Những người giữ 'lá phổi xanh' nơi đầu nguồn biên giới Tây Nam

5 giờ trướcBài gốc

Với hệ sinh thái phong phú, đa dạng với nhiều loại động, thực vật quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam, rừng tràm Trà Sư còn là điểm du lịch sinh thái nổi tiếng của tỉnh An Giang và vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Một góc rừng tràm Trà Sư nhìn từ trên cao.

Để giữ mãi màu xanh của cả khu rừng tràm rộng rộng lớn, những cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng tràm Trà Sư (thuộc Trạm Quản lý rừng số 3, Ban Quản lý rừng An Giang – Khu vực II) vẫn ngày đêm không quản khó khăn, gian khổ, miệt mài bảo vệ “lá phổi xanh” quan trọng của Đồng bằng sông Cửu Long.

Những người “gác rừng” thầm lặng

Trung tuần tháng 12, khi những cơn gió mùa Đông Bắc đầu tiên vừa tràn về vùng đầu nguồn Châu thổ Cửu Long, chúng tôi có dịp theo chân lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng tràm Trà Sư (thuộc Trạm Quản lý rừng số 3, Ban Quản lý rừng An Giang – Khu vực II) thực hiện chuyến xuyên rừng tràm vào vùng lõi (khu bảo vệ nghiêm ngặt) Khu bảo vệ cảnh quan rừng tràm Trà Sư. Thời điểm này, mùa nước nổi bắt đầu rút dần, dưới tán rừng xanh biếc, những bông hoa tràm nở trắng tinh khiết trong nắng sớm, hương tràm thoảng đưa nhẹ nhàng,… tất cả tạo nên một thế giới riêng biệt - nguyên sơ, kỹ vĩ và thấm đẫm hơi thở của thiên nhiên.

Hơn 10 phút di chuyển bằng xe máy dọc theo tuyến đê số 1, đoàn chúng tôi rời vùng đệm, lên vỏ lãi (thuyền làm bằng vật liệu nhựa composite) chèo tay để vào các phân khu chức năng khu bảo vệ nghiêm ngặt. Những cây tràm lớn với dây leo đan chằng chịt trên nền đất phèn ngập nước. Trên cao, từng đàn cò trắng, diệc, cồng cộc,… mổ nhau chí chóe sau những cành cong, như không hề biết đến sự có mặt của con người.

Anh Nguyễn Thái Trọng, cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng tràm Trà Sư (thuộc Trạm Quản lý rừng số 3, Ban Quản lý rừng An Giang – Khu vực II) tuyên truyền với khách du lịch về công tác phòng cháy, chữa cháy rừng và bảo vệ cảnh quan rừng tràm Trà Sư.

Anh Nguyễn Thái Trọng, cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng tràm Trà Sư (thuộc Trạm Quản lý rừng số 3, Ban Quản lý rừng An Giang – Khu vực II) cho biết, tổng diện tích Khu bảo vệ cảnh quan rừng tràm Trà Sư đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1976/QĐ-TTg ngày 30/10/2014 về quy hoạch hệ thống rừng đặc dụng cả nước đến năm 2020 là 1.050 ha. Phân theo hiện trạng sử dụng đất rừng trồng gỗ ngập phèn là hơn 707 ha; đất trống ngập nước phèn và đất mặt nước gần 122 ha; đất đang trồng lúa nước hơn 200 ha và đất khác hơn 18 ha. Các phân khu chức năng khu bảo vệ nghiêm ngặt diện tích 365 ha, chiếm 35% tổng diện tích tự nhiên của Khu bảo vệ cảnh quan; phân khu phục hồi sinh thái diện tích 523 ha, chiếm 50% tổng diện tích tự nhiên của Khu bảo vệ cảnh quan; phân khu dịch vụ hành chính diện tích 162 ha, chiếm 15% tổng diện tích tự nhiên của Khu bảo vệ cảnh quan, hiện đang được cho thuê để phát triển du lịch sinh thái.

