NỘI ĐỊA HÓA Ô TÔ: Kỳ tích thoát ngoại của Trung Quốc

7 giờ trướcBài gốc

Mẫu limosine Hồng Kỳ CA72 đầu tiên do Trung Quốc chế tạo bởi nhà máy FAW - Ảnh: FAW

Tính đến tháng 7/2025, xe do các doanh nghiệp trong nước tự sản xuất đã chiếm hơn 70% thị phần, dự kiến cả năm tiêu thụ khoảng 19 triệu chiếc.

Trong nửa đầu 2025, nhờ tác động của chính sách, đổi mới công nghệ và điều chỉnh chiến lược doanh nghiệp, thị trường ô tô ghi nhận những chuyển biến rõ rệt: Sản lượng tăng, cơ cấu sản phẩm tối ưu hóa và chuyển đổi động lực tăng trưởng.

Các thương hiệu nội địa như BYD, SAIC, Geely, Changan, Chery chiếm tới 68% doanh số nửa đầu năm 2025, khẳng định vị thế thống lĩnh. Điểm nổi bật là sự tăng trưởng mạnh mẽ của xe năng lượng mới (NEV) và xe thông minh.

Những hạn chế trong quá trình phát triển

Tuy nhiên, nhìn lại quá trình phát triển, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đã phải đối mặt với nhiều vấn đề, trong đó nổi bật nhất là sự phụ thuộc vào nước ngoài. Trong các liên doanh, vai trò chủ đạo thuộc về các tập đoàn quốc tế trong việc tung ra mô hình mới, phát triển công nghệ then chốt, kiểm soát quy trình sản xuất, linh kiện và nguyên liệu... Điều này khiến doanh nghiệp Trung Quốc khó hình thành năng lực phát triển độc lập, đồng thời làm tăng chi phí và hạn chế sáng tạo sản phẩm mới.

Ngành công nghiệp phụ tùng ô tô trong nước phụ thuộc nhiều vào công nghệ nhập khẩu. Năng lực phát triển linh kiện quan trọng còn khoảng cách xa so với tiêu chuẩn quốc tế, thiếu nền tảng nghiên cứu-phát triển (R&D) cơ bản.

Các tiêu chuẩn kỹ thuật chủ yếu do tập đoàn đa quốc gia nắm giữ, buộc nhiều linh kiện phải được chứng nhận theo quy chuẩn nước ngoài, làm giảm tính chủ động và gây khó khăn cho đổi mới.

Ngoài ra, ngành thiếu hụt nhân tài kỹ thuật trình độ cao, cơ cấu nguồn nhân lực mất cân đối. Bên cạnh đó, còn đối diện thách thức về an ninh năng lượng, ô nhiễm môi trường và ùn tắc giao thông. Phụ thuộc nhập khẩu dầu thô trên 50% và ô nhiễm đô thị từ xe cơ giới chiếm 79% khiến phát triển bền vững trở thành yêu cầu cấp thiết.

Chính sách thúc đẩy phát triển độc lập

Xác định việc xây dựng năng lực tự chủ là chiến lược dài hạn, Chính phủ Trung Quốc đưa ra nhiều giải pháp.

Đầu tư nghiên cứu: Tăng vốn cho nghiên cứu cơ bản, công nghệ, cơ sở hạ tầng và đào tạo nhân tài. Khuyến khích doanh nghiệp hợp tác với trường đại học, viện nghiên cứu, hình thành chuỗi liên kết công nghiệp ô tô – đại học – nghiên cứu.

Chính sách tài chính – thuế: Cho phép khấu trừ chi phí R&D trước thuế, ưu đãi thuế cho sản phẩm mới do doanh nghiệp tự phát triển, miễn giảm thuế cho xe nguyên mẫu.

Phát triển công nghiệp phụ tùng: Điều chỉnh chính sách, khuyến khích nội địa hóa sản xuất linh kiện, giảm phụ thuộc chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn quốc tế.

Mua sắm chính phủ: Ưu tiên xe thương hiệu nội địa, yêu cầu sản phẩm tự phát triển chiếm tỉ lệ đáng kể trong mua sắm công.

Phát triển bền vững: Theo Kế hoạch 5 năm lần thứ 11, mục tiêu giảm 10% khí thải ô nhiễm, thúc đẩy thực hiện tiêu chuẩn khí thải Quốc gia IV, giới hạn tiêu thụ nhiên liệu, nghiên cứu xe năng lượng mới, chuyển đổi từ tăng trưởng quy mô sang nâng cao chất lượng, từ phụ thuộc nội địa sang cạnh tranh quốc tế.

