Cấu trúc của OpenAI không thể kỳ lạ hơn nữa: Tổ chức phi lợi nhuận phụ trách một tổ chức vì lợi nhuận - nay đã trở thành công ty phúc lợi công cộng. Đến mùa hè vừa qua, OpenAI có đến hai giám đốc điều hành (CEO). Sam Altman là CEO toàn công ty, phụ trách nghiên cứu và hạ tầng điện toán. Từ mùa hè vừa qua, OpenAI có Fidji Simo, người quản lý mọi mảng còn lại.
Fidji Simo là cựu CEO Instacart, hãng công nghệ Mỹ chuyên về dịch vụ giao hàng tạp hóa. Bà ít xuất hiện tại văn phòng của OpenAI ở thành phố San Francisco (Mỹ) kể từ khi nhậm chức CEO mảng ứng dụng vào tháng 8. Thế nhưng, sự hiện diện của Fidji Simo được cảm nhận ở mọi cấp độ trong công ty, đặc biệt vì bà đang lãnh đạo ChatGPT và về cơ bản là mọi chức năng có thể mang lại lợi nhuận cho OpenAI.
Fidji Simo đang phải đối phó với tình trạng tái phát hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng (POTS) khiến bà dễ bị ngất xỉu nếu đứng trong thời gian dài. Do đó hiện tại, Fidji Simo làm việc tại nhà ở Los Angeles và sử dụng Slack rất nhiều. Slack là ứng dụng nhắn tin và cộng tác nhóm dành cho doanh nghiệp và tổ chức, giúp các nhóm làm việc cùng nhau hiệu quả hơn mà không phụ thuộc quá nhiều vào email.
“Tôi có mặt từ 8 giờ sáng đến nửa đêm mỗi ngày, phản hồi trong vòng 5 phút. Mọi người cảm thấy như tôi luôn ở đó và họ có thể liên lạc ngay lập tức. Tôi sẵn sàng nghe gọi điện thoại cho họ trong vòng 5 phút”, Fidji Simo chia sẻ với tạp chí Wired.
Nhân viên OpenAI xác nhận điều này là đúng. Văn hóa nổi tiếng của OpenAI, vốn dựa trên Slack, có thể gây choáng ngợp cho những người mới được tuyển dụng. Thế nhưng, điều đó không ảnh hưởng đến Fidji Simo. Nhân viên OpenAI cho biết bà thường xuất hiện trong các kênh và chủ đề, chia sẻ suy nghĩ, đặt câu hỏi.
Fidji Simo phải làm việc ở nhà do POTS - Ảnh: Wired
Fidji Simo gia nhập OpenAI trong giai đoạn hỗn loạn, khi công ty đang mở rộng theo hầu hết mọi hướng: Có các quan hệ đối tác AI độc lập, ra mắt mô hình mới, hợp tác bán lẻ, hàng loạt hợp đồng hạ tầng điện toán hàng tỉ USD, chip độc quyền, sản phẩm phần cứng bí ẩn và tất nhiên là ChatGPT.
“Chúng tôi không chiến đấu để mở rộng phạm vi hoạt động, mà là giảm phạm vi”, bà nói.
Bên ngoài Thung lũng Silicon (Mỹ), việc Fidji Simo được OpenAI chọn làm giám đốc điều hành mảng ứng dụng là điều bất ngờ. Song với những người am hiểu, điều này không quá gây ngạc nhiên.
Sinh ra tại Sète, một thị trấn đánh cá nhỏ ở miền nam nước Pháp, Fidji Simo đã tạo dựng tên tuổi khi điều hành ứng dụng Facebook tại Meta Platforms rôi đảm nhận vị trí CEO Instacart vào năm 2021. Bà đã đưa công ty khởi nghiệp bán lẻ thực phẩm này lên sàn chứng khoán hai năm sau đó. Tại Thung lũng Silicon, Fidji Simo được biết đến như một người có tầm nhìn xa về sản phẩm, nổi tiếng với việc mở rộng quy mô các ứng dụng tiêu dùng trên toàn cầu.
