Thủ tướng Canada Mark Carney (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp tại Nhà Trắng vào đầu tháng 5/2025 - Ảnh: Reuters.
Ông Trump nói thuế này là một “cuộc tấn công hiển nhiên”; đồng thời, ông tuyên bố sẽ đưa ra một mức thuế quan mới đối với hàng hóa Canada nội trong tuần tới.
Tuyên bố trên của người đứng đầu Nhà Trắng đẩy mối quan hệ giữa Mỹ và Canada quay trở lại tình trạng bấp bênh sau một giai đoạn tương đối bình lặng, trong đó có một cuộc gặp thân mật vào trung tuần tháng này bên lề thượng đỉnh G7 giữa ông Trump và Thủ tướng Canada Mark Carney. Tại cuộc gặp đó, hai nhà lãnh đạo dã nhất trí đi đến một thỏa thuận kinh tế mới trong vòng 30 ngày.
Chỉ vài giờ trước khi ông Trump đưa ra tuyên bố trên, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Scott Bessent bày tỏ quan điểm lạc quan về vấn đề thương mại, cho biết nước này đã đạt tiến bộ với Trung Quốc về khơi thông nguồn cung đất hiếm cho lĩnh vực sản xuất của Mỹ, cũng như về đàm phán thương mại với các đối tác khác.
Theo kế hoạch của Chính phủ Canada, từ ngày thứ Hai tuần tới, nước này sẽ bắt đầu thu thuế dịch vụ kỹ thuật số đối với các công ty công nghệ Mỹ gồm những cái tên như Amazon, Meta, Alphabet và Apple. Thuế này có thuế suất 3%, áp lên doanh thu dịch vụ kỹ thuật số mà một công ty công nghệ có được từ người dùng ở Canada ở mức trên 20 triệu USD mỗi năm. Ngoài ra, thuế này sẽ truy thu từ năm 2022.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, ông Trump gọi thuế này là “một cuộc tấn công trực diện và hiển nhiên nhằm vào đất nước của chúng ta” và Canada là “một đất nước rất khó để giao thương”.
“Vì loại thuế quá đáng này, chúng tôi chấm dứt tất cả đàm phán thương mại với Canada, có hiệu lực ngay lập tức. Trong vòng 7 ngày nữa, chúng tôi sẽ cho Canada biết thuế quan mà họ phải trả để làm ăn với Mỹ”, ông viết.
Phát biểu trước báo giới tại Nhà Trắng, ông Trump nói đàm phán thương mại Mỹ - Canada sẽ không được nối lại “cho tới khi họ sửa sai” và Mỹ “có quyền lực như vậy đối với Canada”.
Canada là đối tác thương mại lớn thứ hai của Mỹ sau Mexico và là nước nhập khẩu hàng hóa lớn nhất từ Mỹ. Nước này mua 349,4 tỷ USD hàng hóa Mỹ trong năm 2024 và xuất khẩu 412,7 tỷ USD sang Mỹ, theo số liệu của Cục Thống kê Mỹ (US Census).
Phản hồi tuyên bố của ông Trump, văn phòng Thủ tướng Carney tuyên bố: “Chính phủ Canada sẽ tiếp tục tham gia đàm phán với Mỹ vì lợi ích cao nhất của người lao động và doanh nghiệp Canada”.
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin CNBC, ông Bessent nói giảm về mâu thuẫn giữa Mỹ với Canada. Ông nói rằng Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer có thể sẽ mở một cuộc điều tra theo Khoản 301 luật thương mại Mỹ nhằm vào thuế dịch vụ kỹ thuật số của Canada để mở đường cho việc áp thuế quan trả đũa đối với phần thiệt hại mà thuế này gây ra cho các công ty Mỹ, mà theo ông Bessent ước tính là khoảng 2 tỷ USD mỗi năm.
Mỹ cũng đã chuẩn bị biện pháp trả đũa tương tự đối với các nước châu Âu đã áp dụng thuế dịch vụ kỹ thuật số.
Trước đó cùng ngày thứ Sáu, ông Bessent cho biết chính quyền ông Trump có thể hoàn tất thỏa thuận thương mại với nhiều quốc gia trong thời gian từ nay tới ngày 1/9 - ngày Lễ Lao động của Mỹ. Ông cho biết Mỹ đã đạt bước tiến trong đàm phán với 18 đối tác thương mại chính và một thỏa thuận với Trung Quốc, trong đó có nội dung khơi thông dòng chảy đất hiếm và nam châm xuất khẩu của Trung Quốc cho các công ty Mỹ.
Hôm thứ Năm tuần này, Mỹ đã gửi một đề xuất thương mại mới tới Liên minh châu Âu (EU) và Ấn Độ đã có một phái đoàn tới Washington để tiếp tục đàm phán thương mại.
“Các quốc gia đang tiếp cận chúng tôi với những thỏa thuận rất tốt”, ông Bessent nói với kênh Fox Business Network. “Chúng tôi có 18 đối tác thương mại quan trọng. Nếu chúng tôi có thể đạt thỏa thuận với 10-12 nước trong số này, thì còn khoảng 20 mối quan hệ quan trọng khác. Tôi cho là chúng tôi có thể hoàn tất đàm phán trước ngày Lễ Lao động”.
Nhà đàm phán thương mại cấp cao của Mỹ không đề cập đến mốc 9/7, thời hạn mà các quốc gia phải đạt thỏa thuận với Mỹ hoặc bị tăng thuế đối ứng. Tuy nhiên, ông Trump vào ngày thứ Sáu đã phát tín hiệu có thể linh hoạt về thời hạn này. Ông cũng cho biết trong một tuần rưỡi tới đây, ông sẽ thông báo với các quốc gia về mức thuế quan mà Mỹ sẽ áp dụng với mỗi nước. “Tôi sẽ gửi thư đến mỗi nước”, ông nói.
Trong ngày thứ Sáu, giới chức Mỹ cũng tiến hành đàm phán thương mại với Nhật Bản. Trong một tuyên bố, Chính phủ Nhật cho biết hai nước sẽ tiếp tục làm việc để “đạt một thỏa thuận mang lại lợi ích cho cả Nhật Bản và Mỹ”.
An Huy