Nữ Bí thư Đoàn làm kinh tế giỏi từ tre nứa, giữ hồn văn hóa Gia Rai

3 giờ trướcBài gốc

Giữa vùng biên giới Đức Cơ, tỉnh Gia Lai - nơi những rừng tre, nứa gắn bó từ bao đời với sinh hoạt của đồng bào Gia Rai, chị Rơ Mah H’Dịu lặng lẽ đi một con đường không dễ: làm kinh tế từ nghề truyền thống, tạo sinh kế cho thanh niên dân tộc thiểu số và gìn giữ bản sắc văn hóa ngay trong nhịp sống hiện đại.

Chị Rơ Mah H’Dịu tìm hiểu các sản phẩm đan lát của nghệ nhân địa phương để giới thiệu với thanh niên

Không chọn khởi nghiệp cá nhân, cũng không đi theo những mô hình kinh tế "ăn xổi", nữ Bí thư Đoàn xã chọn tre nứa – những vật liệu tưởng chừng bình dị – để xây dựng mô hình làng nghề thanh niên đan lát, vừa giải bài toán việc làm, vừa giữ lại những giá trị đang đứng trước nguy cơ mai một.

Từ trăn trở của một cán bộ Đoàn cơ sở

Sinh ra và lớn lên trong không gian văn hóa Gia Rai, chị Rơ Mah H’Dịu sớm quen với hình ảnh những chiếc gùi theo chân người lớn lên rẫy, những chiếc nia, chiếc rá hiện diện trong từng nếp nhà.

Thế nhưng, khi đảm nhiệm vai trò Bí thư Chi đoàn xã Ia Kriêng (nay là xã Đức Cơ), chị nhận ra một thực tế đáng lo ngại: thanh niên trong làng ngày càng ít gắn bó với nghề truyền thống; nhiều người rời quê đi làm ăn xa, trong khi các sản phẩm thủ công từng gắn bó với đời sống người Gia Rai dần bị thay thế bởi đồ công nghiệp. "Thanh niên không có việc làm ổn định, nghề truyền thống thì mai một, nếu không làm gì đó thì vài năm nữa có khi chỉ còn thấy gùi, nia trong ký ức"- chị H’Dịu nhớ lại.

Năm 2022, từ chính những trăn trở ấy, chị mạnh dạn xây dựng ý tưởng "Thành lập làng nghề thanh niên đan lát rổ, rá, gùi bằng tre, nứa". Ý tưởng không chỉ hướng đến phát triển kinh tế, mà còn đặt mục tiêu bảo tồn tri thức dân gian và tạo không gian để thanh niên được học nghề, gắn bó với quê hương.

Theo chị H’Dịu, mô hình tập trung vào ba nhóm đối tượng: Thanh niên mong muốn khởi nghiệp tại địa phương; thanh niên chưa có việc làm ổn định và thanh niên khuyết tật chưa có định hướng phát triển kinh tế. "Làm kinh tế nhưng không để ai đứng ngoài cuộc", nữ Bí thư Đoàn xã xác định ngay từ đầu.

Chị Rơ Mah H’Dịu (bên trái) khởi nghiệp từ nghề đan lát truyền thống để vừa tạo việc làm cho thanh niên địa phương, vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc

Để biến ý tưởng thành hiện thực, chị H’Dịu bắt đầu từ những việc tưởng chừng rất giản dị: Vận động thanh niên tham gia, tìm đến các nghệ nhân lớn tuổi trong làng để học nghề, đồng thời kêu gọi sự hỗ trợ của doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác trong đào tạo kỹ thuật và định hướng sản phẩm.

Song song đó, chị đề xuất quy hoạch vùng trồng nguyên liệu tre nứa, nhằm chủ động nguồn đầu vào; xây dựng phương án nhà trưng bày sản phẩm, nơi vừa giới thiệu, bán sản phẩm, vừa trình diễn quy trình đan lát của nghệ nhân, kết hợp phát triển du lịch sinh thái – trải nghiệm văn hóa.

Những ngày đầu, làng nghề chỉ sản xuất các sản phẩm quen thuộc như gùi, nia, giỏ tre. Sản lượng ít, đầu ra chưa ổn định, thu nhập của thanh niên còn khiêm tốn. Thế nhưng, chị H’Dịu kiên trì từng bước, vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, từng bước cải tiến mẫu mã để phù hợp với nhu cầu thị trường.

Từ các sản phẩm truyền thống, làng nghề dần phát triển thêm những sản phẩm có tính ứng dụng và trang trí cao như đèn ngủ tre, lẵng hoa, giỏ trang trí nội thất. Hiện nay, trung bình mỗi tháng, làng nghề bán được một số sản phẩm thủ công với giá từ 1–2 triệu đồng mỗi sản phẩm, tùy kích cỡ và độ tinh xảo.

Dù doanh thu chưa lớn, nhưng mô hình đã giúp nhiều thanh niên có thêm thu nhập, từng bước ổn định cuộc sống và hạn chế tình trạng rời quê đi làm ăn xa.

Truyền nghề, giữ lửa văn hóa cho thế hệ trẻ

Điểm khác biệt trong cách làm của nữ Bí thư Đoàn xã Đức Cơ là không tách rời kinh tế khỏi phong trào Đoàn. Với chị H’Dịu, làng nghề không chỉ là nơi sản xuất, mà còn là "trường học" để thanh niên rèn luyện kỹ năng, thay đổi tư duy làm ăn.