Vai trò của Fidji Simo tại OpenAI là làm điều tương tự, biến những đột phá nghiên cứu của công ty thành những sản phẩm tiêu dùng thiết yếu, sinh lời. Bà phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ những gã khổng lồ công nghệ như Google, Amazon và Meta Platforms, cũng như các công ty khởi nghiệp AI do cựu nhân viên viên OpenAI thành lập như Anthropic, Thinking Machines Lab và Periodic Labs.
Fidji Simo nói: “Điều khiến tôi trăn trở là trí tuệ của các mô hình AI vượt xa mức mà mọi người đang sử dụng. Tôi coi công việc của mình là thu hẹp khoảng cách này”.
Kể từ khi gia nhập OpenAI, Fidji Simo đã giám sát việc ra mắt Pulse, sản phẩm kết nối với lịch của người dùng và cung cấp cho họ thông tin được cá nhân hóa dựa trên lịch trình, lịch sử trò chuyện và phản hồi của họ. Ngoài ra, bà còn tạo ra một nền tảng việc làm cho phép mọi người nhận chứng chỉ AI và tìm công việc phù hợp với kỹ năng; tăng cường cải thiện khả năng phản hồi của ChatGPT với những người gặp khủng hoảng sức khỏe tâm thần cấp tính. Theo các nguồn tin, Fidji Simo sẽ là người quyết định cách triển khai quảng cáo trong phiên bản miễn phí của ChatGPT.
Fidji Simo sống trong ngôi nhà kiểu nông trại hiện đại đầy ánh sáng cùng chồng tên Rémy và cô con gái 10 tuổi. Đó là bối cảnh lý tưởng cho người đang lãnh đạo công ty khởi nghiệp AI tham vọng nhất trên thế giới. Nếu OpenAI có sứ mệnh đảm bảo rằng AI tổng quát (AGI) mang lại lợi ích cho toàn nhân loại, mục tiêu của Fidji Simo là xây dựng và mở rộng các công cụ giúp điều đó trở thành hiện thực.
AGI được xem là siêu AI có khả năng hiểu, học hỏi và thực hiện các nhiệm vụ đa dạng một cách linh hoạt giống hay vượt trội con người. OpenAI gọi AGI là "một hệ thống có tính tự chủ cao, vượt trội hơn con người ở hầu hết công việc có giá trị kinh tế".
Câu hỏi đặt ra cho Fidji Simo và OpenAI là liệu sứ mệnh đó có thể tồn tại được với mô hình kinh doanh này hay không.
Bên dưới là bài phỏng vấn Fidji Simo của tạp chí Wired về những điều trên.
Bà là CEO mảng ứng dụng OpenAI và báo cáo trực tiếp cho Sam Altman. Mối quan hệ làm việc đó như thế nào?
Fidji Simo: Điều Sam Altman muốn là có thể tập trung vào nghiên cứu và hạ tầng điện toán, nên tôi cố gắng đảm bảo anh ấy được giải phóng thời gian. Đồng thời, Sam Altman nhận ra rằng đây vốn là công ty phát triển từ một phòng thí nghiệm nghiên cứu nhưng nay đã trở thành công ty sản phẩm cực kỳ quan trọng và điều đó đòi hỏi năng lực khác biệt.
Tôi xem vai trò của mình là biến công ty sản phẩm đó trở nên thật sự thành công, đồng thời vẫn tôn trọng văn hóa của phòng thí nghiệm nghiên cứu.
Sam Altman là CEO toàn công ty, phụ trách nghiên cứu và hạ tầng điện toán - Ảnh: Getty Images
Bà từng nói khi ở Meta Platforms rằng đã chấp nhận nhiều rủi ro, thậm chí đánh đổi cả vị trí và danh tiếng. Tôi tò mò xem bà đã xác định những rủi ro nào mà muốn OpenAI thử nghiệm?
Fidji Simo: Thật ra, nhận công việc này đã đủ rủi ro rồi. Tôi nghĩ điều mà chúng tôi chưa làm tốt ở Meta là dự đoán trước các rủi ro xã hội mà sản phẩm có thể gây ra.
