Nỗ lực vực dậy kinh tế của Thủ tướng Đức: Cánh cửa cơ hội đang khép lại

3 giờ trướcBài gốc

Thủ tướng Friedrich Merz thắng cử với cam kết chấm dứt “căn bệnh trì trệ công nghiệp” của nước Đức trong thời gian ngắn, nhưng kể từ khi ông nhậm chức, triển vọng kinh tế càng trở nên ảm đạm, còn những điểm yếu chính trị lại phơi bày. Các lãnh đạo doanh nghiệp công khai bày tỏ sự thất vọng.

Thủ tướng Friedrich Merz đang đối mặt với nhiệm vụ vực dậy nền kinh tế. Nguồn: Politico

“Tâm trạng trong ngành công nghiệp của chúng tôi không chỉ căng thẳng mà là giận dữ và thất vọng”, Bertram Kawlath, Chủ tịch Hiệp hội chế tạo máy móc VDMA, nói tại một sự kiện ở Berlin khi Thủ tướng Merz có mặt. “Sự chần chừ này phải trả giá đắt. Ngày càng nhiều công ty đối mặt với cắt giảm sâu”.

Hiện Thủ tướng Merz đối diện thực tế có rất ít công cụ để thực hiện những cải cách sâu rộng mà ông từng hứa hẹn trong chiến dịch tranh cử.

Các doanh nghiệp chế tạo, một thời là động cơ của phép màu kinh tế hậu chiến Đức, đang sa thải công nhân ồ ạt. Tháng 8, số người thất nghiệp đạt 3,02 triệu, cao nhất trong một thập kỷ. Sau hai năm suy thoái liên tiếp, các chuyên gia dự báo Đức hầu như không có tăng trưởng trong năm nay. Tinh thần giới kinh doanh đang rơi tự do.

Một bước đi lịch sử của Thủ tướng Merz và đồng minh hồi tháng 3 là tung ra hàng trăm tỷ euro vay nợ cho hạ tầng và quốc phòng, đã đem lại tác động tích cực, song không đủ để bù đắp các vấn đề cơ cấu lớn hơn. Các viện kinh tế Đức dự báo chi tiêu này sẽ chỉ giúp tăng trưởng èo uột 1,3% vào năm 2026 và 1,4% vào năm 2027.

“Kinh tế Đức vẫn đứng trên nền móng chênh vênh”, chuyên gia Geraldine Dany-Knedlik thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế Đức cảnh báo. “Nền kinh tế sẽ phục hồi đáng kể trong hai năm tới. Nhưng với các điểm yếu cơ cấu đang tồn tại, đà này sẽ không bền vững”, ông nói.

Sẽ không công bằng nếu nói rằng ông Merz phải chịu trách nhiệm về mọi vấn đề của nền kinh tế hiện nay. Những vấn đề cơ cấu khổng lồ mà ông đang đối mặt: Từ chiến tranh thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump, giá năng lượng cao, cạnh tranh khốc liệt từ Trung Quốc, đến dân số già hóa… đều có trước thời ông hoặc nằm ngoài tầm kiểm soát.

Nhưng điều đó không cứu ông khỏi hệ quả chính trị. Tỷ lệ ủng hộ Chính phủ giảm mạnh, một khảo sát mới cho thấy chỉ 26% người Đức hài lòng với ông. Đối thủ chính, đảng cực hữu Sự lựa chọn cho nước Đức (AfD), đảng đối lập lớn nhất trong Quốc hội, liên tục công kích Thủ tướng về kinh tế và việc ông dựa vào vay nợ để cứu nó.

Tháng 9, AfD đã vượt liên minh bảo thủ của Merz, trở thành đảng được ủng hộ nhiều nhất kể từ khi thành lập hơn một thập kỷ trước, theo khảo sát Poll of Polls của POLITICO.

Alice Weidel, đồng lãnh đạo AfD, đả kích thẳng Thủ tướng Merz tại Quốc hội: “Ông sẽ đi vào lịch sử như một Thủ tướng khánh kiệt nhất của Cộng hòa Liên bang Đức. Sự phi công nghiệp hóa và tháo chạy đang ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực công nghiệp”.

“Mùa thu cải cách”

Ông Merz hiểu rõ những bất an trong giới doanh nghiệp và biết rằng sinh mệnh chính trị của mình phụ thuộc vào việc ông có thể hành động nhanh chóng đến đâu.

Sau nhiều tháng đầu tập trung đối ngoại, đặc biệt là vận động viện trợ quân sự cho Ukraine trong bối cảnh chính quyền của Tổng thống Trump rút lui, ông chuyển hướng sang nội địa, liên tục gặp gỡ giới kinh doanh và thẳng thắn bàn về kinh tế.

