Những ưu tiên định hình chính phủ mới của Nhật Bản

13 giờ trướcBài gốc

Với việc bà Takaichi chính thức trở thành thủ tướng, Nhật Bản chấm dứt ba tháng rưỡi khoảng trống chính trị, đồng thời mở ra kỳ vọng về một thời kỳ lãnh đạo mới - nơi mà vai trò của phụ nữ, cải cách kinh tế và định hình vị thế quốc tế sẽ trở thành tâm điểm của dư luận.

Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi. Ảnh: NHK

Cột mốc lịch sử đối với Nhật Bản

Nếu như việc bà Takaichi trúng cử Chủ tịch đảng cầm quyền Tự do Dân chủ Nhật Bản (LDP) khiến giới quan sát và dư luận ngạc nhiên, thì chỉ sau đó vài hôm, mọi thứ đã khác hẳn, khi bà Takaichi thể hiện một cách thức mềm dịu những đầy mưu lược để vượt qua khó khăn. Đặc biệt, việc đảng Công Minh tuyên bố rời bỏ liên minh cầm quyền là một cú sốc, không chỉ đối với bà Takaichi mà còn đối với toàn bộ LDP. Bởi vì, việc mất đi 24 ghế Hạ viện của Công Minh khiến LDP chỉ còn lại 196 ghế trong tổng số 465 ghế. Thêm nữa, Đảng Dân chủ Lập hiến – đảng đối lập lớn nhất Nhật Bản của cựu Thủ tướng Noda Yoshihiko, lại hô hào các đảng nhỏ liên kết lại, chọn một ứng cử viên duy nhất để cạnh tranh với LDP nhằm giành lại vị trí của đảng cầm quyền.

Nếu kế hoạch của ông Noda thành công, với đa số áp đảo của phe đối lập, chắc chắn bà Takaichi và LDP lại thua thêm keo nữa, sau 2 thất bại liên tục tại bầu cử Hạ viện và Thượng viện gần đây. Đã có thời điểm, giới phân tích chính trị Nhật Bản nhận định Thủ tướng thứ 104 của Nhật Bản không phải là bà Takaichi mà sẽ là ông Tamaki Yuichiro - Chủ tịch đảng Dân chủ nhân dân.

Tuy nhiên, thế cờ đã được đảo ngược khi LDP đạt được thỏa thuận liên minh với đảng Duy Tân. Với 35 ghế Hạ viện của Duy Tân, liên minh cầm quyền chỉ còn thiếu 2 ghế nữa là lấy lại được thế quá bán. Ngoài ra, Chủ tịch Yoshimura Hirofumi của Duy Tân lại là Thống đốc Tỉnh Osaka – có vị thế lớn tại khu vực Kansai.

Về dư luận trong chính giới và cử tri thì có người khen, kẻ chê, người ủng hộ, kẻ phản đối. Nhưng nếu nhìn từ thị trường, có thể thấy sự một sự lạc quan mới. Hôm thứ Hai vừa qua, khi chỉ vừa mới có thông tin LDP đạt được thỏa thuận về nguyên tắc với Duy Tân, Chỉ số chứng khoán trung bình Nikkei tại Sàn giao dịch Tokyo đã lập một kỷ lục vượt qua mọi thời đại với 49.185,5 Yên/1 cổ phiếu, và chốt phiên giao hôm qua 21/10, con số này lại bật lên trên 49.316 Yên. Đây là những con số biết nói, chỉ ra sự kỳ vọng đối với cá nhân nữ Thủ tướng Takaichi Sanae và Chính phủ mới, cũng như liên minh cầm quyền giữa LDP và Duy Tân.

Ưu tiên chính sách đầu tiên của nữ Thủ tướng Takaichi

Trong cam kết đưa ra, bà Takaichi coi việc thúc đẩy phát triển kinh tế là ưu tiên hàng đầu. Để thực hiện mục tiêu này, đòi hỏi một kế hoạch tổng thể liên quan đến hàng loạt lĩnh vực khác bao gồm đối ngoại, kinh tế đối ngoại, lao động – việc làm, an sinh xã hội, an ninh... chứ không thể tiến hành một cách đơn lẻ. Trong đó, trước mắt, bà Takaichi phải giải quyết căn bản vấn đề hàng rào thuế quan của Mỹ.

Trong danh sách các Bộ trưởng của bà Takaichi, ông Akazawa Ryosei – Bộ trưởng phụ trách phục hồi kinh tế và là đặc phái viên đàm phán thuế quan với Mỹ của Thủ tướng tiền nhiệm Ishiba Shigeru, được đặt vào vị trí Bộ trưởng Kinh tế Công nghiệp. Điều này cũng cho thấy ý đồ của bà Takaichi trong việc tiếp tục thúc đẩy đàm phán thương mại với Washington, thông qua việc tận dụng kinh nghiệm, uy tín của ông Akazawa.

