Sáng 15-8, Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP.HCM và báo Pháp Luật TP.HCM phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia: "Nghị quyết số 66-NQ/TW: Tạo đột phá về tư duy xây dựng và thi hành pháp luật".
Tại hội thảo, ông Quách Hữu Thái, Phó Chánh án TAND TP.HCM đã chia sẻ về công tác xét xử tại TAND hai cấp TP.HCM.
Các diễn giả đồng thời là chủ tọa các phiên thảo luận của hội thảo. Ảnh: THUẬN VĂN - NGỌC HÓA
Ông Thái cho biết, năm 2024, lượng án của TP.HCM chiếm 1/8 lượng án cả nước. Cụ thể, TAND hai cấp TP.HCM đã thụ lý 70.169 vụ việc, đã giải quyết 69.243 vụ việc (đạt tỉ lệ 87,46%).
Ông Thái dẫn chứng vụ án cướp tiền ảo trên cao tốc (tại thời điểm đó chưa xem tiền ảo là một loại tài sản), các vụ án dân sự liên quan đến việc bảo vệ bên thứ 3 ngay tình..., để cho thấy thực tiễn còn nhiều vướng mắc trong việc áp dụng pháp luật.
Ông Quách Hữu Thái, Phó Chánh án TAND TP.HCM, trình bày tham luận tại hội thảo. Ảnh: THUẬN VĂN - NGỌC HÓA
"Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng (Điều 4 BLTTDS)... Công tác thi hành pháp luật đôi khi đi trước công tác xây dựng pháp luật”, Phó Chánh án TAND TP.HCM chia sẻ.
Ông Thái cho biết sau khi sáp nhập TP.HCM với tỉnh Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, lượng án 9 tháng đầu năm 2025 đã là 101.758 vụ việc, đây là một lượng án "khổng lồ". TAND TP.HCM đang quyết liệt, tập trung cho công tác giải quyết án để đạt kế hoạch thi đua của ngành.
"TAND TP.HCM là nơi hàng ngày áp dụng pháp luật, phát hiện những vướng mắc trong quá trình giải quyết vụ án, tiếc là không có thời gian để tổng kết việc áp dụng pháp luật...", ông Thái chia sẻ.
Cũng tại hội thảo, Nhà báo Nguyễn Đức Hiển, Phó Tổng Biên tập Thường trực Báo Pháp Luật TP.HCM, cho biết với sự bùng nổ thông tin, sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của các công cụ, nền tảng truyền tải thông tin đã tạo ra những thay đổi sâu sắc về sự tham gia của công chúng/người dân vào đời sống chính trị - pháp lý và công tác xây dựng chính sách, pháp luật.
Vai trò của truyền thông, bao gồm cả báo chí và mạng xã hội hiện nay không chỉ là truyền tải thông tin đơn thuần, một chiều mà đã trở thành những diễn đàn đa chiều, kết nối các luồng góp ý, phản biện, hiến kế từ công chúng đến với các cơ quan xây dựng pháp luật.
"Không ở đâu sự thay đổi này lại rõ nét hơn trong lĩnh vực xây dựng pháp luật. Quá trình lập pháp, không còn là hoạt động hàn lâm, khép kín của các nhà làm luật, mà đã trở thành một diễn đàn mở, chịu sự tác động trực tiếp và mạnh mẽ từ truyền thông" - ông Hiển nói.
Nhà báo Nguyễn Đức Hiển, Phó Tổng Biên tập Thường trực Báo Pháp Luật TP.HCM, trình bày tham luận tại hội thảo. Ảnh: THUẬN VĂN - NGỌC HÓA
Nhìn từ kinh nghiệm quốc tế cho thấy nhiều quốc gia đã dân chủ hóa quá trình lập pháp khi mà các dự thảo luật được đưa ra lấy ý kiến trên các cổng thông tin điện tử của các cơ quan, tổ chức liên quan, được mổ xẻ sâu trên các diễn đàn báo chí và rộng rãi trên mạng các nền tảng mạng xã hội.
Thực tiễn tại Việt Nam đã có sự chuyển dịch trong tư duy từ tuyên truyền chính sách sang truyền thông chính sách.
Tại Quyết định số 407 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu 100% chính sách có tác động lớn phải được truyền thông ngay từ giai đoạn đề xuất. Như vậy, mục tiêu đặt ra không chỉ là để người dân biết và theo dõi mà là để người dân "hiểu, tin và đồng thuận".
Cũng theo ông Hiển, báo chí chính thống cũng là một trong những chủ thể trong dòng chảy truyền thông chính sách, pháp luật.
Bằng việc sử dụng đa nền tảng, lượng độc giả lớn, báo chí góp phần tham gia giới thiệu các dự thảo văn bản pháp luật (với tư cách là cơ quan ngôn luận của các quan, tổ chức); thông tin các hoạt động góp ý trên các nền tảng thông tin; tạo các diễn đàn (tổ chức trên báo, hoặc thông qua các hoạt động tọa đàm, hội thảo) góp ý, phản biện các dự thảo luật; tổng hợp gửi các văn bản góp ý đến cơ quan soạn thảo dự thảo...
HỮU ĐĂNG - MINH CHUNG