Ông Trump dọa áp thuế với Trung Quốc nếu không đồng ý thỏa thuận chính phủ Mỹ sở hữu một nửa TikTok

4 giờ trướcBài gốc

Vài giờ sau khi nhậm chức Tổng thống Mỹ trưa 20.1, ông Trump đã ký một lệnh hành pháp nhằm trì hoãn 75 ngày việc thực thi lệnh cấm ứng dụng video ngắn phổ biến TikTok, đáng lẽ diễn ra ngày 19.1.

Song khi ký lệnh này, ông Trump đã gợi ý rằng chính phủ Mỹ nên sở hữu một nửa hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ để đổi lấy việc duy trì hoạt động cho ứng dụng này. Ông cảnh báo rằng có thể áp thuế với Trung Quốc nếu nước này không chấp thuận thỏa thuận của Mỹ với TikTok.

TikTok đã tạm thời ngừng hoạt động với hơn 170 triệu người dùng ở Mỹ hôm 18.1, trước thời hạn luật buộc ByteDance (Trung Quốc) phải thoái vốn khỏi hoạt động kinh doanh của TikTok ở Mỹ vì lý do an ninh quốc gia hoặc ứng dụng này sẽ bị cấm (có hiệu lực ngày 19.1).

Các quan chức Mỹ cho rằng dưới quyền sở hữu của ByteDance, TikTok có thể gây nguy cơ an ninh quốc gia nghiêm trọng về việc dữ liệu người Mỹ bị sử dụng sai mục đích.

TikTok được khôi phục quyền truy cập vào ngày 19.1. Công ty Trung Quốc cảm ơn ông Trump vì đảm bảo với TikTok và các đối tác kinh doanh của mình rằng họ sẽ không phải đối mặt với khoản tiền phạt lớn để duy trì hoạt động cho ứng dụng này.

Ứng dụng và trang web đã hoạt động hôm 20.1, nhưng TikTok vẫn chưa có sẵn để tải xuống trên cửa hàng ứng dụng của Apple lẫn Google.

Lệnh hành pháp của ông Trump chỉ đạo Bộ trưởng Tư pháp Mỹ không thực thi luật "để cho chính quyền của tôi có cơ hội xác định hướng hành động phù hợp với TikTok".

Lệnh đó cũng chỉ đạo Bộ Tư pháp Mỹ gửi thư cho Apple, Google và Oracle, những công ty hợp tác với TikTok, nêu rằng "không có vi phạm luật và không có trách nhiệm pháp lý với bất kỳ hành động nào xảy ra trong khoảng thời gian đã được nêu trên". Apple và Google cung cấp ứng dụng TikTok thông qua App Store và Google Play. Trong khi Oracle cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu cho TikTok ở Mỹ.

Hiện vẫn chưa rõ liệu lệnh của ông Trump có đủ để Apple và Google khôi phục TikTok trên cửa hàng ứng dụng tại Mỹ hay không.

Tính hợp pháp của lệnh "cứu TikTok" của ông Trump vẫn chưa rõ ràng. Luật yêu cầu ByteDance thoái vốn khỏi TikTok ở Mỹ đã được thông qua với đa số phiếu tại Quốc hội, do ông Joe Biden ký hồi tháng 4.2024 và được Tòa án Tối cao nhất trí duy trì.

Luật cũng không cấp cho ông Trump thẩm quyền gia hạn thời hạn trừ khi ByteDance có "thỏa thuận ràng buộc" để bán TikTok ở Mỹ. Hiện chưa rõ đã có thỏa thuận nào tồn tại hay chưa.

Dân biểu Frank Pallone cho biết lệnh của ông Trump đang "lách luật an ninh quốc gia được thông qua với sự ủng hộ lớn từ cả hai đảng trong Quốc hội".

Ông Trump đã gợi ý rằng chính phủ Mỹ nên sở hữu một nửa hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ để đổi lấy việc duy trì hoạt động cho ứng dụng này - Ảnh: Reuters

Lệnh hành pháp từ ông Trump kết thúc 48 giờ thao tác pháp lý và tranh cãi chính trị khiến hàng triệu người dùng TikTok phải vật lộn tìm kiếm câu trả lời về số phận của ứng dụng này.

Cuộc tranh luận về TikTok cũng diễn ra vào thời điểm căng thẳng trong quan hệ Mỹ-Trung. Trump nói rằng có ý định áp thuế với Trung Quốc nhưng cũng cho biết ông hy vọng sẽ có nhiều liên lạc trực tiếp hơn với nhà lãnh đạo Trung Quốc.

