Ông Đậu Anh Tuấn: Ranh giới giữa tội phạm và vi phạm hành chính chưa được xác lập chặt chẽ

3 giờ trướcBài gốc

Doanh nghiệp e ngại đầu tư

Chiều 15/9, tại Hà Nội, 4 chuyên đề “Thể chế kiến tạo - Doanh nghiệp vươn mình”, “Khoa học công nghệ - Đổi mới sáng tạo - Sức bật để vươn mình”, “Mài sắc các mũi nhọn chiến lược - Vươn tầm quốc tế” và “Vươn tầm nội lực - Vươn mình đột phá” đã đồng loạt diễn ra trong phiên đối thoại cấp Bộ của Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 (VPSF).

Tại phiên "Thể chế kiến tạo - Doanh nghiệp vươn mình", các chuyên gia, doanh nghiệp đã có những kiến nghị rất cụ thể để hoàn thiện môi trường pháp lý và kinh doanh.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Phó Trưởng ban tổ chức VPSF 2025, Trưởng phiên chuyên đề, cho biết, các phiên đối thoại địa phương trên toàn quốc đã liên tục chỉ ra thể chế và thủ tục hành chính còn rườm rà, thiếu nhất quán giữa các ngành, các cấp, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Trong đó, nhiều quy định chồng chéo, bất cập giữa các luật như Đất đai, Xây dựng, Đầu tư... gây khó khăn trong việc áp dụng. Việc giải quyết các hồ sơ đầu tư, đất đai thường chậm trễ, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án.

Phiên “Thể chế kiến tạo - Doanh nghiệp vươn mình" của VPSF 2025 đã thu hút nhiều kiến nghị của chuyên gia để hoàn thiện môi trường pháp lý và kinh doanh. Ảnh: N.L

Niềm tin của doanh nghiệp bị xói mòn do môi trường chính sách thiếu ổn định, khó dự báo, với tình trạng chính sách thay đổi nhanh, gây khó thích ứng và rủi ro hồi tố. Các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đặc biệt dễ bị tổn thương bởi các rủi ro pháp lý tiềm ẩn và tình trạng hình sự hóa các quan hệ kinh tế - thương mại. Bên cạnh đó, các rào cản về cơ chế, chính sách còn tồn tại đã gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc gia nhập hoặc mở rộng thị trường.

Các doanh nghiệp cũng phản ánh về việc thiếu cơ chế phản hồi chính sách thực chất từ cơ sở, chưa có kênh tư vấn pháp lý thường trực cho hội viên. Tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” và tư duy “xin - cho” vẫn phổ biến ở cấp địa phương. Có ý kiến cho rằng, còn tồn tại sự phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân.

Bà Mẫu cho hay, qua các phiên đối thoại này, nhiều vấn đề đã được lãnh đạo địa phương ghi nhận, đưa ra phương án và cam kết tháo gỡ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề chưa được giải quyết hoặc cần được xem xét, giải quyết ở cấp thẩm quyền cao hơn.

Đáng chú ý như việc triển khai thực hiện nguyên tắc xử lý vi phạm trong hoạt động kinh doanh tại Điều 5, Nghị quyết số 198/2025 của Quốc hội về hạn chế hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho hay, tại các diễn đàn, hội thảo VCCI trong nhiều năm qua cũng ghi nhận mối lo ngại của doanh nghiệp, dân doanh về những rủi ro pháp lý trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Các rủi ro này không chỉ đến từ sự thay đổi chính sách pháp luật thiếu nhất quán, mà có thể đến từ nguy cơ bị hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự thuần túy. Chính vì thế, Nghị quyết 68-NQ/TW năm 2023 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã nhận diện được vấn đề, từ đó đưa ra những giải pháp hết sức đột phá và quan trọng. Quốc hội cũng đã thể chế hóa thông qua Nghị quyết 198/2025.

Theo ông Tuấn, thực tiễn cho thấy, nhiều vụ án hình sự phát sinh từ các tranh chấp hợp đồng, đầu tư, đấu thầu, vay vốn... những lĩnh vực vốn thuộc phạm trù điều chỉnh của pháp luật dân sự, thương mại.

Các tội danh trong Bộ luật Hình sự 2015 như trốn thuế (Điều 200), lừa dối khách hàng (Điều 198), quảng cáo gian dối (Điều 197), sản xuất - buôn bán hàng giả (Điều 192), buôn lậu (Điều 188)... có thể dễ dàng bị áp dụng trong các vụ việc có bản chất kinh tế - dân sự. Đây là những tội danh vốn cần được rà soát để phân biệt rõ giữa dấu hiệu tội phạm với hành vi vi phạm hành chính hoặc sai sót trong quá trình kinh doanh.

Thực trạng này gây ra tác động tiêu cực tới tinh thần đổi mới và sáng tạo của doanh nghiệp tư nhân. Họ e ngại đầu tư, không dám thử nghiệm mô hình kinh doanh mới; các chủ thể kinh doanh cá nhân trở nên thận trọng quá mức, thậm chí rút lui khỏi thị trường do lo ngại bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong các tình huống pháp lý không rõ ràng.

Kiến nghị chính sách

TS. Lê Trường Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TPHCM, cho rằng, mặc dù đã chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang một trong những nền kinh tế định hướng thị trường năng động nhất ở khu vực, tại Việt Nam vẫn tồn tại không ít rào cản kìm hãm sự phát triển của khu vực tư nhân.

Nhấn mạnh 3 điểm nghẽn mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra gồm thể chế, hạ tầng và nhân lực, ông Sơn đề xuất một số giải pháp tháo gỡ. Đáng chú ý, bảo đảm tính ổn định, minh bạch và đồng bộ của hệ thống pháp luật; nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật; hoàn thiện pháp luật theo hướng thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển, nâng cao hiệu suất kinh tế.

Trong khi đó, theo ông Đậu Anh Tuấn, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro hình sự hóa là việc quy định pháp luật hình sự còn thiếu rõ ràng, ranh giới giữa tội phạm và vi phạm hành chính - dân sự chưa được xác lập chặt chẽ.

“Để giải quyết căn cơ vấn đề này, cần rà soát và sửa đổi các tội danh kinh tế trong Bộ luật Hình sự”, ông Tuấn đề xuất.

Ông Tuấn kiến nghị, cần theo đúng tinh thần của Nghị quyết 68, chỉ xử lý hình sự trong những trường hợp thật sự cần thiết, khi hành vi có yếu tố cố ý, gian dối, gây hậu quả nghiêm trọng, không thể khắc phục, hoặc có dấu hiệu trục lợi. Ưu tiên áp dụng các biện pháp hành chính, dân sự, kinh tế trong các trường hợp có thể khắc phục hậu quả bằng con đường thương lượng, bồi thường hoặc điều chỉnh hành vi.

“Hệ thống pháp luật nếu được thiết kế theo hướng hỗ trợ thay vì trừng phạt, dân sự hóa thay vì hình sự hóa, sẽ khơi thông dòng chảy đổi mới, sáng tạo và đầu tư trong khu vực tư nhân - yếu tố then chốt cho tăng trưởng kinh tế bền vững trong giai đoạn tới. Đây không chỉ là một tầm nhìn pháp lý, mà là một chiến lược phát triển quốc gia”, ông Tuấn nói.

Nguyễn Lê

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/ranh-gioi-giua-toi-pham-va-vi-pham-hanh-chinh-chua-duoc-xac-lap-chat-che-2442812.html