Nơi lưu giữ, tôn vinh tinh hoa di sản văn hóa dân tộc

11 giờ trướcBài gốc

Tái hiện lễ cưới của đồng bào dân tộc. Ảnh: Danh Lam/TTXVN

Điểm nhấn trải nghiệm khám phá di sản

Nhân Kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/2005 - 23/11/2025), từ 19 - 30/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 2, phường Kinh Bắc, diễn ra chương trình triển lãm văn hóa tiêu biểu tỉnh Bắc Ninh và hoạt động giáo dục, trải nghiệm khám phá di sản. Tại đây, nhiều hoạt động trải nghiệm hấp dẫn được được tổ chức như: Tham quan triển lãm “Di sản Văn hóa tiêu biểu tỉnh Bắc Ninh”; trình diễn, giới thiệu di sản văn hóa hát Then, Dân ca Quan họ Bắc Ninh. Đặc biệt, chương trình còn tổ chức các trò chơi trí tuệ “Chạm vào Di sản” tìm hiểu về di sản văn hóa Bắc Ninh; in tranh dân gian Đông Hồ và in Mộc bản; làm bánh giày của dân tộc Nùng; xôi ngũ sắc của dân tộc Tày, Nùng; bánh khúc làng Diềm… Chương trình đang thu hút đông đảo học sinh tại các trường trên địa bàn tham quan, trải nghiệm.

Thầy giáo Nguyễn Thế Anh, tổng phụ trách Đội, Trường Tiểu học Suối Hoa, phường Kinh Bắc cho biết, tham gia các hoạt động trải nghiệm tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 2, thầy, cô và các em học sinh được cán bộ bảo tàng thuyết minh, giới thiệu về các di sản; tự mình tham gia trải nghiệm, “chạm” vào di sản đã giúp thầy và trò nhà trường hiểu hơn về kho tàng di sản phong phú của tỉnh Bắc Ninh, giúp bồi đắp tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc.

Lần đầu tiên được tham gia chương trình trải nghiệm văn hóa đầy ý nghĩa, em Nguyễn Ngọc Hải, học sinh lớp 8, Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Trần Quốc Toản, phường Kinh Bắc cho biết, sinh ra và lớn lên tại Bắc Ninh, em rất quen với những làn điệu Dân ca Quan họ mượt mà, đằm thắm nhưng đây là lần đầu tiên em được xem các nghệ nhân trình diễn hát Then, đàn tính. Đặc biệt, em được tự mình in tranh dân gian Đông Hồ mà trước đây em đã được học trên những bài giáo dục lịch sử địa phương trên lớp. Em thấy văn hóa địa phương của tỉnh rất phong phú. Càng khám phá, em càng thấy hấp dẫn, em mong sẽ được tham gia nhiều buổi trải nghiệm như vậy để có thể hiểu hơn về đất nước, quê hương. Buổi trải nghiệm này sẽ hỗ trợ rất nhiều cho những bài học trên lớp của em.

Làm bánh boong truyền thống. Ảnh: Danh Lam/TTXVN

Anh Nguyễn Hữu Chiến, cán bộ Bảo tàng và Xúc tiến du lịch, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh cho biết, làm nhiệm vụ trực tiếp thuyết minh, hướng dẫn các đoàn đến tham quan, trải nghiệm tại Bảo tàng, anh luôn trách nhiệm, tận tâm, giới thiệu các giá trị, góp phần truyền lửa tình yêu di sản đến đông đảo công chúng, các em học sinh. Không chỉ giới thiệu về các di sản được trưng bày tại chương trình, anh còn lồng ghép với các di tích, nguồn gốc di sản hay những chính sách của tỉnh, nhà nước với việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Mỗi khi đó, anh càng thấy nghề của mình có ý nghĩa, tự nhủ cần nỗ lực nhiều hơn nữa để di sản văn hóa Bắc Ninh tỏa sáng.

Cùng với hoạt động sôi nổi tại Bảo tàng Bắc Ninh số 2, tại Bảo tàng Bắc Ninh số 1 cũng diễn ra với nhiều hoạt động phong phú, đa dạng. Bà Phùng Thị Mai Anh, Giám đốc Bảo tàng Bắc Ninh số 1 cho biết, từ ngày 21/11 - 10/12, Bảo tàng Bắc Ninh số 1 tổ chức trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”.

Khách tham quan trưng bày. Ảnh: Danh Lam/TTXVN

Trưng bày gồm hơn 200 hình ảnh tiêu biểu về dân tộc Sán Dìu, trên 50 hiện vật được sưu tầm trực tiếp từ các hộ gia đình, nghệ nhân, cùng gần 90 hình ảnh về văn hóa các dân tộc Dao, Sán Chí, Cao Lan. Những tư liệu này góp phần tái hiện đời sống sinh hoạt, tín ngưỡng, dân ca, dân vũ và trang phục truyền thống của đồng bào, tạo nên bức tranh văn hóa đa sắc của các dân tộc thiểu số đang sinh sống tại Bắc Ninh.

