Những sai lầm dinh dưỡng của bà mẹ mang thai và cho con bú ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi

5 giờ trướcBài gốc

Trong giai đoạn mang thai và cho con bú, dinh dưỡng của người mẹ có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thai nhi và sự phát triển của trẻ nhỏ. Tuy nhiên, ở nhiều vùng dân tộc thiểu số và miền núi, những quan niệm, tập quán lạc hậu cùng với thiếu kiến thức khoa học đã dẫn tới những sai lầm dinh dưỡng phổ biến, gây hậu quả lâu dài cho cả mẹ và con.

Kiêng khem quá mức

Nhiều phụ nữ mang thai và sau sinh ở vùng cao có thói quen kiêng ăn quá mức. Họ tránh ăn cá, thịt gà, trứng, tôm… vì cho rằng những thực phẩm này "tananh", "tan máu" hoặc làm sữa có mùi tanh khiến trẻ bỏ bú. Thậm chí có nơi còn bắt sản phụ chỉ ăn cơm với muối, uống nước lá. Kiêng khem cực đoan khiến bà mẹ thiếu năng lượng và vi chất, trẻ sinh ra dễ bị suy dinh dưỡng và chậm lớn.

Cơ thể người mẹ trong thai kỳ và khi cho con bú cần nhiều năng lượng và vi chất dinh dưỡng như đạm động vật, chất béo, vitamin A, sắt, kẽm và canxi. Kiêng khem quá mức sẽ dẫn đến suy dinh dưỡng mẹ, khiến thai nhi chậm phát triển, trẻ sinh ra nhẹ cân, dễ mắc bệnh và chậm lớn.

Dinh dưỡng của bà mẹ mang thai và cho con bú có vai trò rất quan trọng.

Đặc biệt, sau sinh nếu sản phụ chỉ ăn cơm muối, tránh ăn cá, thịt, dầu mỡ thì cơ thể không có đủ nguyên liệu để tạo sữa, làm giảm số lượng và chất lượng sữa mẹ. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình nuôi con bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời – giai đoạn trẻ cần dinh dưỡng tối ưu nhất để phát triển.

Kiêng khem quá mức không những không giúp "mẹ tròn con vuông" như quan niệm dân gian, mà còn làm cả mẹ và con suy kiệt, gia tăng nguy cơ bệnh tật và tử vong ở trẻ nhỏ.

Ăn uống nghèo nàn, thiếu đa dạng

Bữa ăn của nhiều bà mẹ chủ yếu dựa vào ngô, sắn, rau rừng, ít thịt cá, ít dầu mỡ. Điều này dẫn đến thiếu đạm động vật, thiếu vitamin A, sắt, kẽm và canxi – những chất rất cần cho sự phát triển của thai nhi và trẻ nhỏ. Trẻ sơ sinh vì thế dễ bị thiếu cân, thiếu máu, còi xương.

Ăn uống đơn điệu làm thiếu các vi chất quan trọng như: Sắt: gây thiếu máu, làm bà mẹ mệt mỏi, tăng nguy cơ băng huyết khi sinh, còn trẻ sơ sinh dễ nhẹ cân.

Vitamin A: thiếu sẽ làm giảm sức đề kháng, dễ mắc bệnh nhiễm trùng, đồng thời ảnh hưởng đến thị lực.

Kẽm và canxi: thiếu kẽm khiến trẻ chậm lớn, dễ mắc bệnh tiêu chảy; thiếu canxi gây còi xương, ảnh hưởng phát triển chiều cao và hệ xương răng.

Chất đạm động vật: cần thiết cho sự hình thành và phát triển não bộ, cơ bắp của trẻ.

Ngoài ra, việc không sử dụng đủ dầu mỡ trong chế biến thức ăn cũng khiến cơ thể không hấp thu tốt các vitamin tan trong chất béo như A, D, E, K. Đây là nguyên nhân quan trọng khiến tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi, nhẹ cân ở trẻ em vùng núi còn cao.

Một chế độ ăn nghèo nàn, thiếu đa dạng không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mẹ mà còn làm giảm chất lượng sữa mẹ, khiến trẻ không được cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện trong những năm đầu đời.