Theo anh Trọng, thời gian qua, hoạt động săn bắt chim cò, khai thác thủy sản trái phép vẫn diễn ra phức tạp và ngày càng tinh vi hơn. Trong khi đó, rừng tràm Trà Sư lại nằm tiếp giáp với cánh đồng lúa của người dân, không có vùng đệm rạch ròi; đội ngũ cán bộ bảo vệ rừng mỏng, địa bàn rộng, quá trình tuần tra, kiểm soát gặp nhiều khó khăn. Nhưng với quyết tâm gìn giữ Khu bảo vệ cảnh quan rừng tràm Trà Sư được an toàn, lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng tràm Trà Sư vẫn kiên trì, không ngại khó khăn, nguy hiểm để duy trì vẻ đẹp tự nhiên của rừng tràm mà còn nâng cao nhận thức cộng đồng về việc bảo vệ thiên nhiên.

“Hàng đêm chúng tôi đi tuần tra mà không dùng đèn pin hay âm thanh gì để tránh bị các đối tượng săn bắt chim cò, khai thác thủy sản trái phép phát hiện. Nhiều khi đối mặt với những đối tượng săn bắt trái chim, cò phép mang theo dao, ná dây thun, thậm chí là súng… chúng tôi không có nhiều công cụ hỗ trợ, nên chỉ có thể dựa vào kinh nghiệm và sự phối hợp với các đơn vị liên quan”- anh Trọng chia sẻ.

Ngoài ra, rừng tràm còn đối diện với nguy cơ cháy rừng nghiêm trọng vào mùa khô. Lớp thực bì dày, cộng với việc người dân đốt đồng bên ngoài, khiến anh em trong đơn vị phải luôn ở tư thế sẵn sàng. Phòng là chính, chỉ cần một tàn lửa nhỏ cũng có thể khiến cả khu rừng chìm trong biển lửa.

Là người gắn bó lâu năm với công tác quản lý, bảo vệ rừng tràm Trà Sư, ông Lâm Văn Xương, cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng tràm Trà Sư cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, đơn vị đã phát hiện 17 lượt đối tượng xâm nhập trái phép vào rừng, ngăn chặn kịp thời 11 đối tượng ngoài bìa rừng, lập hồ sơ ban đầu chuyển đến cơ quan có thẩm quyền xử lý.

Ông Xương cho rằng, không chỉ đối mặt với những nguy cơ từ con người, việc bảo vệ rừng tràm Trà Sư cũng gặp nhiều khó khăn do tác động của biến đổi khí hậu. Mùa khô kéo dài hơn, nước cạn nhanh, khiến một số loài thủy sinh bị ảnh hưởng. Những cơn mưa bất thường làm thay đổi điều kiện sống của nhiều loài chim, ảnh hưởng đến hệ sinh thái chung,...

Gìn giữ hệ sinh thái rừng ngập nước Trà Sư

Với diện tích hơn 1.050ha thuộc xã An Cư và Thạnh Mỹ Tây (tỉnh An Giang), rừng tràm Trà Sư nằm cách biên giới Việt Nam - Campuchia khoảng 10km, cách sông Mekong khoảng 15 km. Đây là hệ sinh thái rừng ngập nước được hình thành do xây dựng hệ thống đê bao phòng hộ đặc dụng của tỉnh An Giang. Do chịu ảnh hưởng trực tiếp nước lũ sông Mekong đổ về hàng năm, nên rừng tràm Trà Sư có hệ động vật khá phong phú, với 70 loài chim thuộc 13 bộ và 31 họ, có 2 loài chim được ghi trong sách Đỏ Việt Nam, đó là cò lạo Ấn Độ và cổ rắn (điên điển). Ngoài ra, rừng tràm Trà Sư còn có 11 loài thú thuộc 4 bộ, 6 họ. Các bộ có số loài nhiều nhất là dơi (15 loài), gặm nhấm (4 loài), trong đó có loài dơi chó tai ngắn quý hiếm được ghi vào sách Đỏ Việt Nam. Riêng bò sát, ếch nhái có tới 25 loài, thuộc 2 bộ, 10 họ.

