Rebecca Lee Crumpler (1831 - 1895).
Chỉ là những dòng ngắn gọn, nhưng đánh dấu một sự kiện quan trọng: Người phụ nữ da đen đầu tiên lấy được bằng Y khoa ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, trong nhiều thập niên sau đó, do kỳ thị, tên tuổi của bà đã mờ dần khỏi ký ức của công chúng.
Đường đi trắc trở
Sinh năm 1831 tại Christiana, Delaware, Rebecca Lee Crumpler được nuôi dưỡng bởi người dì làm y tá và trị bệnh theo y học cổ truyền ở Pennsylvania. Chính sự tiếp xúc sớm với công việc chăm sóc người bệnh này đã tạo cảm hứng cho bà theo đuổi ngành Y.
Crumpler ban đầu làm y tá tại Charlestown, Massachusetts, trong khoảng 8 năm. Lúc này, các trường điều dưỡng chính thức vẫn chưa có, vì vậy, bà tiếp thu kiến thức lâm sàng dưới sự hướng dẫn của một số bác sĩ nam da trắng.
Được họ khuyến khích, năm 1860, bà nộp đơn ghi danh vào Trường Cao đẳng Y khoa nữ New England. Vào thời điểm đó, trường có 21 phụ nữ đang theo học để trở thành bác sĩ.
Sau hai năm, Crumpler phải tạm dừng việc học vì khó khăn về tài chính và để có thời gian chăm sóc Wyatt Lee, người chồng đau yếu của bà. Năm 1863, ông qua đời vì bệnh lao. Bà quay lại trường và tốt nghiệp vào năm 1864, song việc cấp bằng cho bà không suôn sẻ, chỉ vì bà là phụ nữ da đen.
Cuối cùng, vào ngày 1/3/1864, một hội đồng đã bỏ phiếu để trao cho Crumpler, 33 tuổi, danh hiệu “Bác sĩ Y khoa”. Theo Gamble, một số người ủng hộ phong trào bãi nô của trường có thể đã thúc đẩy cho việc nhận bằng tốt nghiệp của bà.
Vào năm 1860, Hoa Kỳ có khoảng 55.000 bác sĩ nhưng chỉ có 270 người là phụ nữ da trắng, 180 người là đàn ông da đen. Crumpler là bác sĩ nữ da đen đầu tiên và duy nhất tại Hoa Kỳ vào lúc đó.
Hành nghề trong sự kỳ thị
Sau một thời gian ngắn hành nghề ở Boston, Crumpler chuyển đến Richmond, Virginia, vào năm 1865. Tại đó, bà làm việc với Cục Giải phóng nô lệ, một cơ quan do Quốc hội Hoa Kỳ thành lập để hỗ trợ những người từng là nô lệ sau Nội chiến, nhiều người trong số họ sống trong điều kiện tồi tệ.
Tuy nhiên, nữ bác sĩ da đen đầu tiên của Hoa Kỳ đã phải đối mặt với sự thù địch công khai từ giới y khoa da trắng. Crumpler không được phép vào các bệnh viện và thường bị các dược sĩ từ chối đơn thuốc. Mặc dù vậy, bà vẫn kiên cường tiếp tục công việc của mình.
Vào cuối những năm 1860, Crumpler chuyển về Boston với người chồng thứ hai của bà, Arthur Crumpler, người đã thoát khỏi chế độ nô lệ ở Virginia trong Nội chiến. Cặp đôi định cư tại Phố Joy ở Beacon Hill, khi đó là nơi sinh sống của một cộng đồng người da đen thịnh vượng. Crumpler đã điều trị cho phụ nữ và trẻ em tại nhà riêng, bất kể khả năng chi trả của họ.
Năm 1870, Crumpler sinh đứa con duy nhất, cô con gái tên là Lizzie Sinclair Crumpler. Cũng trong khoảng thời gian này, bà bắt đầu dạy học và vẫn tiếp tục học. Năm 1875, bà đăng ký làm sinh viên đặc biệt chuyên ngành toán học tại Trường Anh ngữ và Cổ điển West Newton.
Đến năm 1880, gia đình bà chuyển đến Hyde Park, Massachusetts, nơi họ xây một ngôi nhà khiêm tốn có khu vườn nhỏ. Ở đó, Crumpler đã biến những ghi chép nhật ký của mình thành một cuốn sách. Năm 1883, bà xuất bản tác phẩm A Book of Medical Discourses: In Two Parts (Tạm dịch: Một quyển sách về các bài thuyết trình y khoa: Hai phần), được cho là văn bản y khoa đầu tiên của một tác giả người Mỹ gốc Phi.
Trong các trang sách, Crumpler đưa ra lời khuyên thực tế về việc cho con bú, phòng ngừa các bệnh ở trẻ sơ sinh, thể hiện mong muốn cung cấp kiến thức y khoa cho phụ nữ và gia đình bình thường.
Bia mộ của Crumpler được đặt sau ngày bà mất 125 năm.
Được đặt bia mộ sau 125 năm
Crumpler qua đời vì u xơ tử cung vào năm 1895, ở tuổi 64 và được chôn cất trong một ngôi mộ không có bia tại Nghĩa trang Fairview ở Boston. Arthur, người chồng mất vào năm 1910, được chôn cất bên cạnh bà.
Trong những thập niên sau khi bà mất, Crumpler gần như bị lãng quên. Không có người phụ nữ da đen nào khác tốt nghiệp từ trường cũ của bà, trước khi trường này sáp nhập với Đại học Boston vào năm 1873. Và trong nhiều năm, các nhà sử học đã ghi nhận sai lầm Rebecca Cole, người tốt nghiệp Trường Cao đẳng Y khoa nữ Pennsylvania vào năm 1867, là bác sĩ da đen đầu tiên.
Mãi đến năm 1948 hoặc 1949, bà Crumpler mới thực sự được công nhận là người phụ nữ da đen đầu tiên nhận bằng bác sĩ y khoa. Sự công nhận bổ sung tiếp theo vào những năm 1980, khi Hội Rebecca Lee, một nhóm được thành lập để hỗ trợ các bác sĩ nữ da đen, đã giúp giới thiệu lại câu chuyện của bà với công chúng.
Sử dụng hồ sơ của thành phố và nghĩa trang, nhóm đã xác định được ngôi mộ không có bia mộ của Crumpler. Sau một chiến dịch gây quỹ thành công, bia mộ cuối cùng đã được lắp đặt cho Crumpler và Arthur vào năm 2020, sau ngày bà qua đời 125 năm.
Ngày nay, những đóng góp của Crumpler được tưởng nhớ trên khắp Boston. Thành phố này đã tuyên bố 8/2/2021 là Ngày Tiến sĩ Rebecca Lee Crumpler. Tên của bà thậm chí còn được gắn vào các học bổng y khoa. Quyển A Book of Medical Discourses: In Two Parts vẫn đang được tái bản và nhiều độc giả đã so sánh nó với các hướng dẫn về sức khỏe bà mẹ hiện đại.
Câu chuyện của bà, đã bị chôn vùi từ lâu, giờ đây đang giành lại vị trí xứng đáng của nó trong lịch sử y khoa Hoa Kỳ.
Theo Smithsonianmag
Lê Du