Đổi pin trong vài phút
Đang chạy xe trên đường Hòa Bình (phường Tân Phú, TPHCM), xe điện của chị Hoàng Oanh (36 tuổi) thông báo hết pin. Ngay lập tức, chị Oanh mở ứng dụng Selex Motors tìm trạm đổi pin gần nhất. Khi đến nơi, chị làm theo hướng dẫn trên màn hình để đặt pin cũ vào khoang chứa, sau đó nhận pin mới từ trạm và tiếp tục hành trình. Tất cả quy trình chỉ diễn ra trong vài phút thay vì cắm sạc chờ trong 3 – 8 tiếng đồng hồ.
“Chung cư không có trạm sạc cũng như không cho sạc xe điện, vì vậy tôi dùng dịch vụ thuê pin khoảng một năm nay. Mỗi tháng, chi phí thuê pin dao động từ 200.000 – 300.000 đồng, tùy theo quãng đường. Tôi thấy việc thay pin này rất tiện lợi, an toàn và tiết kiệm chi phí” – chị Oanh chia sẻ.
Dịch vụ đổi pin xe điện tự động chỉ mất khoảng 2 phút, thay vì cắm sạc từ 3 - 8 tiếng đồng hồ
Ngoài Selex Motors, Petrolimex cũng triển khai 3 trạm đổi pin xe máy điện tại cây xăng ở Hà Nội và TPHCM. Các trạm đều có hệ thống giám sát, làm mát, chống rò điện, đảm bảo vận hành ổn định.
Mô hình trạm sạc xe điện nở rộ tại Việt Nam, với sự tham gia của cả DN trong nước lẫn nước ngoài
Từng triển khai mô hình đổi pin năm 2020 nhưng dừng lại vì thời điểm đó nhu cầu thấp, nay VinFast trở lại với kế hoạch đầy tham vọng. Sau nhiều năm ngừng cho khách đổi pin, VinFast (thông qua đối tác phát triển trạm sạc V-Green) cho biết sẽ lắp đặt 1.000 trạm đổi pin trong tháng 10 tới, 50.000 trạm vào cuối năm nay và hướng tới khoảng 150.000 trạm trong ba năm tiếp theo.
Trong khi đó, TMT Motors cũng đặt mục tiêu xây dựng 30.000 trạm sạc trên toàn quốc. “Giai đoạn đầu, chúng tôi ưu tiên lắp đặt tại đô thị lớn và các tuyến giao thông trọng điểm, sau đó sẽ mở rộng ra nông thôn, vùng sâu vùng xa. Hệ thống bao gồm cả sạc nhanh, sạc tiêu chuẩn và trạm tích hợp dịch vụ tiện ích” - đại diện TMT Motors chia sẻ.
“Ông lớn” quốc tế nhập cuộc
Ngay cả nhiều “ông lớn” ngoại cũng không bỏ qua miếng bánh ngon của thị trường xe điện Việt Nam. Ford Việt Nam đã công bố kế hoạch lắp đặt 53 trạm sạc tại hệ thống đại lý phân phối và 275 trạm sạc hợp tác với đối tác. Đơn vị này khẳng định sẽ phục vụ sản phẩm của mọi hãng xe, không giới hạn nội bộ.
Doanh nghiệp ngoại triển lãm loạt xe điện tại TPHCM, hé lộ tham vọng đầu tư thêm trạm sạc, trụ sạc, cạnh tranh công nghệ pin sạc nhanh...
Tasco - một trong những nhà phân phối xe lớn đang lên kế hoạch xây trạm sạc và nhập khẩu xe điện từ Trung Quốc, bao gồm các mẫu của Geely. Đáng chú ý, thương hiệu Zeekr (thuộc Geely) dự kiến ra mắt thị trường Việt Nam vào năm 2026, với chiến lược cạnh tranh bằng giá và công nghệ pin sạc nhanh.
