Nỗi đau 'kẹo lỏng': Tăng thuế đồ uống có đường để cứu tương lai nhiều người

19 giờ trướcBài gốc

Đồ uống có đường là nguyên nhân chủ yếu gây bệnh béo phì. Ảnh minh họa.

Nạn nhân nhỏ tuổi của “kẹo lỏng”

Vũ Hoài Nam, 12 tuổi, từng là một cậu bé nhanh nhẹn, thích đá bóng sau mỗi giờ tan học. Vậy mà giờ đây, Nam nặng tới 75kg, luôn thở dốc khi chạy bộ, đau khớp gối, ít nói, và thường né tránh ánh nhìn của bạn bè. Mỗi lần bước lên cân, mẹ em lại giật mình. Mỗi lần mặc áo đồng phục, em lại cúi đầu.

Người ta hay nghĩ trẻ con mập là “có da có thịt”, là “mau lớn”, nhưng với Nam béo phì là chuỗi ngày mệt mỏi, là những giờ học không còn vui, là những cái nhìn ái ngại, và cả những cơn đau âm ỉ từ khớp gối, từ trái tim.

Từng ngày, em vẫn uống các lon ĐUCĐ sau giờ học, nhận phần thưởng là nước ngọt có đường đóng hộp. Em không biết rằng, chính những thức uống ấy đang gặm nhấm tuổi thơ của mình.

ĐUCĐ đang len lỏi vào từng ngăn tủ lạnh gia đình, từng giờ ra chơi trong trường học, từng bữa ăn nhẹ trong công viên. Người lớn trao nó cho trẻ em với nụ cười, không hay biết rằng họ đang góp phần đưa các em gần hơn với bệnh tật.

Tiến sĩ Phan Phúc – Phó Giám đốc BV Nhi Trung ương cảnh báo: thừa cân, béo phì ở trẻ có thể dẫn đến tiểu đường, tim mạch, cao huyết áp, rối loạn tiêu hóa, thậm chí là dậy thì sớm ở bé gái. Không chỉ là sức khỏe, béo phì còn cướp đi sự tự tin, khiến trẻ thu mình lại trong lớp học, sợ chụp hình, sợ vận động.

Bé Hoài Nam không phải trường hợp cá biệt. Tỷ lệ béo phì ở trẻ em 5–19 tuổi ở Việt Nam tăng từ 8,5% lên gần 19% trong 10 năm, đặc biệt tại thành thị, cùng hơn 4,5 triệu người mắc tiểu đường, nhưng hơn 60% không biết mình bệnh.

Một thế hệ lớn lên cùng nước ngọt - già đi cùng bệnh tật

Tại Hà Nội và TP.HCM, tỷ lệ trẻ em thừa cân, béo phì đã vượt ngưỡng 25%. Một khảo sát ở trường tiểu học Cầu Giấy cho thấy gần 80% học sinh uống nước ngọt ít nhất 3 lần/tuần, nhiều em uống hàng ngày. Một học sinh lớp 5, nặng 50kg – gần gấp đôi mức trung bình – được mẹ cho ĐUCĐ mỗi ngày vì “tăng cân cho khỏe”. Hệ quả là cháu bé bị béo phì, gan nhiễm mỡ, tiểu đường từ tuổi tiểu học.

Cha mẹ luôn mong điều tốt nhất cho con. Nhưng đôi khi, tình yêu ấy cần thêm kiến thức. Một lon nước ngọt 330ml chứa khoảng 35g đường – gần bằng toàn bộ lượng đường WHO khuyến cáo nên nạp trong cả ngày.

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, người Việt tiêu thụ hơn 36g đường tự do/ngày – vượt xa khuyến cáo. Và lượng đường này phần lớn không đến từ trái cây, mà đến từ các loại ĐUCĐ.

Bởi thế, có những người trẻ tuổi, trông ngoài gầy gò, nhưng bên trong là gan nhiễm mỡ, kháng insulin, mầm bệnh tiểu đường đang âm thầm phát triển. Và rồi đến một ngày, khi họ biết bệnh thì đã muộn.

