OCOP mở đường cho nông sản vào chuỗi giá trị lớn

4 giờ trướcBài gốc

Tạo khác biệt chinh phục thị trường

Chia sẻ với phóng viên về hành trình mang đặc sản Việt vươn xa tại Hội chợ các sản phẩm OCOP xuất khẩu (Vietnam OCOPEX 2025), ông Đặng Khánh Duy - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Tân Nhiên - không giấu được niềm tự hào: “Bánh tráng Tân Nhiên đã xuất khẩu được hơn 5 năm nay. Mỗi tháng, Công ty vẫn xuất sản phẩm đi các nước như Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Australia, Đài Loan,... Không đi theo lối mòn của bánh tráng truyền thống, Tân Nhiên chọn hướng đi khác biệt: Bánh tráng siêu mỏng không cần nhúng nước - vừa tiện lợi, vừa hợp khẩu vị người Việt hiện đại. Nhờ sử dụng nguồn nguyên liệu sạch, công thức bột đặc biệt và quy trình sản xuất hiện đại, sản phẩm không dùng phụ gia, hóa chất, đạt chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế như FFSC 22000, FDA Hoa Kỳ, Halal,...

Đầu năm 2025, sản phẩm Tân Nhiên chính thức được công nhận đạt chuẩn OCOP 5 sao - trở thành sản phẩm OCOP 5 sao đầu tiên của tỉnh Tây Ninh. Đây không chỉ là dấu mốc quan trọng mà còn là minh chứng rõ ràng cho những nỗ lực bền bỉ và tâm huyết của tập thể Tân Nhiên trong hành trình nâng tầm giá trị sản phẩm quê hương.

Các sản phẩm đạt chuẩn OCOP đều đã được đầu tư bài bản về thương hiệu, cải tiến mẫu mã.

Cùng với bánh tráng Tân Nhiên, miến dong Tân Việt Á - sản phẩm OCOP 4 sao của tỉnh Cao Bằng - cũng đã chính thức xuất khẩu sang Mỹ vào đầu năm 2025, đánh dấu bước tiến quan trọng cho đặc sản vùng cao trên bản đồ nông sản Việt. Ông Trần Đức Hiếu - Giám đốc HTX nông sản Tân Việt Á (xã Minh Tâm, Cao Bằng) cho biết: Cao Bằng không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc hùng vĩ mà còn là “cái nôi” của nhiều đặc sản mang đậm bản sắc như miến dong, lạp sườn, thịt hun khói, nếp Ong, nấm hương, bánh khảo... Hiện toàn tỉnh có 171 sản phẩm OCOP, trong đó 10 sản phẩm đạt chuẩn 4 sao.

Không dừng lại ở đó, ngay từ năm 2015, HTX Chế biến Chè Phìn Hồ đã đón đầu xu hướng toàn cầu về nông nghiệp hữu cơ. Trà Phìn Hồ được chứng nhận hữu cơ theo tiêu chuẩn châu Âu, với quy trình khép kín: từ canh tác trên đất sạch, nước sạch, không hóa chất - đến sản xuất, đóng gói, truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Đó không chỉ là cách làm trà sạch, mà còn là cách gìn giữ núi rừng bền vững cho thế hệ sau. Chính nhờ chất lượng thật và câu chuyện thật, trà Phìn Hồ không cần quảng bá rầm rộ vẫn chinh phục người dùng trong nước và quốc tế. Sản phẩm đã xuất khẩu sang EU, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc... với sản lượng 20-30 tấn/năm.

Từ những phiên chợ vùng cao, trà nay đã góp mặt tại các hội chợ nông sản quốc tế, mở ra hành trình mới cho nông sản Việt - không chỉ đi xa, mà còn đi sâu vào lòng người. “Trà Phìn Hồ không chỉ là một thức uống - mà là một phần văn hóa của người Dao, là hương vị của núi rừng Tuyên Quang, là cầu nối đưa Việt Nam đến với bạn bè năm châu,” ông Lý Thành Nhân, Giám đốc HTX Chế biến Chè Phìn Hồ tự hào khẳng định.

