Trong bài phát biểu tại Nhà Trắng ngày 2/4, Tổng thống Trump công bố gói thuế quan quy mô lớn, coi đây là nền tảng cho chiến lược kinh tế nhiệm kỳ hai. Ông ca ngợi thuế quan như công cụ đưa nước Mỹ “giải phóng” khỏi phụ thuộc bên ngoài và tái thiết sức mạnh sản xuất trong nước.
Cùng với các mức thuế cụ thể, ông đưa ra hàng loạt cam kết lớn: việc làm và nhà máy sẽ quay trở lại Mỹ, nợ công sẽ giảm nhanh, kinh tế sẽ tăng trưởng vượt trội và Mỹ sẽ giành lại vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bắt tay sau cuộc gặp song phương tại căn cứ không quân Gimhae ở Busan, Hàn Quốc vào ngày 30/10.
Việc làm sản xuất có thực sự “trở lại ào ạt” như cam kết?
Thực tế đến nay chưa ủng hộ tuyên bố này. Thị trường lao động Mỹ gần như chững lại trong năm 2025, trong khi số việc làm trong ngành sản xuất – chỉ số ông Trump thường xuyên nhấn mạnh – đã giảm liên tục kể từ tháng 4.
Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, đến tháng 11, số lao động trong lĩnh vực sản xuất đã ít hơn khoảng 67.000 người so với thời điểm ông Trump công bố thuế quan. Song song đó, chi tiêu cho xây dựng nhà máy cũng suy giảm suốt cả năm, cho thấy làn sóng hồi hương sản xuất chưa diễn ra như kỳ vọng.
Thuế quan có giúp Mỹ giảm nợ công nhanh chóng?
Một trong những cam kết táo bạo nhất của ông Trump là dùng nguồn thu từ thuế quan để “trả bớt nợ quốc gia rất nhanh”. Tuy nhiên, con số thực tế lại đi theo chiều ngược lại.
Nợ công Mỹ tại thời điểm tháng 4 vào khoảng 36,1 nghìn tỷ USD. Đến nay, con số này đã vượt 38,2 nghìn tỷ USD, tăng thêm hơn 2 nghìn tỷ USD, cho thấy thuế quan chưa tạo ra tác động tài khóa như ông Trump từng khẳng định.
Kinh tế Mỹ có tăng trưởng “chưa từng thấy” nhờ thuế quan?
Thuế quan cũng chưa tạo cú hích tăng trưởng mạnh như lời hứa. Dù Bộ trưởng Tài chính Mỹ dự báo GDP thực có thể đạt mức tăng khoảng 3% trong năm 2025, con số này chỉ nhỉnh hơn mức 2,8% của năm 2024.
Nhiều cam kết tăng trưởng cao hơn từ đội ngũ của ông Trump hiện đã được dời sang các năm sau, đặc biệt là 2026, cho thấy tác động của thuế quan lên tăng trưởng ngắn hạn là khá hạn chế.
Những cam kết thuế quan nào đã được thực hiện đúng như lời hứa?
Dù kết quả kinh tế chưa như mong đợi, ông Trump lại thể hiện sự nhất quán đáng kể trong việc áp thuế. Ông đã nhanh chóng thiết lập mức thuế cơ bản tối thiểu 10% đối với hàng nhập khẩu, đúng như cam kết.
Mức thuế 25% với ô tô nhập khẩu cũng được triển khai và duy trì, chỉ điều chỉnh nhỏ với một số đối tác như Anh. Đối với Trung Quốc, dù từng có giai đoạn căng thẳng đẩy thuế suất lên rất cao, mức thuế bình quân hiện tại đã quay về khoảng 29,3% – khá sát với mức 34% mà ông Trump từng hứa.
Những lĩnh vực nào vẫn chưa thực hiện được?
Hai lời hứa lớn đến nay vẫn chưa thành hiện thực là thuế đối với dược phẩm và chất bán dẫn. Dù ông Trump nhiều lần tuyên bố sẽ buộc các hãng dược và chip quay về Mỹ, phần lớn thuốc nhập khẩu vẫn được miễn thuế khi năm 2025 khép lại.
Với ngành bán dẫn, các kế hoạch thuế tiếp tục bị trì hoãn, kèm theo nhiều ngoại lệ cho những doanh nghiệp đầu tư sản xuất tại Mỹ, khiến triển vọng áp thuế vẫn chưa rõ ràng.
Phương Nhi (Theo Finance)