Mẹ chồng tôi - Phim đầu tiên của Văn nghệ Chủ nhật
Ra mắt lần đầu trong chương trình Văn nghệ Chủ Nhật vào ngày 4/9/1994, Mẹ chồng tôi đã gây ấn tượng mạnh và nhận được sự đón nhận tích cực từ công chúng, cũng như trở thành tác phẩm gây tiếng vang của phim truyền hình Việt Nam.
Bộ phim được thực hiện với sự góp mặt của dàn nghệ sĩ gạo cội như: NSƯT Thu An, NSƯT Văn Hiệp, NSƯT Chiều Xuân, NSND Trần Lực.
Lấy bối cảnh thời chiến tranh Việt Nam, Mẹ chồng tôi kể về Thuận (do NSƯT Chiều Xuân thủ vai) - một người vợ đang thì xuân sắc nhưng vừa tổ chức đám cưới xong thì chồng lên đường ra mặt trận. Cô phải ở nhà sống cùng mẹ chồng là bà Hòa (cố NSƯT Thu An thủ vai).
Cả hai mẹ con đều sống yêu thương, chan hòa và san sẻ với nhau. Thế nhưng, vì có giọng hát hay nên Thuận được cử làm văn công cho đài phát thanh xã. Ở đây, Thuận đã gặp gỡ Lực (do NSND Trần Lực thủ vai) – người phụ trách đài phát thanh.
Thuận mang thai, biết chuyện con dâu ngoại tình và có bầu với người đàn ông không phải con trai mình, dù đau buồn nhưng bà Hòa vẫn nén nỗi đau để che chở và khuyên giải con dâu, làm chỗ dựa về tinh thần vững chắc.
NSND Khải Hưng kể về việc lựa chọn diễn viên trong phim Mẹ chồng tôi.
NSND Trần Lực, NSƯT Chiều Xuân cùng hội ngộ sau 31 năm
NSƯT Chiều Xuân được đạo diễn Khải Hưng mời thử vai vào giữa năm 1993. Ban đầu, đạo diễn Khải Hưng đã có chút do dự vì cho rằng Chiều Xuân quá hiện đại, không phù hợp với vai diễn.
Tuy nhiên, sau khi thấy bà trong bộ đồ hóa trang của cô gái thôn quê, ông đã quyết định chọn nữ nghệ sĩ vào vai diễn này. Còn vai diễn Lực đã được Khải Hưng “đo ni đóng giày” cho diễn viên Trần Lực nổi tiếng khi ấy.
Ở vai diễn này, nhân vật có diễn biến tâm lý phức tạp, NSƯT Chiều Xuân đã hóa thân thật nhuần nhuyễn. Ngay cả chính bà cũng thừa nhận, lúc cầm kịch bản trên tay, đọc trang nào thấm trang ấy, một kịch bản hay và xúc động với cảnh đời của người phụ nữ.
Bà chia sẻ: “Nếu như không có đạo diễn Khải Hưng, nếu như không có phim Mẹ chồng tôi thì tôi rất khó lòng bước chân vào nghề diễn viên”.
Còn với NSND Trần Lực, khi hóa thân thành một anh phụ trách đài phát thanh xã, ông đã mất 2 ngày để làm quen với bộ loa đài. Với ông, đây là 1 bộ phim vô cùng đáng nhớ bởi đạo diễn Khải Hưng đã rất tài tình khi nói về chiến tranh nhưng lại không có khói súng. Không khí tại hậu phương cũng nóng bỏng không kém gì tiền tuyến.
Những đồ vật giản dị mang ý nghĩa nghệ thuật
Giai đoạn làm phim đầy khó khăn, những đạo cụ vô cùng giản dị nhưng lại mang nhiều dụng ý nghệ thuật.
Trong phân cảnh đêm mưa, 2 mẹ con dùng “đèn dầu” để soi những chỗ bị nước mưa rơi dột. Ngọn đèn ấy khiến NSƯT Chiều Xuân liên tưởng đến thân phận những người phụ nữ nơi hậu phương vô cùng cô đơn, hiu quạnh, leo lắt như những ánh đèn.
“Chiếc micro” cũng gợi nhớ đến phân cảnh vai diễn Thuận có giọng hát rất hay. Đây cũng là cơ duyên dẫn đến mối tình “vụng trộm” của anh Lực và cô phát thanh khi ấy.
Cũng trong phim Mẹ chồng tôi, “chiếc khăn mùi xoa” luôn trên mái tóc của cô con dâu Thuận. Đây cũng là món quà kỉ niệm mà cô Thuận trao cho anh Lực khi anh quyết tâm ra tiền tuyến.
NSND Trần Lực chia sẻ: Chiếc khăn mùi xoa là chi tiết đầy nghệ thuật bởi thời chiến tranh, đây là món quà quý giá mang mùi hương của người phụ nữ, bởi vậy họ rất trân trọng gửi gắm cho người mình yêu. Khi thực hiện phân cảnh này, ông cũng vô cùng xúc động và nhập tâm.
Đạo diễn Khải Hưng cho biết đoàn làm phim Mẹ chồng tôi chỉ có 6 người, gồm đạo diễn, quay phim, họa sĩ, hóa trang kiêm chủ nhiệm, kỹ thuật và trợ lý đạo diễn.
Hình ảnh đoàn làm phim cùng các diễn viên phim Mẹ chồng tôi.
Khác với thời nay, khi các đạo diễn quay phim có nhiều công cụ hỗ trợ thì thời ấy, đoàn làm phim phải dùng đến 1 chiếc xe máy để thực hiện cú máy chuyển từ phòng của cô Thuận sang phòng của anh Lực.
Phân cảnh cực kì ấn tượng trong phim là đêm mưa gió diễn ra cuộc tình vụng trộm của cặp đôi diễn viên cũng được tổ mỹ thuật thực hiện bởi chiếc bình tưới nước mượn của người dân.
Vượt lên mọi khó khăn, phim Mẹ chồng tôi đã được thực hiện và cho ra mắt trong chương trình mới với tên gọi Văn nghệ Chủ nhật vào ngày 4/9/1994 và kéo dài suốt 15 năm.
Bộ phim cũng góp phần mang về giải thưởng Nhà nước đợt II năm 2007 về văn học nghệ thuật cho đạo diễn - NSND Khải Hưng.
Sau bộ phim, diễn viên Chiều Xuân và Trần Lực được mời tham gia nhiều dự án điện ảnh, sân khấu và trở thành nghệ sĩ ưu tú, nghệ sỹ nhân dân.
Khôi Nguyên