Đây chỉ là một trong số 17.068 sản phẩm OCOP đến từ 9.195 chủ thể trên khắp cả nước - mỗi sản phẩm là một câu chuyện độc đáo, mang đậm dấu ấn quê hương, được kể bằng chính sự sáng tạo, tâm huyết và bản sắc của người dân bản địa. Không chỉ dừng lại ở việc tiêu thụ trong nước, nhiều sản phẩm OCOP đã tự tin bước ra thị trường quốc tế, chinh phục những thị trường khó tính như Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc, EU... và quan trọng nhất - được người tiêu dùng sở tại tin tưởng, yêu thích và gắn bó lâu dài. OCOP không chỉ là sản phẩm - mà là cách người Việt kể câu chuyện quê mình ra thế giới, một cách chân thật và tự hào nhất.

Nâng cao giá trị từ việc kể câu chuyện sản phẩm

Việc đưa sản phẩm OCOP vào các chuỗi cung ứng hiện đại không chỉ là mục tiêu, mà còn là cách hiệu quả để nâng cao giá trị nông sản một cách bền vững. Khi sản phẩm vượt khỏi phạm vi làng xã, hiện diện tại siêu thị, sàn thương mại điện tử hay thị trường quốc tế, giá trị gia tăng sẽ được khẳng định rõ nét. Tuy nhiên, để làm được điều đó, các chủ thể OCOP cần đầu tư toàn diện, không chỉ ở chất lượng sản phẩm mà còn ở thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu, kể câu chuyện sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, minh bạch thông tin.

Ông Hiếu chia sẻ: HTX Tân Việt Á được thành lập từ năm 2017, định hướng ngay từ đầu là sản xuất miến sạch, chất lượng cao. Nhờ đầu tư máy móc hiện đại, quy trình khép kín, sản phẩm đạt độ tinh khiết, dẻo dai, giữ trọn hương vị tự nhiên của dong riềng vùng cao. “Làm thực phẩm là làm uy tín. Chúng tôi xác định nếu muốn đi xa, thì phải làm nghiêm túc từ chất lượng đến thương hiệu”. Chính nhờ sự kiên định và bài bản đó, năm 2023 miến dong Tân Việt Á được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao, và chưa đầy hai năm sau đã chinh phục thị trường khó tính như Mỹ. Đây không chỉ là thành công về mặt thương mại, mà còn là cách miến dong Tân Việt Á mang hương vị và văn hóa Cao Bằng đến với thế giới - góp phần khẳng định giá trị nông sản Việt trên thị trường quốc tế”.

Trong hành trình đưa trà Shan tuyết Phìn Hồ từ đỉnh núi đến bàn trà thế giới, ông Lý Thành Nhân cho biết, giữa đại ngàn mây phủ Tuyên Quang, nơi những bản làng người Dao lặng lẽ nép mình bên sườn núi, có những cây chè Shan tuyết cổ thụ đã sống hàng trăm năm cùng đất trời. Những búp trà non được bà con hái tay vào sáng sớm, khi sương còn đọng trên lá - không chỉ là nguyên liệu làm nên tách trà, mà là kết tinh của khí hậu, thổ nhưỡng và cả tâm tình người vùng cao.

Từ chính vùng đất ấy, HTX Chế biến Chè Phìn Hồ đã chọn cho mình một con đường chậm rãi nhưng chắc chắn: Giữ gìn truyền thống, gắn bó với bà con dân tộc, và đưa trà sạch - trà có câu chuyện - đến với thế giới. Hai sản phẩm chủ lực - Trà xanh và Hồng trà Phìn Hồ (100g) - được chế biến thủ công từ chè Shan tuyết cổ thụ trên độ cao hơn 1.000m. Mỗi búp trà được hái tay, sao tay, ủ tự nhiên, không chất bảo quản, đúng như cách người Dao đã gìn giữ bao đời. Mỗi công đoạn đều gắn với một phần đời sống, một nét văn hóa, và một lời cam kết với thiên nhiên.

