Ô tô nhập khẩu 'hạ nhiệt' đầu năm 2025: Cơ hội cho xe trong nước?

4 giờ trướcBài gốc

Xe nhập khẩu tăng trưởng nóng

Thống kê của VAMA với các loại xe lắp ráp và nhập khẩu năm 2024 cho thấy xe nhập khẩu tăng trưởng rất nhanh. Nguồn: VAMA.

Năm 2024 là năm rất đáng chú ý khi ô tô nhập khẩu tràn về Việt Nam với doanh số lên đến 173.561 xe, tổng kim ngạch đạt 3,62 tỷ USD, tăng 45,8% về lượng và tăng 27,6% về kim ngạch so với năm 2023.

Indonesia dẫn đầu về lượng xe nước ta nhập khẩu với 70.728 chiếc, tổng kim ngạch 1,036 tỷ USD. Thái Lan đứng thứ hai về lượng xe với 63.769 chiếc, nhưng lại dẫn đầu về kim ngạch với 1,24 tỷ USD. Đặc biệt là làn sóng xe Trung Quốc liên tục tràn về với 31.112 xe, kim ngạch hơn 909 triệu USD.

Trong khi đó, ở mảng xe lắp ráp trong nước năm 2024 là năm đáng nhớ khi liên tục bị xe nhập khẩu áp đảo. Doanh số xe trong nước theo thống kê của VAMA nếu chưa tính doanh số của VinFast ở mảng xe điện chỉ thực sự có bước ngoặt đáng chú ý khi nhận được ưu đãi thuế trước bạ trong 3 tháng cuối năm.

Theo báo cáo từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), tháng 11/2024 cũng là tháng cuối cùng được ưu đãi lệ phí trước bạ cho xe lắp ráp trong nước nên doanh số ghi nhận từ các thành viên thuộc VAMA đã thiết lập kỷ lục, tăng cao nhất từ đầu năm 2024 với doanh số bán hàng của toàn thị trường đạt 44.200 xe, tăng 14% so với tháng 10/2024 và tăng 58% so với tháng 11/2023.

Nhìn chung trong cả năm 2024 sau 11 tháng, xe lắp ráp liên tục chịu sức ép rất lớn từ xe nhập khẩu trong khoảng thời gian có thông tin giảm thuế trước bạ từ tháng 4/2024.

Bên cạnh đó, năm 2024 cũng là năm chứng kiến làn sóng xe nhập khẩu Trung Quốc tràn vào vô cùng mạnh mẽ trong giai đoạn từ năm 2023 đến nay. Những cái thương hiệu đã có mặt tại Việt Nam có thể nhắc tới như MG, Hồng Kỳ, Beijing, Haval, Lynk & Co, Haima, Wuling, Chery, BYD, GAC, GWM, Aion, Omoda & Jaecoo, Dongfeng, Geely…

Sức ép từ xe nhập khẩu với xe lắp ráp trong nước là không nhỏ khi Việt Nam hiện đã ký kết nhiều Hiệp định Thương mại tự do như Hiệp định hàng hóa ASEAN (ATIGA), thuế nhập khẩu ô tô từ ASEAN về Việt Nam sẽ xuống mức 0% (với xe có tỷ lệ nội địa hóa trong khối từ 40% trở lên) từ 1/1/2018. Các mẫu ô tô được nhập khẩu từ các nước như: Thái Lan, Indonesia hay Malaysia sẽ có thuế nhập khẩu giảm về 0% với những mẫu xe đạt tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm trong khối từ 40% trở lên. Tuy nhiên, thực tế các hãng xe trong nước gặp khó khăn trong xuất khẩu khi chưa đáp ứng được những yêu cầu trên.

Các hãng xe nhập khẩu liên tục đưa ra các chương trình khuyến mại lớn để kéo khách hàng.

