Nhắc đến xã Hoàng Văn Thụ, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến cây hồng Vành khuyên, đặc sản nổi tiếng của Lạng Sơn. Nhiều năm trước, dù có lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng, sản xuất hồng ở đây vẫn manh mún, nhỏ lẻ, thiếu liên kết và phụ thuộc vào thương lái, khiến giá cả bấp bênh
Ấn tượng quả hồng Vành khuyên
Chính trong bối cảnh đó, HTX hồng Vành khuyên và vật tư nông nghiệp Quyết Tiến ra đời, trở thành điểm tựa giúp người dân thay đổi tư duy và phương thức sản xuất.
HTX Quyết Tiến thành lập năm 2022, hiện có 16 thành viên và liên kết với 43 hộ dân, tổng diện tích sản xuất hơn 133 ha hồng Vành khuyên. Sự ra đời của HTX đã đóng góp tích cực vào quá trình phát triển sản xuất tại địa phương, qua đó góp phần thúc đẩy xây dựng nông thôn mới ngày càng khởi sắc.
Giám đốc HTX, ông Lý Ngọc Tú, nhớ lại: “Trước khi thành lập HTX, bà con trồng hồng đã lâu nhưng việc áp dụng khoa học kỹ thuật còn hạn chế, lại thường xuyên bị thương lái ép giá. Khi vào HTX, mọi thứ thay đổi. Bà con được tập huấn kỹ thuật, sản xuất VietGAP, có hệ thống tưới, được hỗ trợ vật tư và đặc biệt là có đầu ra ổn định”.
Nông sản thế mạnh đang hình thành trong xây dựng nông thôn mới ở Lạng Sơn.
Nhờ các lớp tập huấn, chuyển giao kỹ thuật và sự hỗ trợ từ các chương trình của Nhà nước và Liên minh HTX Việt Nam, năng suất và chất lượng hồng của thành viên HTX được cải thiện rõ rệt.
Chỉ trong hơn hai năm, HTX đã hỗ trợ các hộ thành viên và hộ liên kết 32,5 tấn phân bón, hơn 2.000 cây giống, hệ thống tưới trị giá 150 triệu đồng và xây dựng vùng sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP. Việc mở rộng mô hình sản xuất cây giống giúp HTX cung ứng ra thị trường hơn 40.000 cây mỗi năm, tạo nguồn thu mới và hỗ trợ bà con khởi nghiệp.
Nhờ sự thay đổi về tư duy sản xuất, thu nhập của thành viên HTX tăng nhanh. Mỗi hộ thành viên và hộ liên kết của HTX hiện đạt bình quân 150–400 triệu đồng/năm, tăng 20% so với trước khi tham gia HTX.
Anh Âu Văn Thư, thành viên HTX – chia sẻ: “Gia đình tôi có 800 gốc hồng. Trước đây lo nhất là đầu ra, nhưng từ khi vào HTX, được hỗ trợ kỹ thuật và tiêu thụ, chúng tôi yên tâm sản xuất và thu nhập ổn định hơn hẳn.”
Những kết quả ấy giúp HTX Quyết Tiến trở thành một trong những mô hình HTX nông nghiệp tiêu biểu của tỉnh, được Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn tặng giấy khen vì có thành tích xuất sắc trong phong trào phát triển kinh tế tập thể giai đoạn 2020–2025.
Điểm sáng từ những HTX đa dạng lĩnh vực
Không chỉ Hoàng Văn Thụ, xã Bắc Sơn cũng là địa phương đi đầu trong phát triển kinh tế tập thể với 25 HTX, trong đó 20 HTX hoạt động hiệu quả.
Tận dụng lợi thế du lịch, HTX Du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn được thành lập tháng 6/2024, quy tụ 11 thành viên là các hộ làm homestay. Sự ra đời của HTX tạo nền tảng để các hộ kinh doanh nhỏ lẻ liên kết với nhau, nâng cao chất lượng dịch vụ, tiếp cận thị trường rộng hơn.
“Hơn 50.000 lượt khách đã đến với HTX kể từ khi thành lập, trong đó 20% là khách quốc tế. Khi vào HTX, chúng tôi có điều kiện trao đổi kinh nghiệm, chuẩn hóa dịch vụ, tạo ra hình ảnh du lịch cộng đồng chuyên nghiệp hơn”, ông Dương Công Cồ, Giám đốc HTX cho biết.