Các thương hiệu xe sang cũng không đứng ngoài cuộc. Audi Việt Nam đã vận hành 65 trụ sạc đặt tại đại lý và các địa điểm công cộng như nhà hàng, quán cà phê, resort, trạm dừng chân... Hãng dự kiến nâng số lượng trụ sạc lên 150 trụ vào năm 2026. Mercedes-Benz Việt Nam cũng đang duy trì khoảng 50 trụ sạc tại các đại lý và một số khu nghỉ dưỡng cao cấp.
Cơ hội cho người nhanh chân
Ngày 17/9, trao đổi với PV Tiền Phong, ông Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam cho rằng, đầu tư hệ thống trạm sạc, đổi pin xe điện tại Việt Nam mở ra cơ hội lớn nhưng cũng tồn tại không ít thách thức.
Các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ cũng tham gia mô hình mở dịch vụ sạc xe điện
Cơ hội trước hết đến từ nhu cầu ngày càng tăng. Chính phủ đang thúc đẩy lộ trình chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện tại các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM nhằm giảm ô nhiễm không khí. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu phương tiện, tạo thị trường khổng lồ cho dịch vụ sạc pin và đổi pin. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của nhiều DN trong và ngoài nước tạo cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy chất lượng dịch vụ.
Ông Tùng nói rằng, công nghệ xe điện và pin đang phát triển nhanh, giá thành giảm dần. Nhà nước có chính sách hỗ trợ về đất đai, hạ tầng, đồng thời nhận thức của người dân cũng được nâng cao. Một số DN trong nước đã có kinh nghiệm ban đầu giúp thị trường thuận lợi hơn.
Tuy nhiên, khó khăn hiện nay trên thế giới chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật cho trạm sạc/đổi pin dùng chung cho các loại xe. Nguyên nhân do công nghệ pin thay đổi quá nhanh, nếu xây dựng một tiêu chuẩn cho trạm sạc chung thì sẽ nhanh chóng lạc hậu. Hơn nữa, mỗi hãng đều có bí quyết công nghệ riêng, chiến lược kinh doanh riêng, hệ sinh thái riêng nên cũng không “mặn mà” với tiêu chuẩn chung.
Ngoài ra, Việt Nam chưa có tiêu chuẩn về một số điều kiện cơ bản đối với trạm sạc/đổi pin như phòng cháy chữa cháy toàn, cung cấp điện… như một số nước đã ban hành. Điều này sẽ làm cho DN lúng túng khi đầu tư.
Ông Tùng cũng cho rằng, ngoài các hãng sản xuất xe, nên khuyến khích DN vừa và nhỏ cùng tham gia. Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ về đất đai, tài chính, vốn vay, thuế… để giảm áp lực chi phí và tạo niềm tin cho nhà đầu tư.
Một thách thức khác là hạ tầng điện. Nếu thiếu đầu tư đồng bộ, nguy cơ quá tải hoặc mất điện sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình vận hành xe điện. Cần có quy định rõ ràng về trách nhiệm và sự phối hợp giữa ngành điện, DN và cơ quan quản lý.
“Cơ hội phát triển trạm sạc và đổi pin xe điện ở Việt Nam rất lớn, song song là những thách thức về tiêu chuẩn, an toàn, chính sách và hạ tầng. Việc sớm ban hành hành lang pháp lý minh bạch sẽ giúp cả DN lớn và nhỏ yên tâm đầu tư, hình thành hệ sinh thái xe điện đa dạng, tiện lợi và an toàn cho người dân” – ông Tùng nhấn mạnh.
“Xe điện có thể sạc tại nhà, chung cư hoặc khu dân cư, khác với mô hình trạm xăng. Do đó, ngoài quy định cho trạm sạc thương mại, cũng cần tiêu chuẩn an toàn khi sạc tại hộ gia đình và tòa nhà. Điều này nhằm bảo đảm an toàn, thuận tiện cho người sử dụng” - ông Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam cho biết.
Uyên Phương