Khi ký lệnh hành pháp hôm 20.1, Trump cho biết ông "có thể thấy" chính phủ Mỹ nắm giữ 50% cổ phần tại TikTok và qua đó, Mỹ có thể giám sát ứng dụng này.

Ông Trump cũng nói rằng nếu thỏa thuận không được Trung Quốc phê duyệt thì "sẽ không có giá trị gì”.

“Vậy nếu chúng ta tạo ra giá trị đó, tại sao chúng ta không được quyền sở hữu một nửa?", Tổng thống Mỹ thứ 47 tuyên bố. Ông cho rằng TikTok có thể trị giá hàng trăm tỉ USD.

Mỹ chưa từng cấm một nền tảng truyền thông xã hội lớn nào, trước TikTok. Luật được Quốc hội thông qua với số phiếu áp đảo trao cho chính quyền Trump sắp tới quyền hạn rộng rãi để cấm hoặc yêu cầu bán các ứng dụng khác do Trung Quốc sở hữu.

Việc Trump cứu TikTok thể hiện sự đảo ngược lập trường so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông tại nhiệm. Vào năm 2020, ông Trump đã nhắm đến việc cấm TikTok và WeChat vì lo ngại công ty này chia sẻ thông tin cá nhân của người Mỹ với chính phủ Trung Quốc. Gần đây, Trump nói rằng ông "có một vị trí ấm áp trong trái tim dành cho TikTok", ghi nhận ứng dụng này đã giúp ông giành được sự ủng hộ của các cử tri trẻ trong cuộc bầu cử năm 2024.

Cuối năm 2020, ông Trump từng chấp thuận một thỏa thuận về cơ cấu sở hữu mới, với Walmart và Oracle nắm giữ cổ phần TikTok trong công ty mới. Trump cho biết thỏa thuận sẽ gồm cả việc các công ty trả tiền cho quỹ giáo dục trị giá 5 tỉ USD của Mỹ như một phần thỏa thuận. Thế nhưng, thỏa thuận này cuối cùng đã đổ vỡ.

Chưa từng có tiền lệ việc chính phủ Mỹ yêu cầu sở hữu cổ phần trong một công ty lớn để phê duyệt việc tiếp tục hoạt động. Những bình luận của ông Trump không đề cập đến việc ByteDance hay các thực thể Trung Quốc khác có được phép nắm giữ cổ phần trong TikTok hay không, hoặc liệu thỏa thuận này có giải quyết mối lo ngại về an ninh quốc gia liên quan đến dữ liệu người dùng Mỹ hay không.

"Thành thật mà nói, chúng tôi không có lựa chọn nào khác. Chúng tôi phải cứu nó", ông Trump phát biểu tại một cuộc mít tinh hôm 19.1 trước lễ nhậm chức Tổng thống Mỹ của mình. Thông báo đó được đưa ra khi Trung Quốc lần đầu tiên cho biết sẽ để ngỏ một giao dịch nhằm duy trì hoạt động của TikTok tại Mỹ.

Khi được hỏi về việc khôi phục TikTok và mong muốn của ông Trump về thỏa thuận, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã trả lời trong cuộc họp báo thường kỳ hôm 20.1 rằng họ tin rằng các công ty nên "tự quyết định" về các hoạt động và giao dịch của mình.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc - Mao Ninh cho biết rằng nước này “luôn tin rằng, việc vận hành và mua lại các doanh nghiệp nên được quyết định độc lập bởi các doanh nghiệp”.

“Nếu các doanh nghiệp Trung Quốc có tham gia, họ nên tuân thủ các luật và quy định của Trung Quốc”, bà Mao Ninh nói thêm.

Với việc chủ động tạm thời đóng cửa TikTok tại Mỹ cuối tuần qua, gã khổng lồ công nghệ ByteDance đã thực hiện “nước cờ khéo léo mang tính phòng ngừa” có thể nâng cao danh tiếng và sự hiện diện trên thị trường của mình, theo nhận định từ các nhà phân tích.

TikTok, Lemon8, CapCut và các ứng dụng khác đã tạm dừng hoạt động trong vài giờ hôm 19.1 để tuân thủ luật yêu cầu các công ty Mỹ không được lưu trữ những dịch vụ của ByteDance trừ khi tập đoàn Trung Quốc này thoái vốn khỏi một số ứng dụng nhất định.