Chị Rơ Mah H’Dịu, Bí thư Đoàn xã Đức Cơ với sản phẩm đan lát thủ công được làm từ tre nứa ở địa phương

Chị trực tiếp hướng dẫn đoàn viên cách lựa chọn nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, từng bước tiếp cận khái niệm xây dựng thương hiệu, kết nối thị trường. "Làm kinh tế giỏi không chỉ là bán được hàng, mà là giúp thanh niên biết tự tính toán, tự làm chủ sinh kế", chị H’Dịu chia sẻ.

Anh Kpuih Thuận (làng Lung Prông, xã Đức Cơ), một trong những thanh niên tham gia mô hình, cho biết: "Nhờ tham gia làng nghề, tôi vừa có thêm thu nhập, vừa được học nghề truyền thống. Quan trọng hơn là mình thấy tự hào vì đang làm ra những sản phẩm của dân tộc mình".

Đến nay, mô hình đã thu hút khoảng 15 thanh niên tại các thôn làng trực tiếp tham gia sản xuất, từng bước hình thành hạt nhân phát triển kinh tế cộng đồng. Không chỉ chú trọng sản xuất, chị Rơ Mah H’Dịu đặc biệt quan tâm đến việc truyền lửa văn hóa. Nhận thấy nhiều nghệ nhân đan lát đã lớn tuổi, sức khỏe giảm sút, trong khi lớp trẻ ít mặn mà với nghề truyền thống, chị chủ động tổ chức các hoạt động truyền dạy cho thanh – thiếu nhi.

Vào các ngày cuối tuần, tại nhà văn hóa cộng đồng, chị tập hợp thanh thiếu nhi để các nghệ nhân, già làng trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật đan lát, kết hợp diễn tấu cồng chiêng. Địa phương cũng đã thành lập Câu lạc bộ đàn T’rưng, tạo sân chơi văn hóa lành mạnh cho giới trẻ.

Không dừng lại ở đó, nữ Bí thư Đoàn xã còn phối hợp tổ chức các buổi trải nghiệm văn hóa truyền thống cho học sinh tại các trường tiểu học và trung học cơ sở. Những hoạt động dã ngoại, trò chơi dân gian, thực hành đan lát được lồng ghép khéo léo, giúp học sinh tiếp cận văn hóa Gia Rai một cách sinh động.

Từ năm 2022 đến nay, các hoạt động này đã thu hút hơn 700 học sinh tham gia, góp phần gieo mầm ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa trong thế hệ trẻ.

Ý tưởng của chị H’Dịu đoạt giải Nhất cuộc thi Ý tưởng sáng tạo khởi nghiệp năm 2022 tỉnh Gia Lai

Theo chị H’Dịu, mô hình làng nghề hiện vẫn đang trong giai đoạn đầu triển khai nên không tránh khỏi nhiều khó khăn, đặc biệt là nguồn nhân lực và tài chính. Các hoạt động trải nghiệm phần lớn dựa vào sự hỗ trợ tự nguyện của người dân địa phương, chưa có nguồn đầu tư ổn định cũng như tư vấn chuyên môn sâu về phát triển sản phẩm, thị trường.

Bên cạnh đó, số lượng nghệ nhân tham gia đan lát ngày càng ít do tuổi cao, sức yếu, khiến sản lượng và mẫu mã sản phẩm còn hạn chế. Vì vậy, làng nghề mới chỉ triển khai ở quy mô nhỏ, chủ yếu sản xuất các sản phẩm truyền thống phục vụ khách du lịch.

"Tôi xác định đây là con đường lâu dài. Thời gian tới, tôi sẽ tiếp tục sáng tạo thêm các sản phẩm có tính ứng dụng cao như đàn T’rưng, giỏ tre, hộp đựng bút… để mở rộng thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm truyền thống", chị H’Dịu nói.

Với ý tưởng "Thành lập làng nghề thanh niên đan lát rổ, rá, gùi bằng tre, nứa", chị Rơ Mah H'Dịu đã giành Giải Nhất Cuộc thi Ý tưởng sáng tạo khởi nghiệp lần VI năm 2022, đồng thời lọt Top 40 Chung kết Dự án khởi nghiệp thanh niên nông thôn năm 2023 do Trung ương Đoàn tổ chức.

Đặc biệt, năm 2025, chị vinh dự là một trong 100 cán bộ Đoàn tiêu biểu toàn quốc được trao Giải thưởng Lý Tự Trọng – sự ghi nhận cho một nữ Bí thư Đoàn xã vừa năng động trong công tác phong trào, vừa làm kinh tế giỏi, gắn phát triển sinh kế với bảo tồn văn hóa dân tộc.

Giữa những đổi thay của đời sống hiện đại, hành trình khởi nghiệp từ tre nứa của chị Rơ Mah H'Dịu không chỉ mang lại việc làm, thu nhập cho thanh niên Gia Rai, mà còn góp phần giữ lại "hồn cốt" văn hóa của buôn làng – những giá trị bền bỉ, lặng lẽ nhưng đầy sức sống nơi vùng biên giới Đức Cơ.

Đức Anh

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/nu-bi-thu-doan-lam-kinh-te-gioi-tu-tre-nua-giu-hon-van-hoa-gia-rai-196251225105711035.htm