Nước Bỉ với 'chìa khóa xanh'

3 giờ trướcBài gốc

Tuy nhiên, lượng bao bì tiêu thụ tiếp tục tăng đều mỗi năm, khiến việc chỉ dựa vào tái chế không còn là giải pháp bền vững. Trong bối cảnh đó, xu hướng mua sắm không bao bì và sử dụng bao bì tái sử dụng đang dần được chú ý như một hướng đi mang tính đột phá giúp giảm lượng thải ngay từ gốc. Một khảo sát vừa công bố tại Bỉ cho thấy mô hình này tuy đầy tiềm năng nhưng vẫn đang gặp nhiều rào cản để có thể trở thành lựa chọn phổ biến của đại đa số người tiêu dùng.

Nghiên cứu do Hiệp hội ConsomAction thực hiện, với sự tham gia của 115 doanh nghiệp, trong đó có 63 doanh nghiệp của Bỉ, phản ánh động lực tăng trưởng đáng khích lệ của thị trường mua sắm không bao bì giai đoạn 2022–2024. Doanh số bán hàng không bao bì tại Bỉ tăng trung bình 7%, trong khi các doanh nghiệp cung ứng bao bì tái sử dụng ghi nhận mức tăng lên tới 11%. Nhiều đơn vị cho biết họ có kế hoạch mở rộng hoạt động trong 5 năm tới, một tín hiệu cho thấy thị trường Bỉ đang nuôi dưỡng đà chuyển dịch dần dần sang tiêu dùng bền vững.

Tuy nhiên, quy mô thị trường vẫn còn quá nhỏ để tạo ra cú hích mạnh mẽ. Trong mảng bán không bao bì tại Bỉ, chỉ một doanh nghiệp đạt doanh thu trên 1 triệu euro (hơn 1,15 triệu USD) vào năm 2024. Đa phần các cửa hàng chỉ có 1 hoặc 2 nhân viên, thậm chí dựa vào tình nguyện viên, và chủ yếu kinh doanh thực phẩm theo cân. Bà Sylvie Droulans, Giám đốc ConsomAction, nhận định dù mô hình bán không bao bì đã xuất hiện tại Bỉ hơn một thập kỷ, nhưng sự phát triển vẫn “giậm chân tại chỗ” khi chưa thể vươn lên thành một thói quen tiêu dùng phổ biến.

Ở lĩnh vực tái sử dụng, quy mô các doanh nghiệp tại Bỉ có phần lớn hơn nhờ nền tảng quen thuộc của thị trường chai thủy tinh đặt cọc dùng cho nước uống, soda và bia, một truyền thống lâu đời của người Bỉ. Tuy nhiên, ngoài hệ thống này và mảng vận chuyển hàng hóa như kệ (pallet) hay két rau củ, các ứng dụng tái sử dụng vẫn chưa được mở rộng sang những lĩnh vực rộng lớn hơn trong đời sống tiêu dùng hằng ngày. Nguyên nhân sâu xa nằm ở nhu cầu chưa đủ mạnh để tạo ra thị trường vận hành trơn tru. Người dân Bỉ vẫn quen thuộc với hàng hóa đóng gói sẵn và cảm thấy bất tiện khi phải mang theo hộp đựng cá nhân. Tâm lý lo ngại về vệ sinh, nhất là trong giai đoạn hậu đại dịch, tiếp tục gây trở ngại. Trong khi đó, bao bì tái sử dụng lại có chi phí cao hơn so với bao bì dùng một lần, khiến doanh nghiệp khó đạt lợi thế kinh tế theo quy mô. Bỉ hiện cũng thiếu các mạng lưới đồng nhất như trạm trả hộp, cơ sở rửa tập trung hay tiêu chuẩn hóa bao bì, khiến hoạt động tái sử dụng trở nên phân mảnh, chi phí vận hành cao và khó mở rộng.

Những khó khăn trên cho thấy nếu hành vi tiêu dùng không thay đổi đáng kể và khung pháp lý không đủ mạnh để tạo lực đẩy, các mô hình mua sắm giảm bao bì tại Bỉ sẽ tiếp tục vận hành dưới mức tiềm năng. Quy định mới của Liên minh châu Âu (EU) về bao bì, dù sẽ có hiệu lực từ tháng 8/2026, nhưng vẫn chưa tạo được nhiều kỳ vọng trong cộng đồng doanh nghiệp Bỉ, do các mục tiêu dành cho mô hình không bao bì vẫn còn khá mơ hồ. Đơn cử như quy định chỉ yêu cầu những cửa hàng có diện tích trên 400 m² “cố gắng” dành 10% mặt bằng cho khu vực bán hàng theo hình thức chiết rót và tái sử dụng, một mức độ cam kết chưa đủ để tạo chuyển biến lớn.

Theo bà Sylvie Droulans, bước ngoặt của Bỉ nằm ở việc quốc gia này lựa chọn mức độ tham vọng trong triển khai chính sách. Bỉ là “học sinh giỏi” của châu Âu về tái chế, nhưng nếu chỉ tự hài lòng với thành tích đó, đất nước có thể tiếp tục rơi vào vòng lặp sử dụng bao bì một lần rồi tái chế, thay vì hướng tới những mô hình bền vững hơn như không bao bì và tái sử dụng. Bà nhấn mạnh rằng hai mô hình này không phải nhằm thay thế hoàn toàn hàng hóa đóng gói sẵn, mà cần được đặt ngang hàng trong hệ thống bán lẻ để người dân có cơ hội lựa chọn dễ dàng hơn.

Rõ ràng, Bỉ đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược giảm rác thải bao bì. Mua sắm giảm bao bì không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn thể hiện trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với tương lai chung. Khi hệ thống hạ tầng được cải thiện, chính sách trở nên rõ ràng và người tiêu dùng Bỉ được tiếp cận những giải pháp thuận tiện, an toàn và hấp dẫn hơn, thói quen mua hàng sẽ thay đổi. Và chính những thay đổi nhỏ trong từng lựa chọn tiêu dùng ấy sẽ tạo nên sự chuyển biến lớn cho hành tinh, giúp Bỉ tiếp tục giữ vững vị thế tiên phong của châu Âu trong hành trình hướng tới một nền kinh tế xanh và bền vững.

Hương Giang/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/nuoc-bi-voi-chia-khoa-xanh/397703.html