Nobel Vật lý 2025 trao cho 3 nhà khoa học nghiên cứu về cơ học lượng tử

4 giờ trướcBài gốc

"Giải Nobel Vật lý năm nay đã mang đến cơ hội phát triển thế hệ công nghệ lượng tử tiếp theo, bao gồm mật mã lượng tử, máy tính lượng tử và cảm biến lượng tử" - cơ quan trao giải Nobel cho biết trong một tuyên bố.

Những người đoạt giải đã thực hiện các thí nghiệm với một mạch điện, trong đó họ chứng minh cả hiệu ứng đường hầm cơ học lượng tử và các mức năng lượng lượng tử trong một hệ thống đủ lớn để cầm trên tay, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển cho biết trong một tuyên bố.

Cơ học lượng tử là lĩnh vực nghiên cứu mô tả cách vật chất và năng lượng hoạt động ở mức độ nguyên tử hoặc dưới thang nguyên tử, cho phép một hạt đi thẳng qua một rào cản, trong một quá trình gọi là "đường hầm".

Nhưng khi có sự tham gia của một số lượng lớn các hạt, những hiệu ứng cơ học lượng tử này thường trở nên không đáng kể. Những gì đúng ở cấp độ vi mô không được cho là đúng ở cấp độ vĩ mô. Ví dụ, trong khi một nguyên tử đơn lẻ có thể đi qua một rào cản, thì một quả bóng tennis - được tạo thành từ một lượng lớn các hạt lại không thể.

Tuy nhiên, bộ ba nhà nghiên cứu được trao giải lần này đã tiến hành các thí nghiệm để chứng minh rằng hiện tượng đường hầm lượng tử cũng có thể được quan sát ở mức độ vĩ mô.

"Tôi cảm thấy hoàn toàn choáng váng. Tất nhiên, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng đây có thể là cơ sở của một giải Nobel" - Clarke phát biểu tại cuộc họp báo Nobel qua điện thoại khi hay tin mình đạt giải thưởng danh giá này.

Chân dung 3 nhà khoa học đạt giải Nobel Vật lý 2025 - Ảnh: Reuters

Clarke, sinh ra ở Anh, là giáo sư tại Đại học California, Berkeley, Mỹ. Devoret, sinh ra tại Pháp, là giáo sư tại Đại học Yale và Đại học California, Santa Barbara, cũng tại Mỹ nơi Martinis là giáo sư.

Giải Nobel Vật lý do Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển trao tặng và bao gồm tổng giải thưởng là 11 triệu krona Thụy Điển (1,2 triệu USD) được chia cho những người chiến thắng nếu có nhiều người.

Giải Nobel được thành lập theo di chúc của Alfred Nobel, người đã tích lũy được một gia tài kếch xù từ phát minh ra thuốc nổ. Kể từ năm 1901, với những gián đoạn không thường xuyên, các giải thưởng đã công nhận hàng năm những thành tựu trong khoa học, văn học và hòa bình. Kinh tế học là giải được bổ sung sau đó.

Vật lý là hạng mục đầu tiên được nhắc đến trong di chúc của Nobel, có lẽ vì nó phản ánh sự nổi bật của lĩnh vực này trong thời đại của ông. Ngày nay, Giải Nobel Vật lý vẫn được coi là giải thưởng danh giá nhất trong ngành.

Những người từng đoạt giải Nobel Vật lý bao gồm một số nhân vật có ảnh hưởng nhất trong lịch sử khoa học, chẳng hạn như Albert Einstein, Pierre và Marie Curie, Max Planck và Niels Bohr, một nhà tiên phong của lý thuyết lượng tử.

Giải thưởng Nobel Vật lý năm ngoái đã được trao cho nhà khoa học người Mỹ John Hopfield và nhà khoa học người Canada gốc Anh Geoffrey Hinton nhờ những khám phá đột phá trong lĩnh vực học máy, thúc đẩy sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo, một bước phát triển mà cả hai đều bày tỏ quan ngại.

Theo truyền thống, vật lý là giải Nobel thứ hai được trao trong tuần này, sau khi hai nhà khoa học người Mỹ và một nhà khoa học người Nhật Bản giành giải Nobel Y học nhờ những đột phá trong việc tìm hiểu hệ miễn dịch. Giải Nobel Hóa học sẽ được trao vào ngày 8/10.

Anh Duy

Nguồn CA TP.HCM : http://congan.com.vn/quoc-te/thoi-su-quoc-te/nobel-vat-ly-2025-trao-cho-3-nha-khoa-hoc-tien-hanh-thi-nghiem-ve-co-hoc-luong-tu_184063.html