Nội dung trên được Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân nêu ra tại phiên thảo luận tại hội trường về tình hình thực hiện, dự toán ngân sách nhà nước; phương án phân bổ ngân sách Trung ương và kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về phát triển kinh tế - xã hội vào chiều 30/10.
Thảo luận về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (đoàn TP.HCM) quan tâm đến vấn đề cải cách bảo hiểm xã hội (BHXH) để người về hưu vẫn có cuộc sống đàng hoàng, không rơi vào cảnh nghèo khổ.
Theo đại biểu, thực tế các nước chỉ ra rằng, ngay cả khi tăng trưởng kinh tế cao hàng chục năm vẫn không đảm bảo người về hưu có mức lương sống đàng hoàng.
Dẫn chứng từ thực tế một số nước như Hàn Quốc, Trung Quốc, đại biểu chỉ ra nguyên nhân mức sinh thấp dưới mức thay thế kéo dài thì số người lao động trong đất nước giảm đi, số người già ngày càng tăng lên. Điều này dẫn đến quỹ hưu trí đứng trước tình trạng số người đóng vào quỹ ngày càng giảm, số người nhận tiền hưu ngày càng tăng, gây mất cân đối.
Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân phát biểu thảo luận.
"Ở Hàn Quốc, năm 2023, cứ 3,3 người lao động thì có một người về hưu. Vấn đề này có đặt ra với Việt Nam hay không? Chúng tôi thấy nước ta đang đối diện tình huống như vậy.
Năm 2000, ở Việt Nam, cứ 7 người ở tuổi lao động thì có một người hưu. Đến 2025 là 4,3 người lao động có một người hưu và đến 2045 là 2,4 người lao động thì một người hưu. Và đến 2100 là 1,3 người lao động, một người hưu. Tức là số người lao động để "nuôi" người hưu ngày càng giảm đi như các nước trên thế giới", đại biểu Nguyễn Thiện Nhân nói.
Vì vậy đại biểu Nguyễn Thiện Nhân kiến nghị trước năm 2030, chúng ta cần có đề án cải cách toàn diện BHXH để những người về hưu từ nay trở đi vẫn có mức sống đàng hoàng và khi đất nước giàu họ cũng có cuộc sống tốt hơn.
Đại biểu cho biết, đến năm 2035, theo dự báo lao động nước ta sẽ đạt đỉnh và sau đó là lao động giảm. Từ đây đặt ra yêu cầu phải tăng năng suất lao động cao hơn rất nhiều so với thời gian qua. 5 năm qua năng suất lao động chúng ta tăng là 5,1%.
Do đó, đại biểu kiến nghị cần có đột phá về tăng năng suất lao động gần gấp đôi trong thời gian vừa qua thì lúc đó mới đảm bảo được GDP tăng 10%/năm.
Cũng theo đại biểu Nguyễn Thiện Nhân, lãng phí lớn nhất của chúng ta là nguồn lực con người. Nếu chúng ta tăng tuổi hưu từ mức hiện nay lên 65 tuổi như các nước thì số lao động tăng lên làm việc sẽ là hơn 5 triệu người mỗi năm. Để một đất nước có 5 triệu lao động thì dân số hiện nay theo thế giới bình quân phải là 8 triệu người. Tức là tương đương với dân số lớn hơn của Singapore, Phần Lan, Na Uy, Đan Mạch...
Theo đại biểu, nếu chúng ta tăng tuổi nghỉ hưu có lộ trình, ví dụ trong vòng 10 năm thì yêu cầu tăng lao động hàng năm như phân tích để đạt GDP 10%/năm hoàn toàn có khả năng đáp ứng. Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân kiến nghị sớm có lộ trình tăng tuổi hưu trước năm 2035 để đảm bảo 5 triệu lao động này được sử dụng.
Đại biểu Đinh Ngọc Quý (đoàn Gia Lai) cho biết, bài học kinh nghiệm từ nhiều quốc gia đang vật lộn ứng phó với dân số già cho thấy nếu không kịp thời bắt đầu có các giải pháp sẽ phải trả giá rất lớn về kinh tế, tài chính, y tế, hạ tầng xã hội, không chỉ việc thiếu hụt nguồn nhân lực lao động.
Từ đó đại biểu Đinh Ngọc Quý đề nghị Chính phủ cần sớm nghiên cứu các loại hình bảo hiểm mà một số quốc gia khác đang áp dụng và được gọi với các tên gọi khác nhau như Bảo hiểm chăm sóc, Bảo hiểm dài hạn, Bảo hiểm điều dưỡng...
Đại biểu cũng đề nghị đa dạng hóa các loại hình bảo hiểm y tế, đề xuất sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Bảo hiểm y tế nhằm ứng phó với xã hội dân số già đang đến rất nhanh và rất gần.
Minh Tuệ