Gần 40 năm trôi qua kể từ ngày phát sóng, Tây Du Ký 1986 vẫn là tượng đài kinh điển của truyền hình Trung Quốc. Trong điều kiện sản xuất vô cùng hạn chế, không ai ngờ rằng một vai diễn chỉ xuất hiện 3 phút lại có thể làm nên lịch sử và người làm nên điều đó chính là nữ diễn viên Mã Lan, người nhận được mức thù lao cao nhất đoàn phim, vượt cả vai chính Tôn Ngộ Không do Lục Tiểu Linh Đồng đảm nhận. Nữ diễn viên không chỉ là "người kiếm tiền nhanh nhất" trong Tây Du Ký mà còn là nhân tố quan trọng được chính đạo diễn Dương Khiết khẳng định: "Không có Mã Lan, sẽ không có Tây Du Ký".
Nữ diễn viên Mã Lan là người nhận thù lao khủng chỉ sau 3 phút xuất hiện trong Tây Du Ký 1986 (Ảnh: Weibo).
Vai diễn Ân Ôn Kiều là mẹ ruột của Đường Tăng, do nữ diễn viên Mã Lan thủ vai, chỉ xuất hiện trong vài phút đầu phim, không lời thoại, không hành động phức tạp. Nhưng cũng chính phân cảnh ấy lại mang tính nền tảng cho toàn bộ cốt truyện sau này. Sự hy sinh của nàng Ân tiểu thư đã mở đường cho hành trình thỉnh kinh đầy trắc trở của Đường Tăng, linh hồn của Tây Du Ký.
Với vai trò then chốt này, đạo diễn Dương Khiết đã quyết tâm chọn bằng được Mã Lan sau khi thấy nữ diễn viên biểu diễn trên sân khấu kịch. Dù Mã Lan ban đầu từ chối vì bận lịch trình, Dương Khiết vẫn tuyên bố dứt khoát: "Không có Mã Lan, sẽ không có Tây Du Ký". Cuối cùng, đoàn phim chấp nhận điều kiện thuê chuyên cơ riêng đưa Mã Lan từ Bắc Kinh tới trường quay ở Vân Nam để quay một cảnh duy nhất rồi trở về ngay trong ngày.
Cái giá phải trả cho sự xuất hiện dài chưa đầy 3 phút ấy là 20.000 NDT (khoảng hơn 71 triệu đồng theo thời giá thập niên 1980, tương đương gần 5,2 tỷ đồng nếu tính theo tốc độ trượt giá lạm phát giai đoạn từ1980 đến 2025) - mức thù lao mà ngay cả các ngôi sao chính cũng không tưởng tượng nổi. So với Lục Tiểu Linh Đồng, người đóng Tôn Ngộ Không, nhân vật huyền thoại xuyên suốt bộ phim, chỉ được trả 100 NDT mỗi tập (hơn 350 nghìn đồng theo thời giá thập niên 1980, tương đương gần 25,5 triệu đồng nếu tính theo tốc độ trượt giá lạm phát giai đoạn từ1980 đến 2025), thì thù lao của Mã Lan cao gấp hơn 200 lần.
Nhan sắc xinh đẹp của nữ diễn viên Mã Lan trong vai Ân Ôn Kiều (Ảnh: Weibo).
Nhiều người từng thắc mắc vì sao một nữ diễn viên chỉ xuất hiện trong vài phút, không thoại, lại nhận được sự ưu ái vượt trội đến vậy? Câu trả lời nằm ở thần thái, chiều sâu cảm xúc và khí chất sân khấu không thể trộn lẫn mà Mã Lan mang lại.
Chỉ trong khoảnh khắc ném tú cầu từ lầu cao, ánh mắt e ấp, dáng vẻ đoan trang của nàng tiểu thư Ân Ôn Kiều như bước ra từ trang sách, khiến hàng triệu khán giả nhớ mong suốt hàng chục năm. Cảnh quay xúc động nhất là khi nàng buộc lòng phải rời bỏ đứa con ruột để bảo toàn tính mạng cho con. Không tiếng khóc, không lời thoại nhưng chỉ bằng ánh mắt rưng rưng, bàn tay run rẩy rồi buông xuôi trong đau đớn, Mã Lan đã truyền tải được nỗi tuyệt vọng và bi thương sâu sắc của một người mẹ. Đó là nghệ thuật đích thực - thứ nghệ thuật không cần phô trương mà vẫn chạm đến trái tim người xem.
Mã Lan là nữ diễn viên có sự nghiệp rực rỡ nhất nhì sau khi tham gia Tây Du Ký 1986 (Ảnh: Weibo).
Không phải ngẫu nhiên mà đạo diễn Dương Khiết đánh giá cao Mã Lan đến vậy. Sinh năm 1962, Mã Lan là nghệ sĩ ưu tú hàng đầu của sân khấu kinh kịch, được phong danh hiệu diễn viên hạng nhất cấp quốc gia khi mới 20 tuổi. Cô từng đoạt giải Hoa Mai 1986, giải thưởng cao quý nhất trong lĩnh vực kịch nghệ, đồng thời giành giải Nữ diễn viên chính xuất sắc tại cả hai giải thưởng lớn của truyền hình Trung Quốc - Kim Ưng và Phi Thiên vào năm 1988.
Không chỉ hoạt động sân khấu, nữ diễn viên Mã Lan còn là một học giả có tiếng, hiện đang là giáo sư tại Đại học Truyền thông Chiết Giang, đồng thời là chuyên gia danh dự tại Học viện Hý kịch Thượng Hải. Vào năm 2007, bà được vinh danh tại Mỹ với Giải thành tựu trọn đời cho nghệ sĩ châu Á xuất sắc nhất do Trung tâm Nghệ thuật Biểu diễn Lincoln và Hiệp hội Mỹ - Trung trao tặng.
Mã Lan hạnh phúc bên chồng Dư Thu Vũ (Ảnh: Weibo).
Ở tuổi 62, Mã Lan sống hạnh phúc bên chồng là Dư Thu Vũ - nhà lý luận nghệ thuật nổi tiếng và từng giữ chức hiệu trưởng Học viện Hý kịch Thượng Hải. Dù không có con, hai vợ chồng vẫn giữ lối sống giản dị, tình cảm, thường xuyên đi dạo phố, du lịch và đồng hành trong các hoạt động nghệ thuật. Tình yêu và sự đồng điệu trí tuệ là điều gắn kết họ suốt nhiều thập kỷ, khiến cuộc sống của Mã Lan luôn đong đầy sự viên mãn, bình yên - đúng như hình tượng nhân hậu và sâu sắc mà bà từng thể hiện qua vai Ân Ôn Kiều năm nào.
Dù chỉ xuất hiện trong 3 phút của Tây Du Ký, Mã Lan không chỉ nhận mức thù lao cao nhất mà còn để lại dấu ấn không thể thay thế trong lòng công chúng. Vai diễn ngắn ngủi ấy trở thành biểu tượng của nghệ thuật diễn xuất, nơi thần thái và chiều sâu cảm xúc đánh bại mọi kỹ xảo hiện đại. Không phải ai cũng có thể kiếm hàng tỷ đồng chỉ sau vài phút lên sóng nhưng Mã Lan lại là nữ diễn viên đã làm được. Tây Du Ký có thể có nhiều phiên bản nhưng Ân Ôn Kiều của Mã Lan là duy nhất, và có lẽ mãi mãi không ai có thể thay thế.
Thanh Bình - CTV