Một dây chuyền lắp ráp xe ô tô ở Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) - Ảnh: THX/TTXVN

Xe năng lượng mới: Bước ngoặt của công nghiệp ô tô Trung Quốc

Ý tưởng phát triển xe năng lượng mới (NEV) được khởi xướng từ năm 1992 khi Tiền Học Sâm – cha đẻ ngành tên lửa Trung Quốc đề xuất bỏ qua xe chạy nhiên liệu hóa thạch, đi thẳng vào NEV. Đề xuất ban đầu bị coi là viển vông, thậm chí vấp phải nhiều chỉ trích, nhưng lãnh đạo, doanh nghiệp, kỹ sư, nhà nghiên cứu của Trung Quốc vẫn kiên định.

Các nhóm nghiên cứu lặng lẽ phát triển từ pin, động cơ hybrid, công nghệ tích hợp, cho đến thuật toán lái xe thông minh. Sau quá trình tích lũy công nghệ và nhiều đột phá, ngành xe năng lượng mới Trung Quốc đã vươn lên mạnh mẽ, trở thành nhân tố then chốt giúp công nghiệp ô tô thoát khỏi phụ thuộc và mở rộng ảnh hưởng toàn cầu.

Trong những năm gần đây, các hãng xe Trung Quốc không chỉ bắt kịp mà còn vượt một số đối thủ châu Âu, Mỹ, Nhật Bản ở lĩnh vực xe điện. Các tập đoàn quốc tế bắt đầu tìm kiếm hợp tác với doanh nghiệp Trung Quốc.

Ví dụ điển hình là sự hợp tác giữa Geely và Volvo. Volvo đang tận dụng công nghệ hybrid cắm sạc và điện thuần túy do Geely phát triển để nâng cao sức cạnh tranh trong lĩnh vực xe năng lượng mới. Mẫu Volvo EX30 bán chạy hơn cả Tesla Model 3 tại châu Âu, được chính Viện Nghiên cứu Ô tô Geely tại Vịnh Hàng Châu đảm nhiệm phát triển.

Geely và Renault cũng đã thành lập một liên doanh HORSE Powertrain để cung cấp công nghệ không chỉ cho Renault mà còn cho cả Mercedes-Benz. Hay như Grand Koleos, một mẫu xe của Renault Samsung, về cơ bản là một chiếc Geely Xingyue L được đổi tên.

Nền tảng điện hiệu suất cao E0X của Chery đã thu hút sự chú ý của một số thương hiệu xe sang châu Âu. Land Rover, Maserati và Alfa Romeo đều muốn sử dụng công nghệ được cấp phép của nền tảng này để phát triển các mẫu xe năng lượng mới.

Ford cũng muốn tận dụng nền tảng xe năng lượng mới của Changan để thúc đẩy quá trình chuyển đổi điện khí hóa của riêng mình. Mazda đã trực tiếp áp dụng nền tảng Changan để tạo ra Mazda EZ-6, mẫu xe vừa có phạm vi hoạt động rộng hơn vừa có khả năng vận hành hoàn toàn bằng điện. Xe không chỉ được bán trong nước mà còn được cung cấp cho thị trường châu Âu.

Một ví dụ khác là Dongfeng Nissan. Liên doanh này đã để đội ngũ kỹ sư Trung Quốc trực tiếp dẫn dắt quá trình phát triển một số mẫu xe. Thành công gần đây của mẫu Nissan N7 chính là nhờ phát huy năng lực sáng tạo của đội ngũ này.

Đây là những minh chứng rõ ràng cho thấy vị thế ngày càng cao của các doanh nghiệp Trung Quốc trong lĩnh vực ô tô năng lượng mới và công nghệ thông minh. Từ chỗ "đuổi kịp", ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đã bứt phá để "vượt lên", khẳng định vai trò chủ động trong tiến trình tái định hình ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.

Có thể nói ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc đã đạt được kỳ tích trong phát triển khi đặt cược vào năng lượng mới và hoàn toàn thoát khỏi sự phụ thuộc vào nước ngoài./.

Tuấn Dũng (tổng hợp từ báo chí Trung Quốc)

Nguồn Chính Phủ : https://baochinhphu.vn/noi-dia-hoa-o-to-ky-tich-thoat-ngoai-cua-trung-quoc-102250911151538459.htm