“Với người Dao, cây chè không chỉ là sinh kế, mà là máu thịt. Làm chè giống như nuôi con - phải chăm chút từng ngày. Chúng tôi không chỉ làm trà để bán, mà làm để giữ hồn núi rừng”, - ông Lý Thành Nhân chia sẻ.

Theo ông Phương Đình Anh, Phó Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cả nước hiện có 17.068 sản phẩm OCOP của hơn 9.195 chủ thể, nhưng chỉ có 126 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao cấp quốc gia. Phần lớn các chủ thể là doanh nghiệp nhỏ, HTX, tổ hợp tác hoặc hộ sản xuất. Vì vậy, định hướng của chương trình OCOP là không chỉ xuất khẩu ra nước ngoài, mà còn “xuất khẩu tại chỗ” thông qua du lịch và tiêu dùng gắn với trải nghiệm.

Ông Đình Anh kể lại câu chuyện rất đáng suy ngẫm: Một quả xoài Nhật Bản có thể bán với giá lên tới 1,2 triệu đồng, trong khi Việt Nam cũng có nhiều vùng trồng xoài và thương hiệu xoài ngon như xoài Cát Chu ở Đồng Tháp nhưng lại chưa đưa được giá trị sản phẩm lên tương xứng. Theo ông Đình Anh, điều cốt lõi không chỉ nằm ở chất lượng sản phẩm mà còn ở cách kể chuyện. “Bán sản phẩm OCOP không chỉ là bán hàng hóa, mà là bán câu chuyện đằng sau sản phẩm. Chúng ta phải biết thương mại hóa giá trị văn hóa - biến nó thành thu nhập thực sự cho người dân”.

Trong mỗi buổi tập huấn cho các chủ thể OCOP, ông Đình Anh và các chuyên gia luôn trăn trở: Làm thế nào để đưa bản sắc văn hóa vùng miền vào sản phẩm để đưa ra thế giới? Làm sao để một món quà quê không chỉ ngon - mà còn đẹp, ý nghĩa, và khiến người mua cảm thấy tự hào khi mang tặng. Ông khẳng định: Chúng ta đang sở hữu một kho tàng tiềm năng khổng lồ từ các làng nghề thủ công mỹ nghệ. Nếu có chiến lược đúng - từ hỗ trợ nghệ nhân biết cách kể chuyện, thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu đến truyền thông sản phẩm - thì rất nhiều sản phẩm có thể “vượt chuẩn” trở thành OCOP 5 sao, mang lại giá trị gấp 5, gấp 10 lần hiện tại. Không chỉ tăng thu nhập, những giá trị đó còn góp phần giữ gìn và phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc, đưa hình ảnh Việt Nam đến gần hơn với thế giới qua những sản phẩm thủ công đầy tinh tế và “có hồn”.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cả nước hiện có khoảng 5.400 làng nghề, trong đó hơn 2.000 làng nghề truyền thống đã được công nhận. Đó không chỉ là con số ấn tượng, mà là một nguồn lực văn hóa - kinh tế khổng lồ, nếu biết khai thác đúng cách. Trong số đó, ngành thủ công mỹ nghệ chiếm tỷ trọng lớn, với nhiều sản phẩm từ tơ sen, gỗ, tre, gốm, lụa… - những chất liệu gắn liền với văn hóa bản địa. Nếu các chủ thể OCOP biết kết hợp chất liệu truyền thống với kỹ thuật tinh xảo, thiết kế hiện đại và đặc biệt là biết kể câu chuyện độc đáo đằng sau sản phẩm, thì hoàn toàn có thể chạm tới chuẩn OCOP 5 sao cấp quốc gia - với giá trị không chỉ nằm ở giá bán, mà ở chiều sâu văn hóa và bản sắc dân tộc được gìn giữ.

