Nở rộ kênh review phim trên nền tảng số, khán giả Việt được và mất gì?

20 giờ trướcBài gốc

Việc xem phim từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần và giải trí. Tuy nhiên, một hiện tượng lạ đã xuất hiện gần đây và phát triển nhanh đến đáng ngạc nhiên: xem tóm tắt phim thay vì xem phim. Thoạt đầu nghe có vẻ vô lý, nhưng nếu nhìn nhận một cách sâu sắc hơn, đây lại là một xu hướng tất yếu trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi thông tin bùng nổ, nội dung mới xuất hiện hằng giờ và thời gian trở nên quý giá hơn bao giờ hết.

Hình thức “phê bình phim” đã xuất hiện từ những ngày đầu của ngành công nghiệp điện ảnh. Chúng được đăng tải trên truyền thông đại chúng với nhiệm vụ “sàng lọc” giúp khán giả. Trong một thời gian dài, nhận xét từ các nhà phê bình rất được xem trọng và ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả phòng vé. Thế nhưng, “phê bình phim” khi đó vẫn giữ dáng dấp hàn lâm, chỉ dành cho những khán giả quan tâm sâu đến nghệ thuật điện ảnh. Còn khái niệm “tóm tắt phim trong vài phút” - một kiểu “review” thiên về kể lại cốt truyện, thêm giọng đọc kịch tính, hình ảnh minh họa hay hiệu ứng hài hước - chỉ thực sự nở rộ từ đầu những năm 2010, khi mạng xã hội phát triển - đặc biệt là Youtube.

Xu hướng khán giả thích xem review phim trên các nền tảng mạng xã hội đang ngày càng phổ biến

Đâu là nguyên nhân?

Trong thời đại số hóa, việc xem phim không còn đơn thuần là một thú vui. Nó đã trở thành một nghĩa vụ khám phá. Với sự ra đời của các nền tảng streaming như Netflix, Amazon Prime, Disney+, Hulu… cùng hàng loạt kênh chiếu phim trực tuyến khác, số lượng phim mới ra mắt mỗi ngày là vô cùng khổng lồ. Chỉ cần lướt qua một chút, bạn sẽ bị choáng ngợp bởi hàng nghìn tựa phim đủ thể loại, từ bom tấn Hollywood đến phim tình cảm Hàn Quốc, từ phim độc lập đến phim tài liệu.

Đứng trước “biển phim” mênh mông ấy, khán giả trở nên bối rối. Thời gian có hạn, và tiền bạc cũng thế. Liệu có nên dành vài tiếng đồng hồ quý báu để xem một bộ phim không chắc chắn sẽ hay? Và “tóm tắt phim” đã xuất hiện như một giải pháp hiệu quả.

Trong thời đại TikTok, sự chú ý và tập trung của con người ngày càng ngắn lại. Chúng ta muốn mọi thứ nhanh và gọn hơn. Một video tóm tắt phim kéo dài 10-15 phút có thể tóm tắt toàn bộ nội dung của một bộ phim kéo dài hai tiếng đồng hồ. Điều này giúp khán giả tiết kiệm thời gian nhưng vẫn nắm được cốt truyện chính, biết được những điểm hay - dở mà không cần phải xem trọn vẹn. Nhiều người thậm chí còn coi tóm tắt như một cách “xem phim gián tiếp” để có thể theo kịp các cuộc trò chuyện, thảo luận trên mạng xã hội mà không cần tốn công sức.

Những kênh review phim có số lượng người xem rất đông đảo

Tại Việt Nam, đã xuất hiện không ít kênh tóm tắt phim nổi tiếng trên Youtube như: “Shiba Review” với khoảng 1,6 triệu người đăng ký, 244 video; “Cuồng phim review” với khoảng 1,23 triệu người đăng ký với 65 triệu lượt xem toàn kênh; “Quạc review” với 521 nghìn người đăng ký với khoảng 700 video; “Trạm phim” thiên về tổng hợp nội dung phim với khoảng 860 nghìn người đăng ký...

