Anh Nguyễn Đại Dương – người được bà con xã Giao An (huyện Giao Thủy) trìu mến gọi là “tỷ phú ngao” – là một trong những người từng tay trắng khởi nghiệp, làm giàu bền vững ngay trên mảnh đất quê hương nhờ “nghĩ lớn, làm lớn” cùng khoa học kỹ thuật.
Từ thất bại đến thu nhập triệu đô
13 năm trước, khi còn là kỹ sư cơ điện tốt nghiệp trường Cao đẳng Kỹ thuật Nam Định, anh Dương đã quyết định bỏ lại sau lưng công việc ổn định để trở về quê lập nghiệp với đầm tôm hoang hóa của gia đình.
“Ban đầu tôi định tận dụng lợi thế ven biển để nuôi vạng (ngao vạng). Nhưng thiếu kinh nghiệm, không nắm rõ kỹ thuật, lại gặp thời tiết bất lợi, vụ đầu tiên coi như trắng tay. Hơn 100 triệu đồng vốn liếng trôi theo nước,” anh Dương hồi tưởng.
Dám làm ăn lớn giúp nông dân Nam Định thoát nghèo, làm giàu.
Thất bại khiến anh mất ăn mất ngủ, nhưng cũng chính cú ngã ấy đã buộc anh phải thay đổi tư duy muốn thành công không thể làm nông nghiệp bằng cách truyền thống. Từ đó, anh bắt đầu mày mò học hỏi, tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật, nghiên cứu tài liệu về nuôi thủy sản công nghệ cao và tìm cách áp dụng máy móc, tự động hóa vào quy trình nuôi trồng.
Năm 2012, sau nhiều lần thuyết phục, anh thế chấp tài sản gia đình vay 300 triệu đồng để cải tạo đầm, đầu tư hệ thống sục khí, đo nồng độ mặn - pH, lắp đặt hệ thống điều khiển tự động theo dõi chất lượng nước và thức ăn. “Lúc ấy, mình nghĩ nếu không làm khác đi, thì chắc chắn sẽ còn thất bại nhiều hơn”, anh Dương chia sẻ.
Và sự khác biệt đã đến. Từ một hộ sản xuất nhỏ lẻ, đến nay anh Dương sở hữu hơn 25ha nuôi ngao vạng và tôm thẻ chân trắng, mỗi năm cung ứng ra thị trường từ 30 - 50 tấn vạng giống, 20 - 30 tấn tôm thương phẩm. Doanh thu hàng năm hàng chục tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động địa phương.
Cánh đồng không dấu chân người
Câu chuyện của anh Dương không phải là cá biệt. Nam Định hiện có hàng trăm mô hình cánh đồng mẫu lớn, trong đó nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao do các HTX tiên phong dẫn dắt. Một trong những điểm sáng là HTX Dịch vụ nông nghiệp Quyết Tiến (xã Giao Tiến, huyện Giao Thủy).
Trên hàng trăm ha đất canh tác, HTX Quyết Tiến đã triển khai thành công mô hình "cánh đồng không dấu chân người", nhờ ứng dụng cơ giới hóa và thiết bị bay không người lái vào tất cả các khâu sản xuất.
“Chúng tôi sử dụng thiết bị bay XAG P80 và P90 để phun thuốc bảo vệ thực vật. Mỗi ngày có thể xử lý 30-50ha, tiết kiệm chi phí nhân công, giảm độc hại cho người nông dân, đồng thời bảo vệ môi trường,” ông Trần Văn Tuấn – Giám đốc HTX – cho biết. Điểm đáng chú ý là toàn bộ bao bì thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng đều được thu gom, xử lý tập trung theo đúng quy trình.
HTX cũng phối hợp với các doanh nghiệp công nghệ để số hóa quy trình sản xuất. “Mỗi thửa ruộng đều được gắn mã vùng, cập nhật sản lượng, lịch sử canh tác, nhật ký phun thuốc, bón phân… trên nền tảng số,” ông Tuấn nói thêm. Nhờ vậy, không chỉ đảm bảo truy xuất nguồn gốc mà còn dễ dàng kết nối với các chuỗi tiêu thụ trong và ngoài nước.