Tại OpenAI, những rủi ro đó là rất thật. Sức khỏe tinh thần và việc làm là hai ưu tiên đầu tiên của tôi khi gia nhập công ty. Tôi xem xét bối cảnh và nghĩ: “Sức khỏe tinh thần là vấn đề chúng ta phải xử lý ngay lập tức. AI sẽ tạo ra gián đoạn trong thị trường lao động và chúng ta có trách nhiệm giảm thiểu điều đó”.
Nhiệm vụ này rất khó nhưng công ty có đủ văn hóa và ưu tiên để bắt đầu xử lý nó ngay từ đầu.
Bà nghĩ OpenAI đang làm gì cho sức khỏe tinh thần tại thời điểm này?
Fidji Simo: Chỉ trong vài tháng qua, chúng tôi đã giảm mạnh tần suất các phản hồi tiêu cực liên quan đến sức khỏe tinh thần. Chúng tôi đã ra mắt tính năng kiểm soát ChatGPT của phụ huynh với các biện pháp bảo vệ hàng đầu. Chúng tôi cũng đang xây dựng công cụ dự đoán độ tuổi để bảo vệ trẻ vị thành niên.
Song khi có hơn 800 triệu người dùng mỗi tuần, với sự phổ biến của các bệnh tâm thần trong xã hội, tất nhiên sẽ có những người tìm đến ChatGPT trong những lúc đau khổ tột cùng. Làm điều đúng đắn trong mọi trường hợp là vô cùng khó. Vì vậy, chúng tôi đang cố phát hiện càng nhiều hành vi không phù hợp càng tốt và liên tục tinh chỉnh mô hình AI.
OpenAI rõ ràng là một trong những công ty khởi nghiệp giá trị nhất thế giới, nếu không muốn nói là giá trị nhất, nhưng đang lỗ hàng tỉ USD mỗi năm.
Fidji Simo: Tôi nhận thấy điều đó.
Bà thấy những cơ hội nào để đưa OpenAI đến khả năng sinh lời?
Fidji Simo: Tất cả dựa trên quy mô thị trường và giá trị chúng tôi mang lại. Trước đây, chỉ người giàu mới có một đội ngũ trợ lý hỗ trợ mọi mặt. Với ChatGPT, chúng tôi có thể mang đội ngũ đó đến mọi người, chẳng hạn người thích mua sắm, đại lý du lịch, cố vấn tài chính, huấn luyện viên sức khỏe. Giá trị đó là cực kỳ lớn và chúng tôi mới chỉ bắt đầu. Khi chúng tôi xây dựng được trải nghiệm như vậy, tôi tin nhiều người sẽ sẵn lòng trả rất nhiều tiền và doanh thu sẽ đến.
Còn với doanh nghiệp, chúng tôi bán API (giao diện lập trình ứng dụng) và ChatGPT Enterprise - sản phẩm tốt nhưng còn rất nhiều tiềm năng chưa được khai phá hết. Nếu nghĩ đến việc tạo tác tử AI cho mọi ngành và chức năng thì còn rất nhiều thứ để làm, dù do OpenAI tự xây dựng hay mở cho bên thứ ba phát triển trên nền tảng của chúng tôi.
Tác tử AI là hệ thống AI được thiết kế để tự động quan sát, suy luận và thực hiện hành động nhằm đạt mục tiêu đã định. Khác với một ứng dụng AI tĩnh chỉ trả lời khi có lệnh, tác tử AI có khả năng nhận dữ liệu hoặc tín hiệu từ môi trường, phân tích và lên kế hoạch dựa trên kiến thức hoặc thuật toán có sẵn, chủ động thực hiện các bước tiếp theo, thậm chí phối hợp với con người hoặc các tác tử khác để hoàn thành nhiệm vụ.
Ví dụ, một tác tử AI có thể liên tục quét email, tự động soạn và gửi phản hồi phù hợp. Trong phần mềm, tác tử AI có thể tự lập kế hoạch sửa lỗi và tối ưu mã nguồn mà không đợi từng chỉ dẫn cụ thể.
Thị trường thật khổng lồ, giá trị cũng cực kỳ lớn. Công thức kiếm tiền là thế. Câu hỏi thực sự là chúng tôi có đủ hạ tầng điện toán để làm tất cả không?
