Bể ủ phân hữu cơ của gia đình bà Đỗ Thị Bình ở thôn Tỉnh Thôn 1, xã Xuân Hòa.
Tại xã Xuân Hòa, những thùng rác xanh bên hiên nhà nay không còn bốc mùi, góp phần mang lại không khí trong lành cho khu dân cư. Có được kết quả này là nhờ mô hình “Thu gom, phân loại và xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón tại hộ gia đình” do Hội Nông dân xã triển khai năm 2024. 50 hộ dân tham gia mô hình được hỗ trợ thùng rác, bể ủ, chế phẩm vi sinh, xe thu gom và tập huấn kỹ thuật ủ rác hữu cơ thành phân bón. Mô hình không chỉ góp phần giữ môi trường xanh - sạch - đẹp, mà còn giúp người dân hình thành ý thức phân loại, xử lý rác tại nguồn.
Chủ tịch Hội Nông dân xã Xuân Hòa Nguyễn Thị Hiên chia sẻ: “Trước đây, rác thải trong thôn đều gom chung để xe môi trường chở đi. Giờ đây, nhiều hộ dân đã có bể ủ rác hữu cơ thành phân bón, vừa sạch nhà, vừa tốt cho đồng ruộng. Từ kết quả của mô hình thí điểm năm 2024, chúng tôi đang tiếp tục mở rộng ra toàn xã, coi đây là giải pháp thiết thực trong XDNTM. Đến nay, toàn xã có 100 hộ dân xây dựng bể ủ rác hữu cơ, góp phần giảm lượng rác sinh hoạt, tiết kiệm chi phí sản xuất và bảo vệ môi trường nông thôn".
Tham gia mô hình, bà Đỗ Thị Bình ở thôn Tỉnh Thôn 1 được hỗ trợ thùng chứa rác vô cơ, bể ủ rác hữu cơ và chế phẩm sinh học. Sau khi tham gia lớp tập huấn, bà hướng dẫn cả gia đình cùng làm, rác hữu cơ như thức ăn thừa, lá cây được bỏ riêng để ủ, còn rác vô cơ được phân loại chờ thu gom. Sau 3 - 6 tháng, rác hoai mục thành phân hữu cơ tơi xốp, bà Bình dùng bón rau, cây ăn quả. Nhờ đó, đất tơi xốp, cây phát triển tốt, chi phí sản xuất giảm đáng kể.
Tương tự, từ những thứ tưởng chừng bỏ đi như bèo tây, rơm rạ, cỏ dại hay phụ phẩm sau thu hoạch, ông Lê Khắc Phú ở tổ dân phố 5, phường Đông Sơn đã học cách ủ men vi sinh, biến rác thành phân bón nuôi dưỡng cây trồng. Trên diện tích hơn 3,5ha, ông xây dựng mô hình VAC hữu cơ khép kín kết hợp chăn nuôi, trồng trọt và nuôi trồng thủy sản. Những năm đầu, ông Phú đối mặt với không ít khó khăn như giá vật tư tăng cao, đất đai bạc màu, cây trồng kém phát triển. Trăn trở tìm hướng đi mới, ông tự hỏi vì sao không tận dụng những thứ sẵn có quanh mình để làm phân bón thay vì lệ thuộc vào phân hóa học. Năm 2021, ông mạnh dạn đầu tư hệ thống bể ủ phân hữu cơ vi sinh, bắt đầu thử nghiệm phương pháp ủ hiếu khí. Rơm rạ, bèo tây, lá cây được nghiền nhỏ, phối trộn với phân chuồng và men vi sinh, ủ kín 25 - 30 ngày, định kỳ đảo đều. Sau 3 tháng, mẻ phân đầu tiên hoai mục, tơi xốp, không mùi hôi. Khi đem bón thử, đất tơi hơn, giữ ẩm lâu, cây xanh tốt, năng suất tăng 10 - 15% so với trước. Ông tính toán, 1 tấn phân hữu cơ vi sinh tự sản xuất chỉ tốn khoảng 2 triệu đồng, nhưng hiệu quả tương đương 360kg phân NPK trị giá hơn 3,5 triệu đồng.
“Làm nông hữu cơ người khỏe, đất khỏe, cây khỏe, môi trường cũng được hồi sinh”, ông Phú vui vẻ nói. Nhờ cách làm sáng tạo, mô hình nông nghiệp tuần hoàn của ông Phú được chính quyền địa phương đánh giá cao và khuyến khích nhân rộng.
Theo Hội Nông dân tỉnh, toàn tỉnh đã xây dựng hơn 620 mô hình tự quản về bảo vệ môi trường nông thôn. Nhiều mô hình sản xuất tuần hoàn, tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp, xử lý rác hữu cơ thành phân bón được nhân rộng, góp phần thay đổi thói quen, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng. Thời gian tới, hội nông dân các cấp tiếp tục mở rộng quy mô, nhân rộng các mô hình hiệu quả, phát huy giá trị kinh tế từ rác thải, xây dựng nông thôn xanh - sạch - đẹp - bền vững.
Bài và ảnh: Tăng Thúy