Khi đó, sản phẩm không chỉ đơn thuần là hàng hóa, mà là “sứ giả văn hóa” mang bản sắc Việt đến với bạn bè năm châu. Đó cũng chính là tinh thần mà chương trình OCOP hướng tới: Không chỉ tạo ra sản phẩm đẹp - mà phải tạo ra sản phẩm có hồn, có câu chuyện, có bản sắc.

Những sản phẩm như tranh thêu tay bằng tơ sen, hay những làng nghề đặc trưng như Làng du lịch Thái Hải (Thái Nguyên) - nơi hội tụ giữa sản phẩm, con người và trải nghiệm văn hóa - đang chứng minh rằng: Nếu gắn sản phẩm với vùng đất, với câu chuyện của người làm ra nó, thì mỗi món đồ thủ công đều có thể trở thành trải nghiệm đáng nhớ, là lời mời gọi du khách đến tìm hiểu và trân trọng. Dù hành trình đạt danh hiệu OCOP 5 sao cấp quốc gia còn nhiều thách thức, với bộ tiêu chí nghiêm ngặt, nhưng khi sản phẩm biết kể chuyện, biết “mặc áo đẹp”, có hồn và mang dấu ấn riêng, thì giá trị sẽ được nâng lên nhiều lần.

Ông Phương Đình Anh chia sẻ, trong thời đại số, các nền tảng trực tuyến chính là công cụ quan trọng để lan tỏa câu chuyện của sản phẩm OCOP. Điểm khác biệt của OCOP, theo ông, là mỗi sản phẩm đều được đánh giá nghiêm ngặt theo bộ tiêu chí cụ thể và có sự công nhận từ chính quyền - đó chính là “giấy thông hành” uy tín giúp sản phẩm tự tin tiếp cận thị trường trong và ngoài nước.

Nhiều sản phẩm OCOP đã được đầu tư bài bản về thương hiệu, mẫu mã, ứng dụng công nghệ và sàn thương mại điện tử để thích ứng với xu hướng tiêu dùng mới. Tuy nhiên, các sản phẩm cần tiếp tục đáp ứng các yêu cầu cao hơn: truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, thiết kế bao bì hấp dẫn và thân thiện với môi trường.

Nâng tầm thương hiệu, đưa sản phẩm OCOP vươn xa trên thị trường thế giới.

Các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục hỗ trợ viết câu chuyện sản phẩm, xây dựng hình ảnh và thúc đẩy chuyển đổi số. Các trung tâm xúc tiến thương mại cũng đang phối hợp cùng các nền tảng số để tổ chức các lớp tập huấn “cầm tay chỉ việc”, giúp các chủ thể OCOP - đặc biệt là HTX và doanh nghiệp nhỏ - nâng cao kỹ năng quảng bá, truyền thông chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.

Theo bà Lương Ngân, Giảng viên cao cấp tại Đại học Nam Luân Đôn (Vương quốc Anh), sản phẩm OCOP của Việt Nam có tiềm năng lớn để chinh phục thị trường quốc tế nhờ bản sắc vùng miền và những câu chuyện cộng đồng đầy chân thực. Theo bà, công nghệ số là công cụ quan trọng giúp truyền tải trọn vẹn “câu chuyện sản phẩm” - điều mà người tiêu dùng tại Anh và châu Âu rất quan tâm, từ nguồn gốc, quy trình sản xuất đến tác động tích cực với cộng đồng.

Bà Ngân cũng nhấn mạnh vai trò của cộng đồng người Việt tại nước ngoài trong việc đưa OCOP ra thế giới, bởi họ hiểu văn hóa bản địa và có khả năng kết nối hiệu quả. Với sự hỗ trợ từ Nhà nước, bà tin rằng OCOP sẽ không chỉ là sản phẩm kinh tế, mà còn trở thành “đại sứ” văn hóa Việt trên thị trường quốc tế.

Lưu Hiệp

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/kinh-te-van-hoa-the-thao/ocop-mo-duong-cho-nong-san-vao-chuoi-gia-tri-lon-i779713/