Những trường hợp được vay vốn đặc biệt với lãi suất 0%

một ngày trướcBài gốc

Sáng 29/5, Quốc hội đã tiến hành thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD). Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm đặc biệt là đề xuất chuyển thẩm quyền quyết định các khoản cho vay đặc biệt không có tài sản bảo đảm và lãi suất 0%/năm từ Thủ tướng Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN).

Toàn cảnh phiên làm việc

Đề xuất này mở ra những tranh luận sâu sắc trong Quốc hội, xoay quanh tính cấp thiết, phạm vi áp dụng, cũng như cơ chế kiểm soát minh bạch để đảm bảo an toàn hệ thống tài chính. Đại biểu Trần Thị Thu Đông (Bạc Liêu) nhìn nhận việc trao quyền cho NHNN sẽ giúp rút ngắn thời gian xử lý, đặc biệt khi các tổ chức tín dụng rơi vào tình trạng mất khả năng thanh khoản. Tuy nhiên, bà cũng cảnh báo nguy cơ lạm dụng nếu thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ. Bà đề nghị bổ sung quy định yêu cầu NHNN phải định kỳ báo cáo Chính phủ và Quốc hội về các khoản cho vay đặc biệt, kèm theo tiêu chí rõ ràng về đối tượng và điều kiện được hưởng ưu đãi.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng nêu quan điểm cẩn trọng khi đề cập đến nguyên tắc "đã vay thì phải trả" và "phải có tài sản bảo đảm". Ông bày tỏ lo ngại về việc một số ngân hàng thương mại cổ phần yếu kém có thể dựa vào sự hỗ trợ từ nhà nước mà không chủ động tái cấu trúc nội tại. Đồng thời, ông nhấn mạnh cần quy định rõ ràng về trách nhiệm của các tổ chức tín dụng trong quản lý tài sản bảo đảm, đặc biệt trong bối cảnh từng xảy ra các vụ việc khoản vay vượt quá giá trị tài sản thế chấp.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) đồng thuận với việc trao quyền quyết định cho NHNN, song cũng lo ngại chính sách này có thể dẫn tới cơ chế "xin – cho". Ông nhấn mạnh cần quy định chặt chẽ trách nhiệm báo cáo của NHNN đối với Chính phủ, nhất là khi ban hành các thông tư hướng dẫn dưới luật. Theo ông Huân, việc đảm bảo minh bạch là yếu tố then chốt để tạo dựng niềm tin và tránh nguy cơ lạm quyền.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng

Giải trình trước Quốc hội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng đã làm rõ phạm vi và tính chất đặc biệt của việc cho vay không tài sản bảo đảm với lãi suất 0%. Bà nhấn mạnh đây không phải là một biện pháp phổ biến hay thường xuyên, mà chỉ áp dụng trong những tình huống rất đặc biệt, được quy định rõ ràng trong luật và thông tư hướng dẫn. Theo Thống đốc, hai trường hợp duy nhất có thể xem xét cho vay theo cơ chế đặc biệt là: tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt hoặc đang trong diện kiểm soát đặc biệt.

Trong những tình huống khẩn cấp như vậy, việc hỗ trợ nhanh chóng là tối quan trọng để ngăn chặn sự lan truyền của khủng hoảng thanh khoản, tránh tác động dây chuyền đến toàn bộ hệ thống ngân hàng. Bà Hồng dẫn chứng, trong thời đại công nghệ hiện nay, việc người dân rút tiền hàng loạt có thể diễn ra rất nhanh chóng chỉ qua vài thao tác điện tử. Nếu không có phương án ứng cứu tức thì, hệ thống có thể sụp đổ chỉ trong vài giờ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên làm việc

Thống đốc cũng khẳng định NHNN luôn yêu cầu tài sản bảo đảm khi xét duyệt khoản vay đặc biệt, và chỉ trong tình huống tổ chức tín dụng đã quá khó khăn, không còn tài sản thế chấp, mới xem xét miễn điều kiện này. Theo bà, tài sản của các TCTD chủ yếu là các khoản phải thu từ người vay hoặc các giấy tờ có giá như trái phiếu Chính phủ, và NHNN thường sử dụng những tài sản này để bảo đảm cho khoản vay. Tuy nhiên, đối với những tổ chức đã âm vốn chủ sở hữu, hoạt động không sinh lời và thuộc diện bắt buộc tái cơ cấu, thì giải pháp lãi suất 0% là cần thiết để tránh đổ vỡ toàn hệ thống.

Bà Hồng cũng dẫn ví dụ cụ thể từ Mỹ, khi một ngân hàng hoạt động ổn định suốt 52 năm vẫn bị rút tiền hàng loạt dẫn tới phá sản. Điều này cho thấy sự cố thanh khoản không chỉ xảy ra ở các tổ chức yếu kém mà còn có thể bắt nguồn từ các yếu tố khách quan như tin đồn, lỗi hệ thống, mất dữ liệu. Vì vậy, một cơ chế xử lý linh hoạt, nhanh chóng và hiệu quả là cần thiết để đảm bảo an toàn cho cả hệ thống tài chính quốc gia.

Đại biểu Trần Thị Thu Đông - Đoàn ĐBQH tỉnh Bạc Liêu

Mặc dù nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng thuận với đề xuất trao quyền cho NHNN, song vẫn còn không ít băn khoăn về tính minh bạch và nguy cơ bị lạm dụng. Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) lưu ý rằng việc áp dụng lãi suất 0% nếu không có điều kiện rõ ràng dễ dẫn tới sai lệch môi trường cạnh tranh, làm méo mó hoạt động thị trường và tăng gánh nặng ngân sách nhà nước.

Từ đó, nhiều đại biểu đề nghị cần ghi rõ trong luật rằng lãi suất 0% chỉ được áp dụng đối với các tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt, hoặc đang thực hiện đề án tái cơ cấu bắt buộc được phê duyệt. Song song, phải xây dựng quy trình kiểm soát chặt chẽ và cơ chế báo cáo định kỳ để đảm bảo công khai, minh bạch, tránh tình trạng xin – cho hoặc lợi dụng chính sách.

Tóm lại, việc cho vay lãi suất 0% không có tài sản bảo đảm là một công cụ can thiệp mạnh mẽ nhưng cũng đầy rủi ro. Nó chỉ nên được sử dụng như một “liều thuốc đặc trị” trong tình huống cấp bách nhằm bảo vệ an toàn hệ thống tài chính, chứ không phải là một chính sách thường xuyên. Do đó, việc Quốc hội thảo luận và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho cơ chế này là điều hết sức cần thiết, để đảm bảo rằng sự hỗ trợ của Nhà nước được thực hiện một cách kịp thời, đúng mục tiêu, đúng đối tượng và có kiểm soát chặt chẽ.

Duy Tuấn

Nguồn SaoStar : https://www.saostar.vn/kinh-doanh/nhung-truong-hop-duoc-vay-von-dac-biet-voi-lai-suat-0-202505300003194652.html