TP.HCM vừa chính thức thông qua phương án sắp xếp 273 phường, xã, thị trấn hiện hữu thành 102 phường, xã mới. Trong đó, dư luận đặc biệt quan tâm đến việc quận 1 dự kiến sẽ có phường Sài Gòn, quận Bình Thạnh có phường Gia Định và quận 5 có phường Chợ Lớn.
Tôi cho rằng giữa lòng đô thị náo nhiệt, việc Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn sống lại trong tên gọi những phường mới không chỉ là sự sắp xếp hành chính mà là tiếng vọng của lịch sử, chạm đến trái tim mỗi người con của thành phố này.
Việc tái sử dụng những tên gọi này không chỉ là địa danh mà còn là “chứng nhân” của bao thăng trầm lịch sử, là hồn cốt văn hóa, ký ức về một thời khai khẩn, dựng xây, là sự kết nối quá khứ với hiện tại, là sự tôn vinh những giá trị lịch sử, bồi đắp thêm tình yêu và niềm tự hào về mảnh đất mình đang sống. Khi được thông qua chính thức, chắc chắn đó sẽ là một quyết định ý nghĩa và lay động lòng người.
Quận 1 dự kiến có phường Sài Gòn. Ảnh: THUẬN VĂN
Cuộc hội ngộ xúc động với cội nguồn
Những địa danh vang bóng như Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn trong tên gọi các phường hiện nay không chỉ khơi gợi niềm tự hào mà còn là sự tri ân sâu sắc đến bề dày lịch sử và văn hóa của vùng đất này.
Sài Gòn - có nhiều giả thuyết, phổ biến nhất là từ cách gọi của người Khmer về một loài cây bông gòn (prey nokor - rừng cây gòn). Theo thời gian, âm “prey nokor” dần biến âm thành “Sài Gòn”. Tên gọi này chính thức hóa khi chúa Nguyễn Ánh xây dựng thành Gia Định.
Gia Định - tên gọi chính thức được đặt vào năm 1779 dưới thời chúa Nguyễn Ánh, khi trung tâm hành chính được chuyển từ Biên Hòa về khu vực Sài Gòn. “Gia Định” mang ý nghĩa về sự yên định, tốt đẹp.
Chợ Lớn - ban đầu là khu vực tập trung đông đảo người Hoa đến buôn bán, hình thành một khu chợ lớn bên cạnh khu vực Sài Gòn của người Việt. Tên gọi “Chợ Lớn” đơn giản chỉ sự khác biệt về quy mô so với các chợ khác thời bấy giờ.
Trong lòng người Sài Gòn như chúng tôi, hai từ Sài Gòn gợi lên hình ảnh một đô thị năng động, phóng khoáng, là biểu tượng của sự hội nhập và phát triển nhưng vẫn giữ nét duyên dáng, thân thương. Đó là niềm tự hào về một thành phố luôn đi đầu, dám nghĩ, dám làm.
Gia Định lại mang đậm dấu ấn của sự ổn định, nền tảng vững chắc, là lời nhắc nhở về cội nguồn, về những giá trị truyền thống được vun đắp qua bao thế hệ. Còn Chợ Lớn không chỉ là khu giao thương sầm uất mà còn là biểu tượng của sự đa văn hóa, nơi giao thoa giữa bản sắc Việt và Hoa, tạo nên một nét độc đáo riêng biệt. Đó là minh chứng cho tinh thần đoàn kết, cùng nhau phát triển.
TS Nguyễn Đức Quyền, chuyên gia Quản lý Công, Học viện Cán bộ TP.HCM.
Như vậy, có thể thấy Sài Gòn, từ dáng hình cây bông gòn kiên cường thuở nào, đã trở thành biểu tượng của khát vọng vươn lên, của nhịp sống hối hả mà vẫn đượm chất hào sảng.
Trong tâm khảm người Sài Gòn, những địa danh ấy là linh hồn của đất, là ký ức không thể phai mờ, là niềm tự hào, mãi âm ỉ chảy trong huyết quản. Việc tái hiện những cái tên này là một hành động thấm đẫm tình người, một sự kết nối thiêng liêng giữa quá khứ oanh liệt và tương lai rạng ngời của một thành phố không bao giờ ngủ.
Với một người mang trong mình "dòng chảy Sài Gòn", việc những cái tên Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn được tái sinh trong lòng thành phố hôm nay không chỉ là sự kiện hành chính mà là một cuộc hội ngộ xúc động với cội nguồn.
