Thực tế này đòi hỏi mỗi lực lượng, mỗi cán bộ, chiến sĩ phải nỗ lực gấp đôi, tận dụng mọi lợi thế, điều kiện để ngăn chặn vi phạm, bảo đảm trật tự, an toàn giao thông (ATGT) và văn minh đô thị.
Khó khăn còn đó
Nhiều năm qua, việc duy trì trật tự, ATGT, ngăn chặn và xử lý vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh vận tải tại Hà Nội chủ yếu do các lực lượng: CSGT; Công an các quận, huyện; Thanh tra Sở GTVT đảm trách. Đến nay cơ cấu bộ máy của các lực lượng này đã được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn hơn.
Lực lượng CSGT kiểm tra xe khách trên đường Phạm Hùng. Ảnh: Đình Hiếu
Cụ thể, sau khi sắp xếp lại tổ chức, Hà Nội đã thành lập Sở Xây dựng trên cơ sở gộp chung Sở GTVT và Sở Xây dựng (cũ). Lực lượng Thanh tra GTVT tại tất cả các quận, huyện đang chờ tổ chức, phân công lại nhiệm vụ.
Bên cạnh đó, từ ngày 1/1/2025, Thanh tra GTVT đã không còn thẩm quyền dừng xe đang lưu thông để kiểm tra. Từ ngày 1/3, Công an TP Hà Nội cũng đã không tổ chức Công an cấp quận, huyện. Một phần các đội CSGT trật tự thuộc những đơn vị này trước đây đã sắp xếp về một số Đội địa bàn thuộc Phòng CSGT.
Như vậy, trên thực tế Hà Nội chỉ còn 1/3 lực lượng kiểm soát vi phạm trên đường, dẫn đến những khó khăn nhất định trong công tác giám sát, kiểm tra, xử phạt vi phạm của xe kinh doanh vận tải.
Vi phạm phổ biến nhất của xe ô tô kinh doanh vận tải thường bao gồm: lê la, rà rê bắt khách, dừng đỗ tùy tiện, gây cản trở giao thông; lập văn phòng đại diện, bến “cóc” đón khách, nhận hàng, trá hình xe hợp đồng để vận chuyển khách liên tỉnh, gây xáo trộn thị trường và mất trật tự, văn minh đô thị…
Những vi phạm này vẫn đang diễn biến phức tạp tại nhiều khu vực, nhất là trong nội đô TP. Thậm chí có nhà xe còn cho rằng việc giảm hiện diện Thanh tra GTVT và CSGT, trật tự cấp quận, huyện là cơ hội để mở rộng kinh doanh, lách luật, nhờn luật. Ở nhiều nơi xe khách trá hình, bến “cóc”, xe “dù” vẫn hoạt động thường xuyên, gây nhức nhối.
Trong khi đó, hệ thống camera giám sát đường phố, ghi hình xử phạt nguội vẫn chưa được lắp đặt trên diện rộng, chủ yếu tập trung vào các tuyến phố, nút giao lớn. Nắm được hạn chế này, nhiều nhà xe lui vào các ngõ nhỏ, đẩy mạnh hoạt động trên các tuyến phố chưa có camera giám sát, gây rất nhiều khó khăn cho công tác xử lý vi phạm.
Việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy đã cho thấy hiệu quả sâu rộng trong mọi ngành nghề, lĩnh vực trên cả nước, được Nhân dân ủng hộ, đồng tình. Ít lực lượng chức năng được dừng xe đang lưu thông để kiểm tra cũng tránh đi một số khó khăn nhất định cho người dân và DN.
Tuy nhiên thực tế cho thấy khó khăn đối với kiểm soát, ngăn chặn vi phạm trong lĩnh vực vận tải đường bộ vẫn còn nhiều, đòi hỏi lực lượng chức năng sau tinh gọn phải nỗ lực hơn gấp đôi, gấp ba để duy trì hiệu quả công tác. Đặc biệt, trong bối cảnh công nghệ thông tin, mạng xã hội phát triển như hiện nay lại càng cần có những biện pháp mới, phù hợp để ứng phó với vi phạm. Bởi chủ yếu xe khách trá hình, xe “dù” hiện nay đang tận dụng các trang mạng xã hội để mời chào khách, vừa đỡ tốn chi phí, vừa tránh được kiểm soát từ lực lượng chức năng.