Tiếp đến là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA) mang lại nhiều cơ hội cho ngành ô tô Việt Nam thông qua việc giảm thuế và mở rộng thị trường xuất khẩu nhưng lại là thách thức lớn. Đáng chú ý, kể từ ngày 1/1/2025, theo Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - châu Âu (EVFTA), mức thuế nhập khẩu ô tô năm 2024 là 39% - 42,5% được giảm xuống 31,2% - 35,4%.

Bên cạnh EVFTA, theo biểu thuế của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), từ ngày 1/1/2025, thuế suất thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ Mỹ, Nhật Bản cũng tiếp tục được giảm từ 42% xuống 35%.

Có thể thấy rằng, xe lắp ráp trong nước trong năm 2025 sẽ phải rất nỗ lực nếu muốn giành lại vị thế trên sân nhà. Về lâu dài sự lớn mạnh của xe nhập khẩu vào thị trường Việt không phải là tin tốt cho ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Đặc biệt khi ô tô lắp ráp trong nước được hưởng ưu đãi trước bạ thì trong làn sóng xe nhập khẩu, các hãng xe nhập khẩu cũng không kém cạnh khi liên tục tung ra các chương trình khuyến mại tương đương với mức giảm lệ phí trước bạ của xe lắp ráp trong nước để kéo khách hàng.

Nhìn nhận ở góc độ cạnh tranh tích cực thì đây là thách thức cần có để xe lắp ráp trong nước có sự thay đổi để tăng trưởng sau khi được sự hỗ trợ của Chính phủ từ đầu tháng 9/2024. Tiếp đến là áp lực cho các hãng xe trong nước phải tìm cách giải bài toán nâng cao chất lượng, cải tiến công nghệ, tối ưu giá bán để thu hút khách hàng.

Tuy nhiên, ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước vẫn chưa đạt được tiêu chí của ngành sản xuất ô tô thực sự (phần lớn mới ở mức độ lắp ráp đơn giản), dây chuyền sản xuất chủ yếu chỉ gồm 4 công đoạn chính là hàn, sơn, lắp ráp, kiểm tra.

Mức giá xe tại Việt Nam thực tế vẫn cao 2 lần so với các nước trong khu vực. Con số này còn lớn hơn nếu so với các nước có ngành công nghiệp ô tô đã phát triển ổn định như Mỹ và Nhật Bản.

Chất lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước mặc dù đã được cải thiện nhưng vẫn chưa thực sự bằng xe nhập khẩu; chưa tạo được sự hợp tác - liên kết và chuyên môn hóa giữa các doanh nghiệp trong sản xuất - lắp ráp ô tô và sản xuất phụ tùng linh kiện; chưa hình thành được hệ thống các nhà cung cấp nguyên vật liệu và sản xuất linh kiện quy mô lớn.

Chính vì vậy, đánh giá tổng quát có thể thấy việc doanh số xe nhập khẩu dù sụt giảm mạnh trong tháng 1/2025 vừa qua chưa thể nói lên gì nhiều vì thời điểm này cũng là thời điểm trùng với kỳ nghỉ lễ Tết Nguyên đán, sức mua yếu. Xe lắp ráp cần sức bật lớn hơn chứ không chỉ trông chờ vào sự sụt giảm nhu cầu với xe nhập khẩu.

Bệ đỡ chính sách

VinFast ở mảng xe điện là điểm sáng của xe lắp ráp trong nước với doanh số ấn tượng.

Bên cạnh VAMA với mảng xe động cơ đốt trong, ở mảng xe điện, những tín hiệu tích cực từ việc ưu đãi lệ phí trước bạ 100% cho xe điện đến nay đã phát huy nhiều kết quả tích cực. Theo công bố của hãng xe điện nội địa Việt, trong tháng 12/2024 đã bàn giao hơn 20.000 tại thị trường Việt Nam, đạt doanh số chưa từng có trong lịch sử thị trường ô tô nội địa, đưa tổng lượng ô tô đã bàn giao của cả năm chỉ riêng tại Việt Nam lên hơn 87.000 xe. Với kỷ lục vượt trội này, VinFast chính thức vượt mục tiêu doanh số đã đề ra, củng cố vững chắc vị thế hãng xe số 1 Việt Nam và là điểm sáng của xe lắp ráp trong nước. Tuy nhiên, chính sách ưu đãi cho xe điện cũng sắp chỉ còn 50%. Do đó, việc nới rộng thời gian ưu đãi là rất cần thiết.

