Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức khởi động chuyến thăm châu Á kéo dài 6 ngày bằng việc chủ trì lễ ký kết thỏa thuận ngừng bắn giữa Thái Lan và Campuchia, đồng thời công bố hàng loạt thỏa thuận thương mại với các nước Đông Nam Á.
Những động thái này diễn ra bên lề Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 47 tại Kuala Lumpur, nhằm củng cố vị thế của Mỹ trước cuộc gặp trực tiếp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến vào cuối tuần tới.
Ngày 26/10, ông Trump đã cùng ký thỏa thuận ngừng bắn với các lãnh đạo Thái Lan, Campuchia và Malaysia, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc chấm dứt xung đột biên giới kéo dài giữa hai nước láng giềng Đông Nam Á.
Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul, Thủ tướng Campuchia Hun Manet và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã cùng ông Trump tham dự buổi lễ đánh dấu thỏa thuận, được xây dựng dựa trên lệnh ngừng bắn tạm thời giúp chấm dứt giao tranh biên giới vào tháng 7.
"Chúng tôi đã làm được điều mà nhiều người cho là không thể", ông Trump nói.
Ông Anutin cho biết thỏa thuận đã tạo ra "những nền tảng cho một nền hòa bình lâu dài", trong khi ông Hun Manet gọi đây là "một ngày lịch sử".
Ông Anwar cho biết thỏa thuận "nhắc nhở chúng ta rằng hòa giải không phải là nhượng bộ mà là một hành động dũng cảm".
Tổng thống Mỹ Donald Trump tham dự Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 47 và ký loạt thỏa thuận thương mại và hòa bình bên lề sự kiện, ngày 26/10/2025. Ảnh: Malay Mail
Sau thỏa thuận ngừng bắn, ông Trump đã ký các thỏa thuận thương mại riêng biệt với Campuchia, Thái Lan và Malaysia, cũng như các thỏa thuận về khoáng sản quan trọng với Bangkok và Kuala Lumpur.
Theo các thỏa thuận, cả ba nước cam kết xóa bỏ hầu hết các rào cản thương mại đối với hàng xuất khẩu của Mỹ, đặc biệt là các sản phẩm nông nghiệp. Thuế quan của Mỹ đối với 3 nước Đông Nam Á vẫn giữ nguyên ở mức 19%.
Theo thỏa thuận, Thái Lan cam kết mua 2,6 tỷ USD sản phẩm nông nghiệp Mỹ mỗi năm, 5,4 tỷ USD năng lượng hàng năm và 80 máy bay Mỹ trị giá 18,8 tỷ USD. Hai bên còn ký thỏa thuận khoáng sản quan trọng, ưu tiên tiếp cận đất hiếm cho doanh nghiệp Mỹ – lĩnh vực mà Trung Quốc kiểm soát 70% thị trường.
Campuchia sẽ hợp tác với Boeing để phát triển hệ sinh thái hàng không. Phnom Penh cũng hy vọng Mỹ giảm thuế cho hàng dệt may, giày dép – chiếm hơn nửa xuất khẩu của Campuchia.
Malaysia cam kết mua tới 3,4 tỷ USD khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ mỗi năm, 200 triệu USD than và sản phẩm viễn thông hàng năm, cùng 30 máy bay (có tùy chọn thêm 30 chiếc). Kuala Lumpur cũng cam kết đầu tư 70 tỷ USD quỹ vốn vào Mỹ và không áp hạn ngạch xuất khẩu khoáng sản quan trọng hoặc đất hiếm sang Mỹ.
Ông Trump đang có chuyến công du châu Á đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai. Chuyến đi kéo dài 6 ngày và dự kiến sẽ kết thúc bằng cuộc gặp trực tiếp đầu tiên của ông với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kể từ năm 2019 bên lề Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc vào ngày 30/10.
Sau Malaysia, Tổng thống Mỹ sẽ khởi hành đến Nhật Bản vào ngày 27/10, nơi ông sẽ gặp Thủ tướng mới tuyên thệ nhậm chức Sanae Takaichi. Sau đó, ông sẽ đến Hàn Quốc vào ngày 29/10.
Các thỏa thuận được thiết kế để củng cố vị thế của Mỹ trước cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập tại Hàn Quốc. Điều này cũng diễn ra giữa lúc Trung Quốc ngừng mua đậu nành Mỹ (13 tỷ USD năm ngoái, chiếm 20% vụ mùa), áp hạn chế xuất khẩu khoáng sản chiến lược và ký hợp đồng thay thế với Argentina.
Ông Trump cũng sắp ký thỏa thuận khoáng sản với Nhật Bản, và đã ký một thỏa thuận tương tự với Australia trị giá 8,5 tỷ USD.
"Thông điệp của tôi gửi tới các quốc gia Đông Nam Á là Mỹ ủng hộ các bạn 100% và chúng tôi mong muốn trở thành đối tác và bạn bè mạnh mẽ trong nhiều thế hệ tới", ông Trump phát biểu tại cuộc họp của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á tại Kuala Lumpur vào ngày 26/10.
Với những thỏa thuận này, ông Trump không chỉ khởi động chuyến công du mà còn gửi tín hiệu mạnh mẽ về chiến lược "Nước Mỹ trên hết" ở châu Á, giữa bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang.
Minh Đức (Theo Al Jazeera, Bloomberg)