Tăng cường hiệu quả
Việc tinh gọn bộ máy đã đặt các lực lượng chức năng vào một hoàn cảnh mới, đòi hỏi phải có sự nỗ lực, quyết tâm cao độ để hoàn thành tốt nhiệm vụ giữ gìn trật tự, ATGT, văn minh đô thị và ngăn chặn vi phạm gây xáo trộn thì trường vận tải. Thiết nghĩ, sau sắp xếp lực lượng CSGT cần liên tục ra quân, đánh mạnh vào vi phạm, xử lý nghiêm xe “dù”, bến “cóc”, xe khách trá hình để xóa bỏ tâm lý “lợi dụng tình thế” của một số cá nhân, tổ chức cố tình lách luật, nhờn luật để tư lợi.
Đặc biệt công tác tuần tra, kiểm soát trên đường phải được chú trọng. Các Đội CSGT địa bàn cần có sự hỗ trợ, phối hợp từ Công an TP, thành lập thêm những tổ tuần tra lưu động, vào sâu từng ngõ ngách, khu dân cư, khu đô thị xử lý vi phạm của xe kinh doanh vận tải. Lực lượng Thanh tra GTVT cần thể hiện rõ rệt hơn nữa vai trò trong giám sát hoạt động của DN, cùng với lực lượng tuần tra phối hợp xử lý cả lái xe lẫn chủ xe, DN để răn đe, kiềm chế vi phạm từ gốc.
Quan trọng hơn là Hà Nội cần nhanh chóng tăng cường, mở rộng phạm vi lắp đặt camera giám sát, quản trị và tận dụng tốt dữ liệu ghi lại nhằm xử phạt nghiêm những vi phạm của xe kinh doanh vận tải từ đường phố lớn cho đến ngõ ngách nhỏ, khu dân cư, khu đô thị.
Một trong những vấn đề lâu nay vẫn bị bỏ ngỏ là kiểm soát các hành vi chào mời khách trên không gian mạng thông qua website, ứng dụng đặt xe… Nếu xử lý được những kênh thông tin này sẽ góp phần rất lớn vào việc ngăn chặn, tiến tới xử lý triệt để xe khách trá hình. Việc này trước đây thuộc thẩm quyền của ngành Thông tin truyền thông, nay thuộc ngành Khoa học & Công nghệ. Tuy nhiên, với những đô thị lớn, đặc thù phức tạp như Hà Nội, lực lượng Cảnh sát công nghệ cao cũng cần được huy động vào cuộc để phối hợp xử lý, tăng cường hiệu quả.
Sau khi tổ chức lại, không còn Công an cấp quận, huyện, chức năng, nhiệm vụ của Công an các phường, xã đã lớn hơn, nặng nề hơn rất nhiều. Tuy nhiên, đây là một trong những lực lượng chính, đứng trên “tuyến đầu” trong nhiệm vụ giữ gìn trật tự, văn minh đô thị. Muốn ngăn chặn các văn phòng, nhà xe, bến “cóc” trá hình gom khách, nhận hàng, dừng đỗ xe, tập kết hàng hóa gây cản trở giao thông phải có sự vào cuộc sớm nhất, rốt ráo nhất từ lực lượng Công an cấp phường, xã.
Đây là những vấn đề không mới nhưng lâu nay thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của nhiều đơn vị. Trong tình hình mới cần có sự phân công, phân nhiệm rõ ràng hơn, có chế tài quy trách nhiệm cụ thể hơn với lực lượng chức năng địa phương. Đối với Công an phường, xã, nhiệm vụ nặng nề hơn rất nhiều lại càng cần được tổ chức tinh nhuệ và có sức chiến đấu cao hơn trước đây.
Công an TP Hà Nội cũng cần nghiên cứu, tổ chức một số đội tuần tra, chuyên trách xử lý vi phạm của xe ô tô kinh doanh vận tải, có sự phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực GTVT, Công nghệ thông tin và cơ quan chức năng các tỉnh, TP trên cả nước. Khi phát hiện vi phạm, kết quả kiểm tra cần được liên thông, chuyển đến tất cả những đơn vị, địa phương liên quan để cùng xử lý, tránh tình trạng xe đăng ký kinh doanh ở tỉnh ngoài, về Hà Nội hoạt động có vi phạm, nhưng chỉ xử phạt được lái xe, còn chủ xe hoặc DN có bị địa phương khác xử lý hay không thì không biết.
Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng