'Ông lớn' hạt nhân Nga kích hoạt bước nhảy vọt cho ngành năng lượng Việt Nam

3 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh Việt Nam đang tái khởi động các thảo luận chính sách về năng lượng hạt nhân nhằm đáp ứng nhu cầu điện tăng trưởng cao, Rosatom - Tập đoàn năng lượng nguyên tử quốc doanh của Nga trở thành một đối tác chiến lược có năng lực toàn diện, kinh nghiệm sâu rộng và đặc biệt là đang thể hiện các cam kết hợp tác dài hạn tại thị trường Việt Nam. Việc thúc đẩy các thỏa thuận hợp tác song phương trong hai năm qua cho thấy Việt Nam đang trở lại bản đồ ưu tiên đầu tư của tập đoàn hạt nhân lớn bậc nhất thế giới.

HỢP TÁC HẠT NHÂN BỨT PHÁ

Chiều 11/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có cuộc điện đàm với Tổng Giám đốc Tập đoàn Năng lượng nguyên tử Liên bang Nga (Rosatom) Alexey Likhachev nhằm trao đổi về hợp tác phát triển ngành công nghiệp năng lượng nguyên tử, trong đó có dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Cuộc trao đổi diễn ra trong bối cảnh Việt Nam và Nga đã tiến hành nhiều vòng đàm phán kỹ thuật để hướng tới ký kết hiệp định liên Chính phủ, song vẫn còn một số vướng mắc cần sự chỉ đạo trực tiếp từ cấp cao.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định Việt Nam luôn trân trọng những đóng góp quan trọng của Liên Xô trước đây và Liên bang Nga ngày nay đối với sự phát triển ngành năng lượng Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử hòa bình. Nhiều thế hệ nhà khoa học và chuyên gia Việt Nam đã được phía Nga đào tạo, tạo nền tảng cho sự hình thành và phát triển của ngành năng lượng nguyên tử hiện đại.

Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh Việt Nam trước sau như một coi trọng quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện với Liên bang Nga, coi Nga là một trong những đối tác ưu tiên hàng đầu. Với tinh thần đó, Việt Nam mong muốn thúc đẩy hợp tác thực chất, hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực, trong đó năng lượng nguyên tử hòa bình là trụ cột quan trọng phục vụ lợi ích hai nước cũng như đóng góp vào hòa bình, ổn định khu vực và thế giới.

Trong nội dung thảo luận cụ thể, Thủ tướng đề nghị Tập đoàn Rosatom tăng cường phối hợp và hỗ trợ Việt Nam trong các dự án trọng điểm như Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Trung tâm nghiên cứu khoa học – công nghệ hạt nhân. Thủ tướng đề nghị Rosatom phối hợp xử lý các vướng mắc còn tồn tại, đẩy nhanh ký kết các hiệp định liên Chính phủ để triển khai dự án; đồng thời hỗ trợ đào tạo nhân lực, nâng cao năng lực quản trị và quản lý nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Lĩnh vực y học hạt nhân, chiếu xạ và các ứng dụng dân sinh khác cũng được xác định là hướng hợp tác quan trọng. Thủ tướng giao các bộ, ngành liên quan phối hợp chặt chẽ với phía Nga trên tinh thần “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”, tuân thủ pháp luật và các công ước quốc tế.

Tổng Giám đốc Rosatom Alexey Likhachev cảm ơn Việt Nam đã tin tưởng lựa chọn Nga là đối tác phát triển ngành công nghiệp năng lượng nguyên tử. Ông nhấn mạnh Rosatom với vai trò là một trong những tập đoàn hạt nhân hàng đầu thế giới và có lịch sử hợp tác sâu rộng với Việt Nam cam kết thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác nhằm hiện thực hóa các thỏa thuận cấp cao.

Ông Alexey Likhachev cho biết Rosatom sẽ chuyển giao công nghệ, thúc đẩy nội địa hóa các sản phẩm hạt nhân cho Việt Nam; đồng thời hỗ trợ Việt Nam phát triển khoa học và công nghiệp hạt nhân phục vụ mục đích hòa bình, kinh tế – xã hội. Trọng tâm là xây dựng nhà máy điện hạt nhân theo công nghệ hiện đại nhất cùng các dự án liên quan. Lãnh đạo Rosatom cũng nhất trí tháo gỡ các vướng mắc còn tồn tại trong đàm phán kỹ thuật và cho biết ngay trong thời gian tới, tập đoàn sẽ cử đoàn công tác sang Việt Nam để làm việc trực tiếp, khẩn trương triển khai các nội dung hợp tác theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam.

ROSATOM GIA TĂNG HIỆN DIỆN TẠI VIỆT NAM

Rosatom không chỉ là nhà thầu thiết kế hay vận hành nhà máy điện hạt nhân; tập đoàn này là kết quả của một quá trình hình thành và tái cấu trúc kéo dài nhiều thập kỷ, gắn chặt với lịch sử phát triển của ngành công nghiệp hạt nhân Nga từ thời Liên Xô. Nền tảng của Rosatom có thể truy nguyên từ những tổ chức quản lý hạt nhân đầu tiên, tiêu biểu là Bộ Xây dựng Máy trung bình (Minsredmash) – cơ quan được thành lập năm 1953 nhằm quản lý cả chương trình năng lượng hạt nhân dân sự lẫn quân sự.