Cùng với du lịch, mô hình HTX liên kết sản xuất thuốc lá do bà Bùi Như Ý sáng lập cũng là điển hình. Hiện, HTX Như Ý liên kết với 170 hộ dân, cung ứng vật tư và bao tiêu sản phẩm với giá cao hơn thị trường 2.000 đồng/kg, giúp bà con yên tâm sản xuất. Doanh thu HTX đạt khoảng 50 tỷ đồng/năm, tạo việc làm cho 15 lao động địa phương.
Nông thôn mới Lạng Sơn ngày càng khởi sắc.
Sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế tập thể tại Bắc Sơn không thể tách rời vai trò hỗ trợ của chính quyền và các sở, ngành. Từ hỗ trợ tiếp cận vốn vay, mặt bằng sản xuất, xây dựng thương hiệu, đưa trí thức trẻ về HTX cho đến hướng dẫn tiếp cận các chính sách ưu đãi, mọi hoạt động đều góp phần tạo môi trường thuận lợi để HTX trưởng thành.
Doanh thu bình quân mỗi HTX đạt gần 2 tỷ đồng/năm, thu nhập lao động 3–6 triệu đồng/tháng – cao hơn mức bình quân chung của tỉnh. Xã Bắc Sơn vì vậy đã trở thành điểm sáng của Lạng Sơn trong phát triển kinh tế tập thể và là động lực quan trọng giúp địa phương hoàn thành nhiều tiêu chí xây dựng nông thôn mới.
Đổi thay trong nông thôn mới
Phía sau sự thành công của hàng trăm HTX ở Lạng Sơn là hệ thống hỗ trợ bài bản của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn. Nhiều năm qua, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn đã triển khai hàng loạt chương trình, từ vốn vay ưu đãi, đào tạo nghề, chuyển giao kỹ thuật, ứng dụng chuyển đổi số đến hỗ trợ xây dựng thương hiệu, OCOP và kết nối tiêu thụ.
Nhờ các khóa tập huấn quản trị HTX, các lớp đào tạo chuyển đổi số, xây dựng thương hiệu của Liên minh HTX HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn, nhiều HTX của tỉnh đã nâng tầm từ sản xuất tự phát sang tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị.
Các hội chợ kết nối cung cầu, hội nghị xúc tiến thương mại do Liên minh HTX Việt Nam phối hợp tổ chức giúp hàng trăm sản phẩm nông sản địa phương đến gần hơn với thị trường trong nước và quốc tế.
Không chỉ vậy, các HTX còn được tư vấn pháp lý, hỗ trợ thủ tục thành lập, tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi thông qua Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX. Những hỗ trợ này tạo nền tảng quan trọng để kinh tế tập thể phát triển bền vững, góp phần vào các mục tiêu phát triển nông thôn mới giai đoạn 2021–2030.
Đến giữa năm 2025, Lạng Sơn đã có 106/175 xã đạt chuẩn nông thôn mới; 28 xã đạt chuẩn nâng cao và 10 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. Hơn 102 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển và 6,7 tỷ đồng vốn sự nghiệp đã được giải ngân, tạo động lực cải thiện hạ tầng sản xuất và đời sống người dân.
Tại xã Cai Kinh, sau sáp nhập địa bàn, chính quyền nhanh chóng ổn định bộ máy, rà soát 19 tiêu chí nông thôn mới và hiện đã đạt 15 tiêu chí. Trong khi đó, xã Điềm He, duy trì 19/19 tiêu chí, tiếp tục tập trung vào phát triển vùng trồng rau, cây ăn quả.
Bà Nguyễn Thị Mận, nông dân thôn Khun Pàu, chia sẻ: “Tôi chuyển 4 sào đất kém hiệu quả sang trồng rau, cây ăn quả và thu gần 200 triệu mỗi năm. Chúng tôi hiểu rằng làm nông thôn mới là cơ hội để làm giàu bền vững”.
Ở nhiều địa phương, mô hình HTX đã góp phần quan trọng vào việc giữ vững tiêu chí thu nhập, tổ chức sản xuất, môi trường và phát triển kinh tế. Khi người dân có việc làm ổn định, thu nhập tăng, các chương trình xây dựng nông thôn mới mới thực sự có chiều sâu và đi vào cuộc sống.
Mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh Lạng Sơn có 37/61 xã đạt chuẩn nông thôn mới, nhiều xã đạt chuẩn nâng cao, kiểu mẫu. Trong hành trình này, HTX tiếp tục giữ vai trò then chốt. Các HTX không chỉ tổ chức sản xuất, tăng giá trị hàng hóa, mà còn góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa, phát triển du lịch cộng đồng, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng đời sống người dân.
Đông Phong