Mới đây, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ đối với kiến nghị về việc tiếp tục miễn lệ phí trước bạ cho ô tô điện thêm 3 năm từ ngày 1/3/2025 - 28/2/2028, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến các bộ, ngành về dự thảo công văn trình Thủ tướng Chính phủ với 2 phương án miễn, giảm lệ phí trước bạ cho ô tô điện nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh tại Việt Nam.

Báo cáo Thủ tướng về việc này, Bộ Tài chính đã đề xuất 2 phương án. Trong đó, phương án 1 là tiếp tục thực hiện giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô điện chạy pin theo quy định tại Nghị định 10/2022/NĐ-CP ngày 15/1/2022 về lệ phí trước bạ.

Theo quan điểm của Bộ Tài chính, phương án này đảm bảo tính ổn định của chính sách và không tác động đến số thu ngân sách nhà nước, đặc biệt là ngân sách địa phương. Theo tính toán của Bộ Tài chính, mức giảm thu ngân sách khoảng 627 tỷ đồng mỗi năm nếu theo đề xuất kéo dài thời gian ưu đãi của doanh nghiệp.

Với phương án 2, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại thông báo số 08/TB-VPCP ngày 8/1/2025 của Văn phòng Chính phủ nhằm khuyến khích hơn nữa đối với phương tiện giao thông xanh thì có thể nghiên cứu miễn 100% lệ phí trước bạ đối với 2 năm còn lại (từ ngày 1/3/2025 đến ngày 28/2/2027) thay vì giảm 50% như quy định tại Nghị định 10.

Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam cần có thêm các "đòn bẩy" từ chính sách hỗ trợ.

Bên cạnh đó, những năm qua xe điện đang ngày càng phổ biến trên khắp cả nước nhờ các quy định của chính phủ nhằm loại bỏ dần các loại xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Tất cả các biện pháp này dự kiến sẽ góp phần không nhỏ vào sự tăng trưởng của thị trường xe điện Việt Nam và xe lắp ráp trong nước.

Trong bối cảnh của ngành công nghiệp ô tô cần thêm những “cú hích” dài hơi như với xe điện, Chính phủ vừa chính thức cho phép tiếp tục thực hiện chương trình ưu đãi thuế công nghiệp hỗ trợ ô tô đến 31/12/2027. Đây được cho là đòn bẩy quan trọng giúp doanh nghiệp Việt có thể an tâm mở rộng quy mô, cải tiến thiết bị trong ngành công nghiệp hỗ trợ. Bên cạnh đó, ưu đãi cũng là điểm nhấn quan trọng để doanh nghiệp Việt có thêm tinh thần tự cường và động lực tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị của ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.

Về lâu dài, với muôn vàn những khó khăn bủa vây, ngành công nghiệp ô tô lắp ráp trong nước cần có sự hỗ trợ từ chính sách để đủ sức cạnh tranh mạnh mẽ hơn. Giới chuyên gia cho rằng, chính sách hỗ trợ của Chính phủ phù hợp, kịp thời là rất cần thiết để các doanh nghiệp trong các ngành sản xuất linh kiện, bảo hành, bảo dưỡng v.v… và đặc biệt là hạ tầng phát triển ô tô điện trong nước có thêm cơ hội phát triển, xây dựng nền tảng vững chắc, tăng tỷ lệ nội địa hóa. Chỉ có như vậy thì xe lắp ráp trong nước về lâu dài mới có đủ khả năng nâng tỉ trọng, đủ sức cạnh tranh với làn sóng xe nhập khẩu đang tăng trưởng nóng.

Hoàng Lâm

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/automotive/o-to-nhap-khau-ha-nhiet-dau-nam-2025-co-hoi-cho-xe-trong-nuoc.htm