Nước không dập được lửa: Giải mã bí ẩn vì sao núi lửa dưới biển vẫn âm ỉ phun trào

3 giờ trướcBài gốc

Khi nghĩ đến núi lửa, nhiều người thường hình dung về một ngọn núi hình nón, phun lên cột khói đen cùng dòng dung nham đỏ rực như “ngọn lửa khổng lồ” bùng cháy. Thực tế, đó chỉ là sự hiểu nhầm. Thứ mà núi lửa phun ra không phải là lửa, mà là magma - hỗn hợp vật chất nóng chảy có nhiệt độ cực cao, bao gồm đá, khí và các hợp chất khoáng.

Quan sát cận cảnh cho thấy dung nham là chất lỏng phát sáng do nhiệt độ, chứ không phải ngọn lửa sinh ra từ phản ứng cháy. Ngọn lửa thông thường chỉ xuất hiện khi có chất dễ cháy kết hợp với oxy tạo ra phản ứng hóa học sinh nhiệt và ánh sáng. Còn magma chỉ đơn thuần là đá bị nóng chảy, không tham gia vào quá trình cháy nào.

Vì vậy, khi magma phun trào dưới biển, việc tiếp xúc với nước không khiến nó “tắt lửa” như cách nước dập tắt ngọn lửa. Thay vào đó, nước biển chỉ làm nguội nhanh lớp ngoài của dòng magma, khiến nó đông cứng thành đá mới. Quá trình này giống như việc đổ nước lạnh vào dòng nước nóng - nước lạnh có thể làm giảm nhiệt, nhưng không thể “xóa sổ” nguồn nhiệt khổng lồ ấy.

Ảnh minh họa

Về bản chất, núi lửa hình thành từ sự vận động nhiệt và vật chất bên trong Trái Đất, hoàn toàn tuân theo các quy luật vật lý - hóa học cơ bản, đặc biệt là định luật thứ hai của nhiệt động lực học: nhiệt luôn truyền từ nơi có nhiệt độ cao đến nơi có nhiệt độ thấp.

Khoảng 4,6 tỷ năm trước, Trái Đất được hình thành từ các vụ va chạm dữ dội của các thiên thể trong vũ trụ. Năng lượng khổng lồ từ va chạm biến hành tinh non trẻ thành một quả cầu magma khổng lồ, với nhiệt độ bề mặt lên tới hàng nghìn độ C. Theo thời gian, vật chất nặng dần chìm xuống tạo thành nhân, trong khi lớp nhẹ nổi lên hình thành vỏ. Quá trình này tạo thêm nhiệt, kết hợp với năng lượng sinh ra từ phân rã phóng xạ của các nguyên tố như uranium, thorium hay kali, khiến phần bên trong Trái Đất luôn duy trì trạng thái nóng chảy.

Đồng thời, vì nhiệt độ nền của vũ trụ cực thấp (-270°C), Trái Đất liên tục phát ra bức xạ nhiệt ra không gian. Khi bề mặt nguội dần, lớp vỏ rắn đầu tiên được hình thành, bao bọc quanh lớp manti nóng chảy bên dưới.

Cấu trúc Trái Đất hiện nay gồm ba lớp chính: vỏ, manti và nhân, với mật độ tăng dần từ ngoài vào trong.

Vỏ Trái Đất: mỏng nhất, trung bình khoảng 17 km (vỏ đại dương ~10 km, vỏ lục địa ~33 km), mật độ khoảng 2,8 g/cm³.

Manti: dày khoảng 2.850 km, mật độ trung bình 4,5 g/cm³.

Nhân: phần sâu nhất, mật độ khoảng 11 g/cm³.

Do lớp vỏ mỏng “nổi” trên lớp manti nên khi manti chuyển động, lớp vỏ bị kéo, xé và tách thành nhiều mảng kiến tạo. Sự chuyển động của các mảng này chính là nguyên nhân sinh ra núi lửa. Ở ranh giới tách mảng, magma dễ dàng tràn lên bề mặt, hình thành các dãy núi lửa ngầm. Ngoài ra, núi lửa còn xuất hiện tại điểm nóng (hotspot) - những vùng có nhiệt độ cao bất thường trong manti, như quần đảo Hawaii.

Kể từ Thế chiến II, khi công nghệ thám hiểm đại dương phát triển, con người phát hiện ra những sống núi giữa đại dương - hệ thống núi lửa ngầm kéo dài khoảng 80.000 km, được xem là dãy núi dài nhất hành tinh. Chính tại đây, magma không ngừng phun trào, tái tạo lớp vỏ đại dương mới và góp phần định hình bề mặt Trái Đất suốt hàng tỷ năm qua.

Vì thế, dù nước biển mênh mông bao phủ hơn 70% hành tinh, nó vẫn không thể dập tắt núi lửa, bởi hiện tượng này không liên quan đến “ngọn lửa” mà là kết quả của chuyển động nội lực trong lòng Trái Đất - quá trình vận hành bền bỉ và bất tận của hành tinh xanh.

Bảo Ngọc

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/kham-pha/nuoc-khong-dap-duoc-lua-giai-ma-bi-an-vi-sao-nui-lua-duoi-bien-van-am-i-phun-trao/20251006023136714