Núi lửa khổng lồ dưới biển rung chuyển với 2.000 trận động đất trong ngày

3 giờ trướcBài gốc

Nhà khoa học William Chadwick tin rằng Axial Seamount có khả năng phun trào trước cuối năm 2025

Dấu hiệu cảnh báo: rung chấn dày đặc và sàn biển phồng lên

Các nhà khoa học đang theo dõi một núi lửa lớn ngoài khơi bờ Tây nước Mỹ cảnh báo khả năng phun trào chỉ còn vài tháng.

Axial Seamount, được coi là núi lửa hoạt động nhất ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương, nằm cách bờ biển Mỹ khoảng 483 km và ở độ sâu gần 1,6 km dưới mực nước biển. Nó phun lần cuối vào năm 2015.

Mùa hè này, các nhà nghiên cứu ghi nhận một đợt hoạt động địa chấn tăng mạnh, với hơn 2.000 trận động đất được ghi nhận trong một ngày. Kể từ đó, hàng trăm trận động đất tiếp tục xảy ra mỗi ngày, và sàn biển đã phồng lên đến mức tương tự như trước lần phun năm 2015.

William Chadwick, nhà địa vật lý thuộc Đại học Bang Oregon, cho biết: “Với tốc độ phồng lên hiện nay, tôi dự đoán nó sẽ phun trào vào cuối năm nay.”

Ông Chadwick và ông Scott Nooner thuộc Đại học Bắc Carolina tại Wilmington viết trong một bài đăng blog gần đây: “Chúng tôi đã ghi nhận hơn 2.000 trận động đất chỉ trong một ngày hồi tháng 6, nhưng từ đó đến nay, số trận động đất trung bình chỉ khoảng 100 trận mỗi ngày.”

Họ cảnh báo rằng hoạt động của núi lửa có lúc tăng, có lúc giảm: “Hiện tại, không có gì dường như sắp xảy ra ngay, vì mức độ bất ổn cứ dao động lên xuống, lên xuống.”

“Dĩ nhiên, chúng tôi thật sự không biết cần điều gì để kích hoạt lần phun trào tiếp theo và chính xác khi nào nó sẽ xảy ra,” họ nhấn mạnh.

Các trận động đất hiện tại có cường độ nhỏ, thường vào khoảng 1–2 độ Richter, và nằm quá xa bờ để người dân có thể cảm nhận, nhưng vẫn xuất hiện ở tần suất cao.

Một vụ phun trào sẽ tạo ra những khối dung nham lớn, những ống đá nóng chảy đông cứng nhanh chóng trong nước biển.

Nguy cơ, tác động và công tác giám sát

Hoạt động địa chấn là dấu hiệu magma di chuyển lên qua các vết nứt của núi lửa. Khi magma trồi lên, nó làm phồng buồng magma như một quả bóng, gây ứng suất lên đá xung quanh và kích hoạt những đàn động đất nhỏ.

Khi Axial Seamount phun trào, số trận động đất dưới nước dự kiến tăng vọt, từ khoảng 100 trận/ngày hiện nay lên tới có thể 10.000 trận trong 24 giờ, theo trang Interesting Engineering.

Khi núi lửa này phun trào một thập kỷ trước, dung nham trào ra ồ ạt, tạo thành các dòng dung nham dày khoảng 137 m và hình thành những cấu trúc lớn gọi là “pillow lava” — ống dung nham dạng bầu mà nhanh chóng đông cứng trong nước biển.

Theo ông Chadwick giải thích với báo Los Angeles Times, những núi lửa như núi St. Helens, núi Rainier hay núi Hood chứa nhiều khí và magma có độ nhớt cao nên dễ nổ, trong khi Axial tương tự các núi lửa ở Hawaii và Iceland: ít khí hơn, dung nham chảy lỏng hơn nên khí có thể thoát ra mà không gây vụ nổ lớn.

Lần này cũng có khả năng dung nham trào ra từ một dike — một vết nứt đẩy magma sang ngang trong vỏ Trái Đất — khiến dung nham di chuyển theo phương ngang và phun ở vị trí bất ngờ, theo nhận định của Emilie Hooft, nhà địa vật lý thuộc Đại học Oregon.

Núi lửa Axial Seamount (trong ảnh) phun trào lần cuối vào năm 2015 và hoạt động gần đây cho thấy một sự kiện khác sẽ xảy ra trong vài tháng tới

May mắn là vụ phun trào không đe dọa tới tính mạng con người dọc bờ Tây vì quá sâu và quá xa bờ để người dân nhận thấy, và không ảnh hưởng tới hoạt động địa chấn trên đất liền, theo các chuyên gia.

Dù vậy, ông Chadwick vẫn cho rằng sự kiện tiếp theo có vẻ sắp xảy ra; ông và ông Nooner từng dự báo được lần phun trước đó trước 7 tháng.

Các nhà khoa học đã triển khai một hệ thống cảm biến siêu nhạy, bao gồm địa chấn kế dưới nước và trạm GPS, để giám sát mọi rung chấn và sự phồng lên dưới đáy biển.

Kiến thức dự báo thu được từ nghiên cứu Axial Seamount có thể giúp dự đoán các núi lửa lân cận có nguy cơ đe dọa con người, trong đó có núi Rainier ở bang Washington, nằm cách Axial Seamount khoảng 386 km, vốn là một trong những núi lửa hoạt động mạnh ở dãy Cascade và vẫn có khả năng xảy ra một vụ phun ảnh hưởng nghiêm trọng trong tương lai.