất vĩnh cửu

2 giờ trướcBài gốc

Con người phải chiến đấu chống lại hóa chất do chính mình tạo ra

Một nhóm nghiên cứu từ Đại học Birmingham ở Anh đã xem xét tác động của vi nhựa và PFAS (Per- and polyfluoroalkyl substances - là một nhóm hợp chất hóa học organofluorine tổng hợp có nhiều nguyên tử flo gắn vào chuỗi alkyl và hiện có 7 triệu hóa chất như vậy) đối với bọ chét nước Daphnia magna (gọi tắt là Daphnia), cả riêng lẻ và trộn lẫn với nhau.

Việc tiếp xúc Daphnia với cả hai chất gây ô nhiễm cùng nhau trong điều kiện phòng thí nghiệm gây ra thiệt hại cho bọ chét nước nhiều hơn tới 41% so với nhựa và hóa chất vĩnh cửu gây ra riêng lẻ.

Những tác động đó gồm còi cọc, chậm phát dục và sinh ít con hơn. Với mức độ nghiêm trọng của tác hại lớn hơn trong các thử nghiệm trên bọ chét nước trước đây đã tiếp xúc với ô nhiễm hóa học khác, kết quả cho thấy tác động có tính chất tích lũy.

Nhà khoa học môi trường Mohamed Abdallah cho biết: "Chúng ta phải điều tra tác động kết hợp của các chất gây ô nhiễm đối với động vật hoang dã trong suốt vòng đời của chúng để hiểu rõ hơn về rủi ro do các chất gây ô nhiễm này gây ra trong điều kiện thực tế".

"Điều này rất quan trọng để thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn và ban hành chính sách đối phó với mối đe dọa ngày càng tăng của các chất gây ô nhiễm mới nổi cũng như hóa chất vĩnh cửu".

Vi nhựa là những mảnh nhựa có đường kính nhỏ hơn 5 mm, tích tụ trong môi trường do sự phân hủy của các vật liệu lớn hơn hoặc sự rơi rụng của các sợi tổng hợp.

Mặc dù mức độ ảnh hưởng của chúng đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người vẫn chưa được biết đầy đủ, nhưng nghiên cứu cho thấy có lý do chính đáng để lo ngại khi chúng xuất hiện ngày càng lan rộng, đến cả những nơi xa xôi nhất trên Trái đất và sâu bên trong cơ thể chúng ta.

Trong khi đó, PFAS được sử dụng trong vô số quy trình sản xuất vì đặc tính tiện lợi của chúng và có liên quan đến tổn thương thận và sự phát triển của ung thư. Chậm phân hủy, những chất gây ô nhiễm này đã được tìm thấy trong động vật hoang dã và cả nước mưa mà phổ biến trong môi trường của chúng ta như vi nhựa.

Nghiên cứu được thiết kế để mô phỏng khả năng tiếp xúc tiềm ẩn của Daphnia với cả hai chất độc này trong thế giới tự nhiên. Những con bọ nước này là một phần quan trọng của chuỗi thức ăn dưới nước, cũng như là một chỉ báo khả tín về ô nhiễm môi trường.

Nhà sinh vật học hệ thống tiến hóa Luisa Orsini cho biết "Nghiên cứu của chúng tôi mở đường cho các nghiên cứu trong tương lai về cách các hóa chất PFAS ảnh hưởng đến chức năng gien, cung cấp những hiểu biết quan trọng về tác động sinh học lâu dài của chúng".

Việc xác định tác động của từng chất ô nhiễm vón đã là một thách thức, chưa nói đến việc giải mã tác động đối với môi trường khi chúng kết hợp lại. Với những cải tiến về phương pháp phân tích và công nghệ, các nhà nghiên cứu hy vọng chúng ta có thể định lượng tốt hơn tác hại do nhiều chất ô nhiễm gây ra trong những trường hợp phức tạp hơn.

Orsini đánh giá: "Những phát hiện này sẽ không chỉ liên quan đến các loài thủy sinh mà còn liên quan đến con người, làm nổi bật nhu cầu cấp thiết về quy định giải quyết các sự kết hợp đáng lo ngại của các chất ô nhiễm trong môi trường".

"Việc hiểu được các tác động mãn tính, lâu dài của hỗn hợp hóa chất là rất quan trọng, đặc biệt là khi xem xét rằng việc tiếp xúc trước đó với các hóa chất khác và các mối đe dọa môi trường có thể làm suy yếu khả năng chịu đựng ô nhiễm hóa chất mới của các sinh vật".

PFAS còn thường được gọi là "hóa chất vĩnh cửu" bởi không dễ phân hủy trong môi trường. PFAS thường được sử dụng trong bao bì thực phẩm để ngăn dầu mỡ và nước ngấm qua giấy gói thực phẩm và cốc đựng đồ uống. Các hóa chất này cũng được sử dụng để sản xuất thảm, quần áo và đồ nội thất chống ố, chống thấm nước và dầu mỡ. Các ứng dụng khác bao gồm dụng cụ nấu ăn chống dính (chảo chống dính,..), điện thoại di động, máy bay thương mại và phương tiện phát thải thấp.

Một số PFAS được nghiên cứu nhiều nhất, chẳng hạn như axit sulfonic perfluorooctane (PFOS) và axit perfluorooctanoic (PFOA) có liên quan đến cholesterol cao, ung thư thận và các bệnh ung thư khác, viêm loét đại tràng, bệnh tuyến giáp hoặc rối loạn chức năng và nhiều tình trạng sức khỏe khác.

Mối lo ngại của công chúng đã khiến các nhà sản xuất cam kết loại bỏ dần việc sử dụng hai hóa chất này trong các sản phẩm của Mỹ vào năm 2008. Tuy nhiên, “khi PFOS và PFOA được loại bỏ dần và thay thế, mọi người có thể tiếp xúc với các chất PFAS khác,” cơ quan đăng kiểm độc tố và bệnh tật Mỹ lưu ý.

Theo Viện Hàn lâm Khoa học, Kỹ thuật và Y học Mỹ, các nghiên cứu hiện đang nhận thấy những tác động sức khỏe tương tự từ một số phiên bản PFAS mới hơn. Phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ và người già là những đối tượng có nguy cơ cao hơn bị ảnh hưởng bởi loại "hóa chất vĩnh cửu" này.

Anh Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nhung-lo-ngai-cho-nhan-loai-khi-vi-nhua-ket-hop-voi-hoa-chat-vinh-cuu-226500.html