Để thoát nghèo, làm giàu, nông dân, HTX ở Nam Định mạnh dạn cơ giới hóa, đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất.
Không chỉ mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật vào đồng ruộng, nông dân và các HTX ở Nam Định còn đang chuyển mình mạnh mẽ với chuyển đổi số và thương mại điện tử.
HTX Nông nghiệp và Thủy sản Hải Hậu (xã Hải Lý, huyện Hải Hậu) là một ví dụ. Bên cạnh các kênh bán hàng truyền thống, HTX đã mở rộng hoạt động lên các sàn TMĐT như Shopee, Tiki, Lazada, mở gian hàng trên Facebook, Zalo và TikTok để tiếp cận khách hàng trẻ.
Sản phẩm chủ lực “Nước mắm Nhà thờ đổ” được gắn mã QR để truy xuất nguồn gốc, giúp người tiêu dùng có thể kiểm tra toàn bộ quy trình sản xuất chỉ bằng một cú quét điện thoại.
“Ban đầu bà con còn ngại công nghệ, nhưng khi thấy sản phẩm bán được nhiều hơn, giá trị tăng lên, họ bắt đầu tự học hỏi, tập làm nội dung quảng bá. Chính điều đó đang làm thay đổi tư duy của nông dân,” chị Lê Thị Hòa – thành viên HTX – chia sẻ.
“Bà đỡ” cho nông nghiệp thông minh
Thời gian qua, các HTX trên địa bàn tỉnh Nam Định không chỉ đóng vai trò tổ chức sản xuất mà còn là trung tâm dịch vụ cung cấp vật tư đầu vào, tư vấn kỹ thuật, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm.
Nhiều HTX đã kết nối với các viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ để chuyển giao giống mới, công nghệ tưới thông minh, cảm biến môi trường, hệ thống nhà màng – nhà kính tự động, giúp nông dân làm chủ kỹ thuật hiện đại.
Để có được thành công hiện tại, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Nam Định đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ thiết thực nhằm thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tập thể tại tỉnh Nam Định.
Các hoạt động hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Nam Định không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh của các HTX trên địa bàn mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.
Ngoài việc hỗ trợ thành lập mới, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Nam Định còn chú trọng đến việc nâng cao năng lực cho các HTX thông qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, hỗ trợ xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ cao. Đặc biệt, việc hỗ trợ các HTX tham gia chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) đã giúp nhiều sản phẩm địa phương đạt tiêu chuẩn chất lượng cao, mở rộng thị trường tiêu thụ.
Những nỗ lực đồng hành, hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Nam Định không chỉ giúp các HTX tại Nam Định nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế địa phương, xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống người dân.
Nhờ chuyển mình đúng hướng, Nam Định hiện có hàng trăm nghìn hộ sản xuất nông nghiệp, trong đó hàng nghìn hộ đạt danh hiệu nông dân sản xuất giỏi các cấp, hàng trăm hộ trở thành triệu phú, tỷ phú nông dân. Không chỉ làm giàu cho bản thân, họ còn lan tỏa tinh thần đổi mới, khát vọng khởi nghiệp tới cộng đồng.
Trên những cánh đồng công nghệ trải dài từ Hải Hậu đến Xuân Trường, từ Nghĩa Hưng đến Giao Thủy, không còn là hình ảnh lấm lem bùn đất của người nông dân xưa cũ, mà là những “kỹ sư chân đất” đang miệt mài điều hành các quy trình sản xuất qua smartphone, giám sát qua camera, và bán hàng qua Internet.
Thành công của các HTX tiêu biểu, nhưng nông dân giỏi, là minh chứng rõ nét rằng khi người sản xuất thay đổi tư duy, HTX mạnh dạn ứng dụng khoa học công nghệ, thì cánh đồng không chỉ trổ bông mà còn trổ “vàng”.
An Chi