Nó như một lời thì thầm của lịch sử, vọng về từ những tháng năm khai phá, dựng xây, nhắc nhở về bản sắc không thể trộn lẫn của vùng đất này. Với bản thân, đó là một niềm tự hào trào dâng, một cảm giác thân thương, gần gũi như thể những người thân yêu, những ký ức tuổi thơ bỗng hiện hữu rõ ràng hơn giữa nhịp sống hiện đại.
Với gia đình, đó là sự tiếp nối mạch nguồn văn hóa, là cách để con cháu mai sau hiểu hơn về nơi mình sinh ra, về những giá trị đã hun đúc nên con người Sài Gòn - nghĩa tình, phóng khoáng và luôn hướng về phía trước.
Đó không chỉ là tên gọi, mà là linh hồn, là sợi dây kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai, một món quà vô giá cho những ai trót mang nặng tình yêu với mảnh đất này.
Việc tái sử dụng "Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn" để đặt tên phường mới tại TP.HCM được nhiều người đồng tình. Ảnh: THUẬN VĂN
Tạo nên chương sử mới từ tên 102 phường, xã
TP.HCM sắp xếp từ 273 phường, xã còn hơn 102 xã, phường với những cái tên “lịch sử” là thời khắc mang dấu ấn lịch sử sâu sắc. Mong muốn lớn nhất của chúng tôi là những tên phường mới, đặc biệt là Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn, không chỉ dừng lại ở giá trị tinh thần mà còn thấm đẫm vào hơi thở cuộc sống đương đại.
Chúng ta kỳ vọng đây sẽ là cánh cửa thời gian, mở ra những câu chuyện lịch sử sống động, được kể và được cảm nhận hàng ngày trong nhịp sống của người dân.
Những cái tên ấy phải trở thành ngọn lửa khơi dậy lòng tự hào, ý thức về cội nguồn, về trách nhiệm tiếp nối những di sản văn hóa. Chúng ta mong muốn những phường mang tên lịch sử này sẽ là trái tim nuôi dưỡng bản sắc, nơi những giá trị truyền thống được trân trọng, được bảo tồn một cách sáng tạo và lan tỏa đến các thế hệ sau.
Đây không chỉ là sự thay đổi về mặt địa lý hành chính, mà là sự giao thoa giữa quá khứ và tương lai, là dấu mốc khẳng định bản sắc độc đáo của TP.HCM trên hành trình vươn mình.
Quận 5 dự kiến sẽ có phường Chợ Lớn. Trong ảnh: Người Hoa tham gia diễu hành "Nguyên Tiêu nghinh Ông Quan Thánh Đế Quân tuần du" cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Ảnh: NGUYỆT NHI
Chúng ta kỳ vọng hơn 100 tên phường mới này sẽ viết nên một chương sử mới đầy tự hào, nơi những giá trị truyền thống là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững và phồn vinh.
Đặc biệt khi ba vùng đất giàu bản sắc TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu hòa chung nhịp đập dưới tên gọi TP.HCM đã được mở ra thì việc đặt tên phường mới là một cơ hội vàng để tôn vinh sự đa dạng văn hóa và chiều sâu lịch sử của cả vùng đô thị mới.
Tôi mong rằng những tên phường ở Bình Dương sẽ gợi nhớ đến khí phách quật cường của vùng đất Thủ, nơi có những làng nghề truyền thống, những chiến tích lịch sử hào hùng, những dòng sông chở nặng phù sa và tinh thần lao động sáng tạo.
Người dân kỳ vọng 102 tên phường mới sẽ viết nên một chương sử mới đầy tự hào. Ảnh: THUẬN VĂN
Với Bà Rịa - Vũng Tàu, tên phường cần khắc họa vẻ đẹp hùng vĩ của biển cả, những dấu ấn của thương cảng xưa, những câu chuyện về lòng kiên cường bám trụ và khát vọng vươn khơi. Có thể là tên những ngọn núi, bãi biển, dòng sông mang đậm dấu ấn văn hóa địa phương, hoặc tên những nhân vật lịch sử có đóng góp to lớn cho vùng đất.
Việc đặt tên không chỉ là gọi danh xưng mà là gieo vào lòng người dân niềm tự hào về quê hương, là sợi chỉ kết nối những giá trị riêng có vào bức tranh chung của đại đô thị.
Đó phải là những cái tên “thở” cùng nhịp điệu hiện đại, nhưng vẫn “vang vọng” hồn cốt ngàn đời, để mỗi phường là một “bảo tàng sống”, kể câu chuyện về một vùng đất thống nhất trong sự đa dạng, mạnh mẽ vươn mình ra biển lớn.
LÊ THOA ghi
TS NGUYỄN ĐỨC QUYỀN, chuyên gia Quản lý Công, Học viện Cán bộ TP.HCM