Một số phụ nữ mang thai sợ rằng nếu ăn nhiều thì thai to, khó sinh, phải mổ. Do đó, họ cố tình ăn ít, chỉ ăn vừa đủ no. Đây là quan niệm sai lầm, bởi chế độ ăn thiếu sẽ khiến thai chậm phát triển trong tử cung, dễ đẻ non, hoặc trẻ sinh ra nhẹ cân.

Sai lầm khi cho con bú

Ở nhiều nơi, bà mẹ sau sinh không cho trẻ bú sớm vì tin rằng sữa non "bẩn" hoặc "đắng" không tốt. Họ thường vắt bỏ sữa non rồi cho trẻ uống nước cơm, nước cháo loãng, nước lá. Điều này làm trẻ mất đi nguồn dinh dưỡng quý giá và kháng thể tự nhiên từ sữa non, tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Ngoài ra, một số bà mẹ cho trẻ bú bổ sung nước, mật ong, bột gạo quá sớm, dẫn đến rối loạn tiêu hóa và giảm khả năng bú mẹ.

Việc ăn uống kham khổ, kiêng khem cùng với lao động nặng nhọc ngay sau sinh khiến nhiều bà mẹ ít sữa, nhanh kiệt sức. Nhiều người cho rằng "ít sữa thì phải cho trẻ uống sữa ngoài", mà không biết rằng nghỉ ngơi hợp lý, ăn đủ chất và cho trẻ bú thường xuyên mới là cách kích thích tiết sữa tốt nhất.

Những sai lầm dinh dưỡng ở bà mẹ vùng dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ mà còn để lại hệ lụy lâu dài cho sự phát triển thể chất, trí tuệ của trẻ. Vì vậy, việc truyền thông, giáo dục dinh dưỡng khoa học, xóa bỏ quan niệm lạc hậu và hướng dẫn bà mẹ ăn uống hợp lý trong thai kỳ và giai đoạn cho con bú là nhiệm vụ cấp thiết để nâng cao tầm vóc, thể lực trẻ em vùng khó khăn.

Giải pháp cải thiện từ thực phẩm sẵn có ở địa phương

Để khắc phục tình trạng ăn uống nghèo nàn và kiêng khem quá mức, phụ nữ mang thai và cho con bú ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi có thể tận dụng chính nguồn thực phẩm sẵn có quanh nhà:

Thực hành dinh dưỡng cho bà mẹ nuôi con nhỏ.

Trứng gà, trứng vịt: là nguồn đạm động vật dễ kiếm, rẻ tiền, giàu vitamin A và sắt. Mỗi tuần, bà mẹ có thể ăn 3–4 quả trứng để bổ sung dưỡng chất cho cơ thể.

Cá suối, tôm tép đồng: dù nhỏ nhưng chứa nhiều canxi và đạm, rất phù hợp cho khẩu phần ăn. Khi nấu cháo, canh hoặc kho, nên ăn cả xương cá nhỏ để tận dụng tối đa lượng canxi.

Rau xanh và rau rừng: các loại rau chùm ngây, rau ngót, rau dền, rau muống… giàu vitamin A, sắt và canxi. Đây là nguồn vi chất quan trọng giúp tăng cường sức đề kháng và phòng chống thiếu máu.

Đậu đỗ, ngô, khoai, sắn: có thể kết hợp với gạo thành khẩu phần phong phú hơn, đồng thời bổ sung thêm chất xơ và đạm thực vật.

Quả chín tại địa phương như chuối, đu đủ, xoài, mít, cam quýt… cung cấp nhiều vitamin C và chất xơ, giúp hấp thu tốt sắt từ thức ăn.

Đặc biệt, cần sử dụng dầu ăn thực vật (dầu lạc, dầu đậu nành) khi chế biến món ăn. Đây là nguồn chất béo giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu, đồng thời tăng năng lượng cho khẩu phần ăn hằng ngày.

Việc đa dạng hóa thực phẩm, kết hợp hợp lý giữa nguồn đạm động vật và thực vật, rau củ quả và chất béo, sẽ giúp phụ nữ mang thai và cho con bú ở miền núi có chế độ dinh dưỡng đầy đủ, từ đó cải thiện sức khỏe mẹ, nâng cao chất lượng sữa, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và toàn diện.

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/nhung-sai-lam-dinh-duong-cua-ba-me-mang-thai-va-cho-con-bu-o-vung-dan-toc-thieu-so-va-mien-nui-169250917104928173.htm