Tại trưng bày cũng tổ chức trình diễn trực tiếp các loại hình nghệ thuật như hát dân ca Sán Dìu, múa chuông Dao, múa cầu mùa của người Sán Chí, trình diễn nghề thủ công và giới thiệu ẩm thực truyền thống. Đây là lần đầu tiên Bảo tàng Bắc Ninh số 1 tổ chức trình diễn tổng hợp nhiều loại hình văn hóa, mang đến trải nghiệm chân thực và sinh động cho người tham quan về văn hóa dân tộc thiểu số.

Nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị

Cổng đền Kiếp Bạc với 3 cửa lớn, nguy nga và cổ kính. Ảnh: Minh Đức/TTXVN

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh Nguyễn Văn Đáp cho biết, hiện nay, Bắc Ninh có gần 4.000 di tích lịch sử văn hóa được kiểm kê, 1.415 di tích được xếp hạng. Tỉnh là vùng đất của 1.383 lễ hội truyền thống được tổ chức hằng năm; có 7 di sản văn hóa được UNESCO ghi danh, công nhận. Bắc Ninh là 1 trong 3 địa phương có di tích thuộc quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, di sản thế giới được UNESCO công nhận; 24 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia; 33 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa quốc gia; 246 nghệ nhân trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể và gần 200 làng nghề truyền thống... Với hệ thống di sản phong phú, Bắc Ninh được ví như một “bảo tàng sống” của văn hóa Việt Nam, nơi lưu giữ những giá trị cốt lõi làm nên bản sắc dân tộc Việt.

Tại Bắc Ninh, công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản được thấm sâu trong nhận thức, hành động của cấp ủy, chính quyền và các tầng lớp nhân dân. Bắc Ninh luôn xác định di sản là tài sản vô giá, là nền tảng để phát triển bền vững. Với bề dày lịch sử hàng nghìn năm, vùng đất này lưu giữ một kho tàng di sản phong phú bậc nhất cả nước, từ di sản vật thể đến di sản phi vật thể, từ những di tích kiến trúc, khảo cổ, tôn giáo đến các làn điệu dân ca, các nghề thủ công truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc.

Tỉnh luôn quán triệt quan điểm bảo tồn phải đi đôi với phát triển, giữ gìn nhưng không "đóng băng", phát huy nhưng không làm biến dạng di sản. Nhiều di tích đã được trùng tu, tôn tạo theo đúng quy trình khoa học, bảo đảm nguyên tắc giữ gìn tối đa yếu tố gốc. Các lễ hội truyền thống được khôi phục đúng nghi thức, tạo không gian cho cộng đồng tham gia, hưởng thụ và trao truyền giá trị văn hóa. Song song với đó, Bắc Ninh chú trọng công tác kiểm kê di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, xây dựng cơ sở dữ liệu và đẩy mạnh số hóa nhằm bảo tồn lâu dài và thuận lợi trong nghiên cứu, quảng bá.

Các liền anh, liền chị biểu diễn Dân ca Quan họ Bắc Ninh trên thuyền. Ảnh: Thái Hùng/TTXVN

Đối với Dân ca Quan họ Bắc Ninh, tỉnh đã xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ các làng Quan họ gốc, làng Quan họ thực hành, các nghệ nhân và phong trào Quan họ trong cộng đồng. Nhiều hình thức truyền dạy Quan họ được triển khai rộng rãi, từ câu lạc bộ đến trường học; nhiều chương trình nghệ thuật chuyên nghiệp được dàn dựng; nhiều không gian sinh hoạt Quan họ được bảo tồn hoặc phục dựng. Nhờ vậy, Quan họ không chỉ được bảo vệ bền vững mà còn trở thành biểu tượng văn hóa - du lịch của tỉnh.

Bắc Ninh cũng là địa phương tiêu biểu trong bảo tồn và phát huy nghề truyền thống, không chỉ là sản phẩm kinh tế mà là những kết tinh văn hóa của người Kinh Bắc qua bao đời. Đặc biệt, với tranh Đông Hồ - di sản đặc sắc đang được Việt Nam xây dựng hồ sơ đề cử UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp, dự kiến tổ chức họp xét trong tháng 12/2025 tại Thủ đô New Delhi, Ấn Độ, tỉnh Bắc Ninh đang nỗ lực tạo dựng môi trường thuận lợi để nghề tranh tiếp tục được trao truyền, phát triển trong đời sống đương đại

Du lịch văn hóa cũng trở thành hướng đi chủ lực của Bắc Ninh trong nhiều năm qua. Các tour, tuyến như “Hành trình về miền Quan họ”, “Về miền Luy Lâu - kinh đô Phật giáo xưa”, “Trải nghiệm làng nghề Kinh Bắc” hay “Khám phá quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm” ngày càng thu hút đông đảo du khách…

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh nhấn mạnh, với mục tiêu Bắc Ninh đang hướng tới mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, công tác bảo tồn di sản văn hóa càng có ý nghĩa chiến lược. Tỉnh tiếp tục phát huy vai trò của cộng đồng trong bảo tồn di sản; đẩy mạnh chuyển đổi số, hình thành hệ sinh thái sáng tạo dựa trên văn hóa truyền thống; hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa; nâng cao ý thức và đời sống tinh thần của nhân dân.

Thanh Thương (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/van-hoa/noi-luu-giu-ton-vinh-tinh-hoa-di-san-van-hoa-dan-toc-20251123130653641.htm