“Chúng ta đã không có tăng trưởng thực sự trong nhiều năm”, ông Merz thừa nhận trước một phòng thương mại ở vùng quê Tây Đức đầu tháng này. “Bước đầu tiên là nhìn nhận rằng đây không chỉ là suy thoái tạm thời, mà là một cuộc khủng hoảng tăng trưởng cơ cấu”.

Ông cam kết tung ra các cải cách căn bản trong mùa thu. Một số thành viên bảo thủ gọi đây là “mùa thu cải cách”. Vấn đề là chưa rõ liên minh cầm quyền, gồm đảng bảo thủ của Thủ tướng Merz và đảng trung tả SPD, có thể thông qua những luật quan trọng trong vài tháng tới hay không. Quốc hội đang cân nhắc các biện pháp nhỏ lẻ, như cắt giảm trợ cấp thất nghiệp dài hạn hay khuyến khích hưu trí đi làm.

Những đề xuất cải cách lớn và nhạy cảm hơn như tái cấu trúc hệ thống lương hưu hay nới trần chi tiêu trong hiến pháp lại được đẩy sang cho các ủy ban chuyên môn, khiến khả năng có bước đột phá nhanh là rất thấp. Một số nghị sĩ SPD thậm chí nghi ngờ toàn bộ “mùa thu cải cách” chỉ là động thái chính trị. “Tôi không hiểu thuật ngữ này”, nghị sĩ Dagmar Schmidt nói. “Chúng ta thậm chí chưa bắt đầu đàm phán”.

Trong lúc đó, ông Merz tiếp tục triệu tập các cuộc họp cấp cao, từ hội nghị thượng đỉnh liên minh hai ngày tại biệt thự ngoại ô Berlin để bàn về năng lực cạnh tranh, đến các buổi đối thoại với ngành ô tô và thép đang lao đao. Ông cũng bổ nhiệm một ủy viên phụ trách đầu tư nước ngoài, người hứa sẽ tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư.

Nhưng giới doanh nghiệp cảnh báo thời gian cho cải cách thực sự đang cạn dần. “Kinh tế của chúng ta như đang trong phòng hồi sức tích cực và cần được cấp cứu ngay”, Jörg Dittrich, Chủ tịch Liên đoàn Thủ công Đức, nói. Ông kêu gọi xóa bỏ thủ tục quan liêu và cải tổ hệ thống an sinh xã hội để kiểm soát chi phí. “Chúng ta không thể mất đi sức cạnh tranh chỉ vì không đủ khả năng chi trả. Chúng ta phải bảo đảm còn dư địa để đầu tư”.

Rào cản từ vị thế yếu

Một phần nguyên nhân khiến Thủ tướng Merz bị bó tay là vị thế chính trị yếu. Với sự trỗi dậy của cực hữu, liên minh cầm quyền của ông đang kiểm soát một trong những đa số hẹp nhất lịch sử hậu chiến Đức.

Tình trạng yếu thế này đã buộc ông phải tiến hành cải cách tham vọng nhất ngay trước khi nhậm chức. Hồi tháng 3, ông tận dụng Quốc hội cũ còn nắm đa số hai phần ba để thông qua gói chi tiêu lịch sử: Tạo quỹ 500 tỷ euro cho hạ tầng và khí hậu, nới trần nợ hiến định và mở rộng chi tiêu quốc phòng. Nhưng giờ ông không còn đa số đó, đồng nghĩa cơ hội cải cách hiến pháp lớn đã khép lại.

Quan trọng hơn, các chuyên gia kinh tế cho rằng gói chi tiêu này chưa đủ để tạo tăng trưởng mạnh. Nghiên cứu của Đại học Mannheim cho thấy, mỗi euro chi cho quốc phòng chỉ tạo thêm 50 cent hoạt động kinh tế trong ngắn hạn, còn tác động dài hạn rất khó đoán. “Không thể nói rằng đây là công thức cho sự bùng nổ kinh tế. Chúng ta không thể sản xuất nhiều xe tăng đủ để bù đắp cho tất cả những sai lầm của lĩnh vực chế tạo”, giáo sư Tom Krebs, đồng tác giả nghiên cứu, nói.

Chi tiêu hạ tầng có hiệu ứng lớn hơn, song 500 tỷ euro trải dài 12 năm và hiệu quả phụ thuộc nhiều vào cách sử dụng. “Vẫn tốt, nhưng ít hơn nhiều so với kỳ vọng,” ông Krebs nhận định.

Nhiều nhà kinh tế đồng thuận rằng những gì Thủ tướng đã làm vẫn chưa đủ. “Tôi nghĩ chúng ta cần một chính sách công nghiệp hợp lý và có chiến lược, nhưng hiện tại chúng ta không có”, Krebs nói. “Đó chính là vấn đề hiện nay”.

Quỳnh Vũ

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/no-luc-vuc-day-kinh-te-cua-thu-tuong-duc-canh-cua-co-hoi-dang-khep-lai-10388170.html