OpenAI đã ký các thỏa thuận hàng trăm tỉ USD để xây dựng trung tâm dữ liệu. Nhiều người lo ngại các thỏa thuận này quá lớn, có tính chất vòng lặp, và phần lớn kinh tế Mỹ đang phụ thuộc vào OpenAI, Nvidia.
Fidji Simo: Trước hết, nhiều người nói “các thỏa thuận này thật khổng lồ”, nhưng khi nhìn vào mức độ hạn chế GPU (bộ xử lý đồ họa) mà chúng tôi đang gặp và lượng công việc chúng tôi có thể làm thêm nếu sở hữu nhiều GPU hơn, thì quyết định đẩy mạnh là hoàn toàn đúng đắn.
Chúng tôi có một danh mục sản phẩm sẽ sử dụng điện toán rất nhiều. Tôi biết những thỏa thuận này trông có vẻ rủi ro, nhưng thực tế rủi ro sẽ lớn hơn nếu không dám đầu tư vào hạ tầng điện toán.
Các công ty hợp tác với chúng tôi đều rất lớn. Họ cung cấp các thỏa thuận và tài trợ này vì là đối tác gần gũi, hiểu rõ công việc của chúng tôi. Ví dụ sản phẩm Pulse mà chúng tôi ra mắt trên gói Pro. Tôi muốn mọi người đều có thể dùng Pulse, nhưng vì hạn chế về GPU, chúng tôi chưa làm được. Đây chỉ là một ví dụ, nhưng còn khoảng 10 trường hợp tương tự khác.
Fidji Simo cho biết OpenAI không thể không ký kết các hợp đồng điện toán lớn - Ảnh: Getty Images
Bà dùng Pulse như thế nào?
Fidji Simo: Pulse rất hữu ích cho cả công việc và sức khỏe. Về sức khỏe, Pulse sẽ báo cho tôi mỗi sáng nếu có nghiên cứu mới liên quan đến tình trạng của tôi. Trước đây, tôi phải tự tìm, giờ mọi thứ được tổng hợp rõ ràng ngay trong ứng dụng.
Về công việc thì cũng tương tự. Việc theo dõi tin tức AI rất khó. Pulse gửi tóm tắt nhanh giúp tôi tiết kiệm thời gian.
Bà vừa rất thành công vừa sống chung với bệnh mạn tính. Bà học được gì từ việc cân bằng hai điều này?
Fidji Simo: Một câu hỏi hay. Tôi không muốn bệnh tật cản trở sứ mệnh của mình. Khi thực sự dồn tâm huyết vào công việc, bạn sẽ tìm được những điều chỉnh phù hợp. Tôi may mắn làm việc ở những công ty hỗ trợ tôi, điều đó không phải ai cũng có. Rất nhiều người chưa từng thấy một lãnh đạo bị bệnh mạn tính công khai nói về tình trạng của mình, nên họ nghĩ điều đó là không thể.
Không phải ngày nào cũng dễ dàng. Tôi cũng muốn làm được mọi thứ, nhưng đó là câu chuyện của sự quyết tâm và ưu tiên. Theo một cách nào đó, bệnh tật cũng giúp tôi nhận ra nhiều cơ hội phát triển sản phẩm mà trước đây tôi không thấy. Tôi tập trung vào những giải pháp mà chúng ta có thể làm để hỗ trợ chăm sóc sức khỏe.
Một phần nhiệm vụ của bà là tìm cách đưa quảng cáo vào ChatGPT. Điều đó có thể trông như thế nào và thời điểm?
Quảng cáo là mô hình vận hành rất tốt khi người dùng có ý định mua sắm. Chúng tôi đã có rất nhiều truy vấn như vậy. Điều quan trọng nhất trước khi nghĩ đến quảng cáo là đảm bảo trải nghiệm thương mại thật sự xuất sắc, người dùng khám phá sản phẩm dễ dàng và nhận được gợi ý tốt.