Để hiểu rõ hơn sự khác biệt trong định hướng điều hành giữa bà Takaichi và các Thủ tướng tiền nhiệm, cần phải nhìn lại những thỏa thuận giữa LDP và Duy Tân, hay nói chính xác hơn là những điều kiện mà Duy Tân đưa ra để tham gia liên minh với LDP. Thỏa thuận mang tính lịch sử này bao gồm 12 nhóm vấn đề chính, trong đó nổi lên là các chính sách kinh tế - xã hội với việc miễn giảm một số sắc thuế và lệ phí, hỗ trợ giá điện và chất đốt, cải cách chế độ y tế, giáo dục, bảo hiểm xã hội, sửa đổi Hiến pháp, ngoại giao - an ninh, chính sách với người nước ngoài, cải cách chính trị...

Tất cả các vấn đề này đều khác so với chính sách của Thủ tướng Ishiba, nhưng khi đã là thỏa thuận, bà Takaichi, dù muốn dù không, đều phải thực hiện nghiêm túc. Trong số các vấn đề này, xin nhấn mạnh vấn đề người nước ngoài. Đây là yếu tố mới nổi, vừa có tính đối nội, vừa có tính đối ngoại, khi Nhật Bản đang rất cần nguồn nhân lực người nước ngoài để bổ sung cho sự thiếu hụt sức lao động trầm trọng hiện nay.

Tuy nhiên, trong cộng đồng người nước ngoài tại Nhật Bản, có một số ít đang gây nhiều vấn đề, bao gồm cả phạm pháp. Nếu xử lý không khéo, sẽ thành vấn đề ngoại giao với nước khác. Và để giải quyết một cách tổng thể các vấn đề này, mọi quyết sách đều sẽ có nhiều khác biệt so với trước đây. Một thông điệp nữa về sự khác biệt là việc trong Nội các mới, có 2 gương mặt nữ. Đây được coi là một điểm nhấn về quan điểm bình đẳng giới của vị nữ Thủ tướng Nhật Bản đầu tiên trong lịch sử.

Ảnh hưởng đến quan hệ giữa Nhật Bản với Trung Quốc, Hàn Quốc và cả đồng minh Mỹ

Đây cũng đang là thách thức rất lớn đối với bà Takaichi và Chính phủ của mình. Về quan hệ với Trung Quốc, vào hôm 4/10, ngay sau khi bà Takaichi vừa đắc cử Chủ tịch LDP, Bộ Ngoại giao Trung Quốc mong muốn Nhật Bản thực hiện chính sách ngoại giao “tích cực và có lý tính”. Nhưng thế nào là “tích cực và có lý tính”, thì giới phân tích chính Nhật Bản cũng không thể lý giải được.

Ngoài ra, nổi cộm trong quan hệ giữa Nhật Bản với Hàn Quốc và Trung Quốc là vấn đề các lãnh đạo Nhật Bản đi viếng ngôi đền Yasukuni – nơi có thờ một số nhân vật bị kết án là tội phạm chiến tranh trong Thế chiến thứ II, mà chính bà Takaichi lại vừa đi viếng ngôi đền này vào hôm 15/8 vừa qua, khiến Hàn Quốc lên tiếng phản đối gay gắt. Vấn đề ngôi đền Yasukuni còn khiến Nhật Bản bị CHDCND Triều Tiên chỉ trích.

Tờ “Rodong Sinmun” – Cơ quan ngôn luận của Đảng Lao động Triều Tiên, số ra hôm qua, tức là đúng ngày Quốc hội Nhật Bản họp phiên bất thường để chỉ định Thủ tướng, đăng tải một bài viết với tiêu đề “Một hành động cố chấp làm lộ rõ ý đồ xấu”, trong đó chỉ trích gay gắt việc các chính trị gia và lãnh đạo Nhật Bản đến viếng hoặc dâng lễ vào ngôi đền Yasukuni. Bài báo có đoạn viết “hành động thiếu cân nhắc này đã làm các nước láng giềng đề cao cảnh giác và là sự khiêu khích đối với công luận quốc tế”, đồng thời cho rằng “việc đến viếng ngôi đền Yasukuni không chỉ đơn giản là để bày tỏ sự hoài niệm với thế hệ trước, mà còn thể hiện những ý đồ rõ ràng của thế hệ hiện nay”.

Giới quan sát nhận định quan hệ với Triều Tiên cũng là một trong những thách thức đối với bà Takaichi. Còn về nước Mỹ, việc người đứng đầu Nhà Trắng đánh giá như thế nào về vị nữ thủ tướng vẫn chưa có bất cứ dấu hiệu gì hé lộ, trong khi ông Donald Trump nổi tiếng là khó đoán định trong nhiều chính sách.

Nhìn chung, Thủ tướng Takaichi Sanae phải có những thay đổi theo hướng mềm mại, để tránh những căng thẳng không đáng có trong quan hệ với các đối tác quan trọng. Trước mắt, cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump để giải quyết tiếp vấn đề thuế quan, Hội nghị cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tại Malaysia, Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc... đều được coi là những “hòn đá thử vàng” đối với bà Takaichi.

Tuấn Nhật/VOV-Tokyo

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/nhung-uu-tien-dinh-hinh-chinh-phu-moi-cua-nhat-ban-post1239902.vov