Ê kíp đứng sau thường không phải các nhà phê bình chuyên nghiệp và mỗi kênh đều sở hữu lượng “người theo dõi” cực kỳ đông đảo. Bằng phong cách “bình luận, tóm tắt” độc đáo, hài hước, đôi khi châm biếm, họ đã biến những bộ phim phức tạp trở nên dễ hiểu hơn với khán giả. Điều này tạo ra một sự hấp dẫn đặc biệt, thu hút một lượng lớn người xem mà đặc biệt là giới trẻ, đặc biệt với những ai bận rộn. Nghiên cứu thị trường từng nghi nhận Gen Z chia thời gian cân bằng giữa phim ngắn và dài, lần lượt là 54% và 46%, phản ánh nhu cầu xem nhanh để nắm ý của người xem.

Bên cạnh đó, thuật toán ưu tiên clip ngắn, dễ lan truyền cũng là yếu tố thu hút người xem. Việt Nam là thị trường sử dụng YouTube rất cao, nên nội dung tóm tắt, phân tích có lợi thế được đề xuất liên tục, nhất là với người xem trẻ. Ngoài ra, một tâm lý "bắt kịp xu hướng", người trẻ thích cảm giác được "ở trong cuộc" nên thích video ngắn để kể lại, giải thích nhanh để tham gia bàn luận.

Ảnh hưởng tiêu cực

Phim ảnh là phương pháp kể chuyện có chủ đích của đạo diễn thông qua hình ảnh và âm thanh. Chúng có thể đưa người xem vào trạng thái nhập tâm, tức là “bị cuốn vào” thế giới câu chuyện, tạo ra nhiều cung bậc cảm xúc và thậm chí thay đổi quan điểm sống. Trong khi đó, việc “tóm tắt” nội dung làm yếu đi tất cả khía cạnh này của phim. Chưa hết, nó còn lược bỏ nhiều chi tiết dẫn đến ý đồ của đạo diễn dễ bị hiểu sai hoặc hiểu nhầm cả thông điệp chủ đạo.

Ngoài ra, việc chỉ xem “tóm tắt phim” trong thời gian dài còn khiến người xem ngày càng phụ thuộc vào thói quen tiêu thụ nội dung ngắn. Điều này làm suy giảm khả năng tập trung và phân tích các tầng lớp ý nghĩa sâu của phim.

Về phía nhà sản xuất, số lượng vé bán ra và lượt xem streaming chắc chắn bị giảm - đặc biệt là giai đoạn phim vừa ra mắt, hoặc những phim có cái kết khó đoán mà chỉ cần bị tiết lộ là coi như xong.

Về mặt pháp lý, hành vi sử dụng, truyền đạt tác phẩm không được phép cũng có thể bị xem là xâm phạm quyền tác giả. Trên bình diện quốc tế, nguyên tắc “sử dụng hợp lý” (fair use) chỉ hợp lệ khi có bình luận/phê bình thực sự và trích đoạn ở mức cần thiết; không có ngưỡng “bao nhiêu phút là an toàn” - xét theo từng trường hợp. Đó là chưa kể rủi ro bị gỡ kênh, đánh bản quyền.

Các kênh tóm tắt/review phim tuy đang chạm đúng “khẩu vị video ngắn” của người trẻ Việt: nhanh, dễ nắm ý, dễ bàn luận, nhờ đó đạt lượng theo dõi lớn, nhưng song hành là bài toán trách nhiệm bản quyền, chất lượng phê bình và tác động tới hệ sinh thái điện ảnh. Người dùng thông minh nên xem đây là “cửa ngõ”, không phải “đích đến”; nhà sáng tạo muốn bền vững thì phải đi từ phân tích gốc, tôn trọng bản quyền đến xây dựng cộng đồng hơn là chỉ “kể lại cho nhanh.

Chí Thiện

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/no-ro-kenh-review-phim-tren-nen-tang-so-khan-gia-viet-duoc-va-mat-gi-237192.html