OpenAI có lượng dữ liệu người dùng rất phong phú về công việc, suy nghĩ cá nhân, thói quen và nhu cầu. Điều đó khiến dữ liệu này cực kỳ hấp dẫn với nhà quảng cáo. Bà nghĩ gì về quyền riêng tư khi mở rộng quy mô?
Fidji Simo: Bất cứ điều gì chúng tôi làm đều phải cực kỳ tôn trọng dữ liệu người dùng. Đó là lý do chúng tôi chưa công bố gì về quảng cáo, vì nếu làm thì mô hình phải hoàn toàn khác so với mô hình quảng cáo truyền thống.
Kinh nghiệm cho tôi thấy điều mọi người ghét không phải là quảng cáo, mà là cách dữ liệu của họ bị dùng cho quảng cáo.
OpenAI đang mở rộng trên rất nhiều hướng. Có rủi ro khi công ty làm quá nhiều không?
Fidji Simo: Vai trò của tôi là giảm thiểu rủi ro đó. Cách giải quyết rất đơn giản là thu hút nhân tài tốt nhất. Thay vì một người phải làm 15 dự án, chúng tôi có lãnh đạo giỏi nhất cho từng dự án. Tôi tập trung rất nhiều vào tuyển dụng để có đội ngũ mạnh nhất.
Chúng tôi tin rằng mọi danh mục phần mềm đều sẽ được tái thiết kế cho AI và OpenAI có vai trò trong việc tạo ra các sản phẩm AI-native trong tương lai. Điều đó cần tham vọng lớn và năng lực để thực hiện tham vọng đó. Đây chính là trách nhiệm của tôi.
AI-native là triết lý thiết kế trong đó mọi thành phần của sản phẩm, nền tảng hoặc hạ tầng được tối ưu hóa để AI tự vận hành, tự học và tự cải thiện.
Nhiều người lo ngại AI làm xáo trộn việc làm. Bà có lo không?
Fidji Simo: Tôi tin sẽ có rất nhiều công việc mới được tạo ra, nhưng một số ngành nghề sẽ bị xáo trộn sâu sắc. Vì vậy, một trong những sáng kiến đầu tiên của tôi là ra mắt chứng chỉ OpenAI, nhằm đào tạo và chứng nhận 10 triệu người lao động sẵn sàng sử dụng AI, cùng với thị trường việc làm để kết nối họ với các cơ hội ứng dụng kỹ năng này. Chúng tôi đang làm phần việc của mình, nhưng tôi tin rằng chính phủ và các công ty cũng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp mọi người thích nghi.
Khi AI tiếp tục phát triển, lợi thế còn lại của con người là gì?
Fidji Simo: Con người vô cùng sáng tạo. AI cho chúng ta siêu năng lực để còn sáng tạo hơn. Tôi không tin vào quan điểm rằng con người sẽ bỏ cuộc và nói “Thế là hết rồi”.
Tôi thấy rõ điều này ở con gái tôi. Tất cả chúng ta sinh ra đều là người sáng tạo, nhưng lớn lên lại đôi khi quên mất điều đó. Tôi thấy con bé đi từ ý tưởng tới sáng tạo nhanh hơn tôi nhiều.
Con gái của bà có dùng ChatGPT?
Fidji Simo: Dĩ nhiên là có. Dù ChatGPT không dành cho trẻ dưới 13, nhưng dưới sự giám sát của tôi, tôi cho bé dùng chatbot này.
Có một nỗi sợ rằng AI sẽ tiêu diệt loài người. Bà có chia sẻ nỗi lo đó không?
Fidji Simo: Trước khi vào OpenAI, tôi chưa từng được dạy về nỗi sợ này. Song giờ, chúng tôi đang làm mọi thứ để đảm bảo điều đó không xảy ra.
Bà có bao giờ nghĩ đến việc làm CEO toàn công ty?
Fidji Simo: Rõ ràng là không. Về những gì Sam Altman làm, tôi không thể thực hiện được. Khối lượng công việc trong phạm vi của tôi đã đủ để tôi làm trong cả thập kỷ tới. Thành thật mà nói chúng tôi cần mọi người. Chúng tôi rất cần Sam Altman, và cũng cần tôi nữa.
Sơn Vân