Nỗi thất vọng trong trò chuyện tốt hay xấu?

6 giờ trướcBài gốc

Chịu đựng nỗi thất vọng

Một cuộc đối thoại diễn ra chậm rãi, đòi hỏi sự chú tâm và kỷ luật, lại còn xoáy vào những câu hỏi sắc sảo, trong đó người đối diện buộc phải nhìn lại lập luận hay quan điểm đôi khi còn nhiều lỗ hổng của chính mình, gần như luôn đi kèm với nỗi thất vọng từ cả hai phía.

Đôi lúc, người ta có thể cảm thấy bị xúc phạm khi ý kiến của họ bị chất vấn, vì với nhiều người, quan điểm còn là bản sắc, là lòng tự tôn. Họ cũng có thể thấy bứt rứt vì nhịp độ đối thoại quá chậm so với bình thường, hoặc cảm thấy thất vọng vì cho là bạn thiếu cảm xúc khi chỉ tập trung vào việc suy nghĩ cùng nhau.

Những cảm xúc khó chịu ấy là một phần tự nhiên của quá trình. Tập luyện đối thoại cũng giống như tập gym: ‘cơ bắp tư duy’ của bạn cần thời gian để làm quen. Thoạt đầu, bạn chỉ cảm thấy ê ẩm và đau nhức. Nhưng rồi sau một thời gian, bạn sẽ thấy mình mạnh mẽ hơn.

Tôi chấp nhận rằng trong lúc trò chuyện, đôi khi người đối diện sẽ đổ lỗi cho tôi vì những ‘ê ẩm và đau nhức’ đó, giống như tôi từng nằm dài trên sàn tập, âm thầm rủa thầy dạy gym của mình. Nhưng cứ kiên nhẫn. Đừng để bụng. Ngược lại, hãy nhận ra rằng nỗi thất vọng đó thực ra là... tín hiệu tốt. Nó cho thấy quá trình phản biện elenchus đang diễn ra.

Nghĩa là ai đó đang thật sự nỗ lực, điều gì đó đang chuyển động, và tư duy của họ đang mở mang. Huấn luyện viên ở phòng gym chẳng bao giờ chấp nhặt tiếng rên rỉ ỉ ôi hay ánh mắt cau có của học viên. Thậm chí họ còn nghĩ thầm: ‘Tốt lắm. Bắt đầu có tác dụng rồi đấy!’

Bất luận thế nào, nỗi thất vọng là nhiên liệu cho hành trình khám phá. Nó cho thấy diễn biến suy nghĩ của người đối diện. Trong các buổi hội thảo hay tư vấn, câu hỏi ‘Điều gì khiến bạn thấy thất vọng lúc này?’ đã mở ra nhiều hiểu biết sâu sắc. Có người bực vì hóa ra lập luận của họ không hề vững chắc như họ tưởng. Có người thất vọng vì chính sự cố chấp của bản thân, vì họ không muốn thay đổi quan điểm.

Quan trọng hơn cả, cảm giác thất vọng là dấu hiệu cho thấy người đối thoại đang ‘mắc kẹt’ trong lối tư duy quen thuộc của họ. Nhiệm vụ của bạn - như một triết gia thực hành đang rèn nghề - là chỉ ra chỗ vướng mắc của họ, rồi nhẹ nhàng giúp họ tự tìm đường thoát thân.

Trò chuyện sâu sắc là quá trình chuyển biến của cảm xúc. Ảnh: Baamboozle.

Bài tập: Chịu đựng nỗi thất vọng

Hãy áp dụng mọi điều bạn vừa học vào một cuộc trò chuyện: bắt đầu bằng cách xin phép được thảo luận sâu xa; chăm chú lắng nghe và để ý đến những ngôn từ được sử dụng; đặt những câu hỏi sâu tiếp nối; thẳng thắn chất vấn khi cần thiết; và cùng nhau khám phá chủ đề đã chọn.

Ngay khi bạn cảm thấy người kia bắt đầu thất vọng, trước tiên hãy nhìn lại bản thân: giữ bình tĩnh và đừng chấp nhặt sự bực bội đó kể cả khi họ đổ lỗi cho bạn. Lúc này, bạn có một lựa chọn: Bạn muốn tiếp tục giữ thái độ Socrates, kiểu ‘Chính xác thì cậu muốn nói gì ở đây?’ Hoặc bạn muốn tạm thay đổi cách tiếp cận, thừa nhận nỗi thất vọng của họ và hỏi xem chuyện gì đang diễn ra? Bạn có thể nhẹ nhàng nói: ‘Mình vừa thấy cậu thở dài... cậu đang nghĩ gì thế?’ Hoặc: ‘Trông cậu có vẻ hơi khó chịu. Có gì làm cậu bực mình không?’

Nếu suôn sẻ, Phần Ba vừa rồi hẳn đã giúp bạn làm quen với những điều kiện cơ bản để đặt câu hỏi trong đối thoại Socrates. Tất cả đều bắt đầu từ việc chăm chú lắng nghe đơn thuần. Nhớ cẩn trọng với ngôn từ, xin phép trước khi chất vấn và nhắc lại điều đó khi cuộc trò chuyện bắt đầu hơi căng thẳng. Điều quan trọng là giữ nhịp độ chậm rãi và bình tĩnh trước nỗi thất vọng của người đối diện hay của chính mình, vốn thường phát sinh trong những cuộc đối thoại Socrates phong phú và có ý nghĩa.

Elke Wiss/NXB Trẻ

Nguồn Znews : https://znews.vn/noi-that-vong-trong-tro-chuyen-tot-hay-xau-post1609497.html