Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu SMC đã có một giai đoạn tăng trưởng ấn tượng, tăng hơn 183% từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2025. Tuy nhiên, diễn biến giá này lại cho thấy sự tách biệt lớn so với sức khỏe tài chính thực tế của doanh nghiệp. Báo cáo tài chính bán niên 2025 của SMC đã phơi bày nhiều vấn đề đáng báo động.
Quan ngại lớn nhất đến từ ý kiến của đơn vị kiểm toán, khi họ bày tỏ sự nghi ngờ về khả năng hoạt động liên tục của SMC. Cơ sở cho nhận định này đến từ việc nợ ngắn hạn của công ty đã vượt quá tài sản ngắn hạn tới 971,7 tỷ đồng tại ngày 30/6/2025. Tình trạng này cho thấy sự mất cân đối nghiêm trọng về cơ cấu vốn, khi doanh nghiệp không đủ tài sản có tính thanh khoản cao để đáp ứng các nghĩa vụ nợ sẽ đến hạn trong vòng một năm.
Bên cạnh đó, kết quả kinh doanh cốt lõi của SMC cũng chưa có sự cải thiện. Sau khi ghi nhận lợi nhuận trong năm 2024 nhờ các bút toán tài chính, công ty đã quay trở lại mức lỗ 81,04 tỷ đồng trong nửa đầu năm 2025. Lỗ lũy kế tại cuối quý 2/2025 đã lên tới 241,94 tỷ đồng, tương đương 32,8% vốn điều lệ.
Gánh nặng nợ vay cũng là một áp lực lớn. Tổng dư nợ vay của SMC tại ngày 30/6/2025 là 2.326,1 tỷ đồng, cao gấp 3,2 lần vốn chủ sở hữu. Trong đó, nợ vay ngắn hạn chiếm đến 2.148,3 tỷ đồng. Quy mô nghĩa vụ tài chính này vượt xa lượng tiền và các khoản đầu tư tài chính mà công ty đang nắm giữ (753,4 tỷ đồng), đặt SMC trước áp lực phải liên tục đảo nợ trong thời gian tới.
Tái cơ cấu chưa chạm đến vấn đề cốt lõi
Nguyên nhân chính dẫn đến tình hình khó khăn của SMC xuất phát từ các khoản công nợ khó đòi từ nhóm khách hàng bất động sản. Để xử lý vấn đề này, trong hơn một năm qua, ban lãnh đạo đã triển khai nhiều giải pháp tái cơ cấu như bán bớt tài sản, cắt giảm nhân sự, và đặc biệt là hoán đổi công nợ.
Công ty đã thực hiện cấn trừ nợ với các đối tác bằng cổ phiếu của Công ty Cổ phần Xây dựng Hòa Bình (mã HBC) và các sản phẩm bất động sản. Các biện pháp này về mặt kế toán đã giúp SMC hoàn nhập một phần chi phí dự phòng, qua đó ghi nhận lợi nhuận trong năm 2024 và tránh được nguy cơ bị hủy niêm yết bắt buộc sau hai năm thua lỗ liên tiếp.
Tuy nhiên, các giải pháp này chưa giải quyết được vấn đề cốt lõi là tạo ra dòng tiền. Việc hoán đổi nợ về bản chất là một giao dịch không dùng tiền mặt. SMC đã đổi một tài sản khó thanh khoản (công nợ khó đòi) để lấy các tài sản khác cũng có tính thanh khoản không cao (cổ phiếu HBC và bất động sản từ các chủ đầu tư đang gặp khó khăn). Điều này được chứng minh rõ nét qua báo cáo lưu chuyển tiền tệ, khi dòng tiền từ hoạt động kinh doanh của SMC đã âm 508,08 tỷ đồng trong năm 2024 và tiếp tục âm thêm 129,2 tỷ đồng trong nửa đầu năm 2025.
Gần đây nhất, vào ngày 25/9/2025, SMC đã tổ chức Đại hội đồng cổ đông bất thường và thông qua việc thay đổi nhân sự cấp cao, với ông Phạm Hoàng Anh giữ chức Chủ tịch Hội đồng quản trị. Mặc dù vậy, đại hội chưa đưa ra một phương án huy động vốn mới nào để giải quyết áp lực dòng tiền trước mắt.
Như vậy, dù đã có nhiều nỗ lực, hành trình tái cơ cấu của SMC vẫn còn ở phía trước. Vấn đề căn bản là tạo ra dòng tiền thực để xử lý tình trạng mất cân đối tài chính vẫn chưa được tháo gỡ.
Nam Phương