Sau giai đoạn chuyển đổi chính trị đầu thập niên 1990, bộ máy này được tái tổ chức thành Cơ quan Liên bang về Năng lượng Nguyên tử (Federal Agency on Atomic Energy) vào năm 1992, trước khi được hợp nhất và tái lập thành Tập đoàn Nhà nước Năng lượng Nguyên tử Nga – Rosatom ngày 1/12/2007 theo luật liên bang. Việc tái lập này mang tính bước ngoặt, khi tập đoàn kế thừa toàn bộ hạ tầng, năng lực kỹ thuật và đội ngũ chuyên gia từ các đơn vị tiền thân, trở thành một định chế quốc doanh có vai trò chiến lược trong cả lĩnh vực dân sự và an ninh hạt nhân của Nga.

Từ thời điểm chính thức thành lập năm 2007, Rosatom liên tục mở rộng quy mô và củng cố vị thế quốc tế. Hiện nay, tập đoàn điều hành một hệ sinh thái hơn 450 công ty và đơn vị thành viên, với gần 420.000 nhân sự, trở thành một trong những nhà tuyển dụng lớn nhất trong ngành công nghệ cao toàn cầu. Chuỗi giá trị hạt nhân của Rosatom mang tính tích hợp hoàn chỉnh hiếm có trên thế giới: từ thăm dò, khai thác uranium, làm giàu, chế tạo nhiên liệu, sản xuất thiết bị, thiết kế và xây dựng lò phản ứng, vận hành nhà máy điện hạt nhân, đến xử lý chất thải, tháo dỡ tổ hợp lò cũ và phát triển công nghệ y học hạt nhân.

Các đơn vị chủ chốt như Atomenergoprom, Rosenergoatom, TVEL, Atomstroyexport (ASE), Atomenergomash và Rosatomflot tạo thành một mạng lưới sản xuất – dịch vụ khép kín, củng cố vị thế dẫn đầu của Nga trong các công nghệ VVER, lò phản ứng nhanh BN và các mô hình SMR thế hệ mới.

Quy mô tài chính là một trong những minh chứng rõ nét cho sức mạnh của tập đoàn. Theo dữ liệu được công bố, doanh thu hợp nhất năm 2020 của Rosatom đạt khoảng 1.207,4 tỷ rúp, tổng tài sản là 4.722,4 tỷ rúp, cùng lực lượng lao động hơn 371.000 người trong năm này. Đây chỉ là một phần của bức tranh tài chính đang mở rộng, bởi doanh thu hằng năm của tập đoàn, đặc biệt từ mảng xuất khẩu tăng đều đặn trong giai đoạn gần đây.

Các phân tích độc lập ghi nhận doanh thu từ thị trường nước ngoài năm 2023 đạt 16,2 tỷ USD, tăng mạnh so với những năm trước đó. Danh mục đơn hàng quốc tế mà Rosatom đang theo đuổi thậm chí được ước tính vượt mốc 200 tỷ USD, phản ánh sức hấp dẫn của mô hình đầu tư, tài trợ và vận hành trọn gói mà tập đoàn đang triển khai tại nhiều quốc gia đang phát triển.

Nguồn thu của Rosatom không chỉ đến từ việc xây dựng các tổ hợp lò phản ứng. Tập đoàn hiện đứng đầu thế giới về số lượng nhà máy điện hạt nhân đang xây dựng ở nước ngoài, với hơn 39 lò tại hơn 10 quốc gia. Khoảng trên 40% công suất làm giàu uranium toàn cầu nằm dưới sự kiểm soát của các đơn vị thuộc Rosatom, tạo nền tảng vững chắc cho dòng thu ổn định và khả năng tái đầu tư vào các công nghệ thế hệ mới, bao gồm lò phản ứng nhanh làm khép kín chu trình nhiên liệu và các giải pháp SMR đang nổi lên như một xu hướng của thị trường hạt nhân toàn cầu.

Trong bối cảnh các biện pháp cấm vận quốc tế gia tăng, tập đoàn vẫn chủ động mở rộng kênh huy động vốn mới, trong đó có việc xem xét phát hành trái phiếu bằng nhân dân tệ tại Trung Quốc nhằm đa dạng hóa cấu trúc tài chính và giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống.

Chính trong bức tranh mở rộng toàn cầu này, Việt Nam nổi lên như một trong những thị trường được Rosatom đặc biệt chú ý tại Đông Nam Á. Sự trở lại của hợp tác hạt nhân Việt – Nga trong giai đoạn 2023–2025 mở ra triển vọng hiện diện dài hạn của tập đoàn tại Việt Nam. Điểm nhấn quan trọng là thỏa thuận giữa Rosatom Energy International và PECC2 liên quan đến chuẩn bị báo cáo tiền khả thi cho dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Đồng thời, các chương trình hỗ trợ kỹ thuật như cung cấp nhiên liệu cho lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt, hợp tác đào tạo nhân lực, nghiên cứu công nghệ y học hạt nhân và triển khai kế hoạch hợp tác đến năm 2030 cho thấy Rosatom đang từng bước xây dựng nền tảng vững chắc cho sự hiện diện bền vững tại Việt Nam.

Với nhu cầu điện tại Việt Nam dự kiến tiếp tục tăng mạnh, cùng mục tiêu giảm phát thải dài hạn, việc xem xét trở lại năng lượng hạt nhân là xu hướng tất yếu. Trong bối cảnh đó, Rosatom với kinh nghiệm quốc tế, năng lực tài chính, công nghệ toàn diện và mô hình đầu tư tổng thể có thể trở thành một đối tác chiến lược quan trọng nếu Việt Nam quyết định khởi động lại chương trình điện hạt nhân trong giai đoạn sau năm 2030.

Khải Dương

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/ong-lon-hat-nhan-nga-kich-hoat-buoc-nhay-vot-cho-nganh-nang-luong-viet-nam-post565570.html