“TikTok đã lường trước sự phẫn nộ của công chúng khi nền tảng này phải ngừng hoạt động ở Mỹ, biết rằng ông Trump sẽ tận dụng cơ hội để trở thành người giải quyết và tạo ra thỏa thuận cuối cùng. Đây là một nước đi khéo léo mang tính phòng ngừa trước lễ nhậm chức của ông Trump”, theo Alex Capri, giảng viên tại Trường Kinh doanh thuộc Đại học Quốc gia Singapore và tác giả cuốn sách Techno-Nationalism: How it’s Reshaping Trade, Geopolitics and Society (Chủ nghĩa Công nghệ Dân tộc: Cách nó định hình lại thương mại, địa chính trị và xã hội).

“Điều quan trọng với TikTok là thị trường và mức định giá. Tại sao không tận dụng sự cố này để cải thiện danh tiếng và mở rộng thị trường? Ngay cả những người không sử dụng TikTok cũng có thể đánh giá cao sự thành công hoặc tầm ảnh hưởng của ứng dụng này lẫn công ty mẹ là ByteDance”, Zhao Zhijiang, nhà nghiên cứu tại tổ chức tư vấn Anbound (có trụ sở tại Bắc Kinh, thủ đô Trung Quốc), cho biết.

Alejandro Reyes, học giả tại Trung tâm Xã hội châu Á ở Hồng Kông, gọi động thái này là “sự chuyển đổi đầy kịch tính, điều mà một người thích thể hiện như ông Trump sẽ ưa chuộng, nên giờ đây ông tập trung vào việc cho thấy mình có thể đạt được một thỏa thuận”.

“Tôi nghĩ rằng Trump sẽ cho rằng đây là một đòn ngoạn mục thu hút sự chú ý vào lễ nhậm chức của ông, như thể ông cần có thêm vào tuần này”, Alejandro Reyes nói.

Zhao Zhijiang đồng tình với Alejandro Reyes, lưu ý rằng ông Trump tự định vị mình là “vị cứu tinh của TikTok”, dù chưa có chi tiết nào về cách một thỏa thuận như vậy có thể diễn ra trong phạm vi luật pháp Mỹ.

Quan điểm kiên định của TikTok trong việc tự bảo vệ mình đã làm tăng mức định giá công ty, mà theo ước tính của Phó chủ tịch cấp cao Angelo Zino tại hãng nghiên cứu tài chính CFRA Research sẽ nằm trong khoảng từ 40 tỉ đến 50 tỉ USD, kênh CNBC đưa tin tuần trước. Đây là mức tăng giá đáng kể của TikTok so với ước tính vào tháng 7.2024 của Bloomberg Intelligence, nằm trong khoảng từ 30 tỉ đến 35 tỉ USD. Hiện TikTok có hơn 170 triệu người dùng ở Mỹ, đa số là giới trẻ.

Bloomberg Intelligence là bộ phận nghiên cứu và phân tích thuộc Bloomberg L.P, một trong những công ty hàng đầu thế giới về dữ liệu tài chính, tin tức và công nghệ.

Ngay cả khi việc thực thi luật bị trì hoãn, ByteDance vẫn đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan, bởi chính phủ Trung Quốc đã cấm xuất khẩu hai công nghệ quan trọng được sử dụng trong TikTok, gồm “đẩy thông tin được cá nhân hóa dựa trên phân tích dữ liệu" và "giao diện tương tác trí tuệ nhân tạo".

Bloomberg News tuần trước đưa tin các quan chức Trung Quốc đã thảo luận về khả năng X, mạng xã hội của Elon Musk, tiếp quản hoạt động của TikTok tại Mỹ. Elon Musk có quan hệ kinh doanh sâu rộng với Trung Quốc, gồm cả một cơ sở sản xuất lớn của hãng ô tô điện Tesla tại thành phố Thượng Hải.

“Bất kể người mua là ai, họ khó có khả năng sở hữu được ‘thuật toán bí mật’ từ ByteDance hoặc khó có được giấy phép xuất khẩu từ chính phủ Trung Quốc”, Alex Capri đánh giá.

Zhao Zhijiang nhấn mạnh đến sự không chắc chắn đáng kể xung quanh lệnh hoãn thi hành luật cấm TikTok. “Việc đề xuất và thực hiện một kế hoạch cần thời gian. Sự không chắc chắn về thời gian là cực kỳ cao và không thể đưa ra kết luận quá sớm”, ông nói.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ong-trump-doa-ap-thue-voi-trung-quoc-neu-khong-dong-y-thoa-thuan-chinh-phu-my-so-huu-mot-nua-tiktok-228478.html