Bên cạnh đó, rừng tràm Trà Sư còn có 140 loài cá, trong đó 10 loài cá xuất hiện quanh năm và 13 loài chỉ xuất hiện vào mùa lũ; 2 loài cá có giá trị khoa học và đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng, đó là cá còm và cá trê trắng,… có giá trị cao về bảo tồn nguồn gen, nghiên cứu khoa học và phục vụ du lịch.

Đặc biệt, rừng tràm Trà Sư đã được Tổ chức kỷ lục Việt Nam xác lập kỷ lục là khu rừng tràm đẹp nhất và nổi tiếng nhất Việt Nam năm 2020. Hiện nay, rừng tràm Trà Sư đã trở thành một trong những điểm du lịch sinh thái tiêu biểu của tỉnh An Giang, mỗi năm thu hút hàng trăm nghìn lượt du khách đến tham quan, trải nghiệm.

Ông Trần Nguyên Kháng, Phó Giám đốc Ban Quản lý rừng An Giang – Khu vực II cho biết, theo quy hoạch, Khu bảo vệ cảnh quan rừng tràm Trà Sư có các phân khu chức năng, gồm: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt 441 ha (chiếm 42,0%); phân khu phục hồi sinh thái 432,3 ha (chiếm 41,2%) và phân khu dịch vụ hành chính 176,7 ha (chiếm 16,8%).

Cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng tràm Trà Sư (thuộc Trạm Quản lý rừng số 3, Ban Quản lý rừng An Giang – Khu vực II) tuần tra bảo vệ rừng bằng xe máy ở khúc vực vùng đệm.

Ngoài ra, tổng diện tích vùng đệm của Khu bảo vệ cảnh quan rừng tràm Trà Sư là gần 1.155,5 ha, bao gồm 800,8ha diện tích của xã An Cư và một phần diện tích xã Thạnh Mỹ Tây (354,7 ha) của tỉnh An Giang.

Theo Phó Giám đốc Ban Quản lý rừng An Giang – Khu vực II Trần Nguyên Kháng, nhằm bảo để vệ nguyên vẹn các hệ sinh thái rừng rừng tràm Trà Sư, thời gian tới, Ban Quản lý rừng An Giang – Khu vực II sẽ tiếp tục phối hợp với các ngàng chức năng, chính quyền địa phương tăng cường công tác tuyên truyền cho người dân, du khách nâng cao nhận thức bảo vệ rừng, săn bắt chim cò, khai thác thủy sản trái phép; không xả rác ra môi trường... Đồng thời, tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy rừng, nhất là vào thời điểm mùa khô; kiểm soát chặt khu vực ranh giới, đường mòn, lối mở để bảo vệ hệ sinh thái, nhằm bảo vệ nguyên vẹn các hệ sinh thái, cảnh quan rừng tràm và đất ngập nước tiêu biểu cho vùng Tây sông Hậu, làm cơ sở cho việc hợp tác về bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ đất ngập nước với các nước vùng hạ lưu sông Mekong.

Cùng với đó, đơn vị tiếp tục chủ động tham mưu, đề ra các giải pháp hỗ trợ phát triển kinh tế, tạo ra nguồn thu ổn định từ việc khai thác kinh doanh các dịch vụ từ rừng và môi trường rừng, hệ sinh thái rừng tràm ngập nước để phục vụ trở lại công tác bảo vệ rừng. Đồng thời, tạo cơ chế để bà con nhân dân sống trong vùng đệm được tham gia vào các hoạt động bảo vệ rừng, phòng cháy - chữa cháy rừng, xây dựng và phát triển rừng, du lịch sinh thái tạo ra sản phẩm nhằm ổn định đời sống cho cộng đồng dân cư sống chủ yếu dựa vào rừng... qua đó, góp phần cải thiện cuộc sống cho lao động làm nghề rừng ở địa phương.

Bài và ảnh: Công Mạo (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/xa-hoi/nhung-nguoi-giu-la-phoi-xanh-noi-dau-nguon-bien-gioi-tay-nam-20251218082317123.htm