“Một ca lọc thận nhân tạo do biến chứng tiểu đường có thể tốn 2–3 triệu đồng/lần, và bệnh nhân cần lọc 2–3 lần/tuần, suốt đời. Người bệnh mất sức lao động, gia đình kiệt quệ, hệ thống y tế quá tải, ngân sách điều trị bệnh không lây ngày càng tăng”- bà Đinh Thị Thu Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế thông tin.

Còn với trẻ em, cái giá phải trả là tuổi thơ, là những năm tháng lớn lên trong tự ti, mệt mỏi, bệnh tật.

Áp thuế với ĐUCĐ là giải pháp hiệu quả để bảo vệ thế hệ tương lai. Ảnh minh họa.

Không chỉ là thuế, mà là cơ hội

Chúng ta không thể chỉ dừng lại ở việc khuyên “hãy uống ít lại”. Khi một lon nước ngọt rẻ hơn một chai nước lọc, khi quảng cáo vẫn rầm rộ khắp nơi, khi những suất học bổng, tài trợ thể thao từ các hãng nước ngọt vẫn được tung hô, thì lời khuyên ấy sẽ lạc lõng.

TS Angela Pratt - Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam – nhấn mạnh: Đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với ĐUCĐ là một giải pháp hiệu quả, đã được chứng minh ở nhiều nước.

Mexico áp thuế 10% vào năm 2014, đã giúp giảm tiêu thụ ĐUCĐ 12% trong năm đầu; Anh đánh thuế theo hàm lượng đường khiến hơn 50% doanh nghiệp phải giảm đường để tránh thuế. Philippines, Thái Lan đã áp dụng “thuế đường”, vừa tăng ngân sách y tế, vừa giảm béo phì học đường.

Tại Việt Nam, đề xuất thuế ĐUCĐ đã được đưa ra từ năm 2017, sau gần 10 năm vẫn chưa được thực hiện. Trong khi đó, trẻ em vẫn uống ngọt mỗi ngày, và từng ngày căn bệnh của những cháu bé như Hoàn Nam lại nặng thêm.

WHO nhấn mạnh rằng thuế không phải để trừng phạt người dân hay tận thu, mà để điều chỉnh hành vi. Giống như thuế thuốc lá, rượu bia, thuế ĐUCĐ là lời nhắc nhở xã hội về hậu quả của sự lựa chọn hàng ngày.

Tương lai của những đứa trẻ

Mỗi người mẹ, người cha đều muốn con mình khỏe mạnh, thông minh, hạnh phúc. Nhưng nếu chúng ta không hành động hôm nay, sẽ có một thế hệ phải đối mặt với bệnh tiểu đường, tim mạch, gan nhiễm mỡ ngay từ thời học sinh.

Chúng ta cần làm đúng, cho hàng triệu đứa trẻ đang lớn lên giữa ranh giới giữa ngọt ngào và đắng cay.

Tổ chức Vital Strategies khẳng định đánh thuế ĐUCĐ không phải là hình phạt, mà là công cụ kinh tế hiệu quả để giảm thiểu tác hại của thực phẩm không lành mạnh, tăng nguồn thu cho y tế dự phòng, là cơ hội để bảo vệ tuổi thơ, để các em được tự tin đá bóng, được cười trong giờ ra chơi mà không mệt mỏi.

Các chuyên gia khuyến cáo, bên cạnh thuế với ĐUCĐ, Việt Nam cần các chính sách đi kèm:

• Truyền thông mạnh mẽ, đặc biệt trên nền tảng số.

• Dán nhãn cảnh báo trên bao bì: “Chứa lượng đường cao – nguy cơ béo phì, tiểu đường”.

• Cấm quảng cáo nhắm vào trẻ em.

• Loại bỏ ĐUCĐ khỏi trường học, thay bằng nước lọc hoặc sữa không đường.

Thanh Hằng

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/noi-dau-keo-long-tang-thue-do-uong-co-duong-de-cuu-tuong-lai-nhieu-nguoi-post186506.html