Ông Trump mất kiên nhẫn với châu Âu khi kế hoạch hòa bình Ukraine vẫn bế tắc

2 giờ trướcBài gốc

Theo Politico, nỗ lực của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm chấm dứt xung đột Nga - Ukraine ngày càng bị chi phối bởi chính sự sốt ruột và thất vọng của ông đối với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng như các nhà lãnh đạo châu Âu – những người mà ông cho rằng đang cản trở cả triển vọng hòa bình lẫn các cơ hội hợp tác kinh tế tương lai giữa Mỹ và Nga.

Trong cuộc trao đổi tại Nhà Trắng với nhà báo Dasha Burns của Politico trong chương trình “The Conversation”, ông Trump không giấu được sự bực bội. Tổng thống Mỹ công kích lãnh đạo châu Âu là những người chỉ nói mà không làm, đồng thời nhấn mạnh ông Zelensky phải biết hợp tác, bởi theo ông, Nga đang nắm ưu thế trên chiến trường.

Ông Trump mất kiên nhẫn với châu Âu khi kế hoạch hòa bình Ukraine vẫn bế tắc. Ảnh: Reuters

Những phát biểu này được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Zelensky đang cùng lãnh đạo Pháp, Đức và Anh làm việc để chỉnh sửa kế hoạch hòa bình 28 điểm do phía Mỹ đề xuất, rút gọn xuống còn 20 điểm.

Tổng thống Zelensky nói với báo giới tại Kiev rằng nhóm của ông đã loại bỏ “những điều khoản công khai mang tính chống Ukraine”, đồng thời khẳng định Kiev vẫn cần các bảo đảm an ninh mạnh mẽ hơn và Ukraine chưa sẵn sàng trao cho Nga thêm lãnh thổ ở vùng Donbas ngoài những khu vực mà Nga đang kiểm soát.

Tuy nhiên, với việc Nga không sẵn sàng nhượng bộ các yêu sách của mình, kế hoạch hòa bình do Nhà Trắng dẫn dắt đang rơi vào tình trạng bế tắc. Trong khi đó, áp lực từ sự thiếu kiên nhẫn của ông Trump đang gia tăng lên các nước châu Âu, buộc họ phải chứng minh rằng nhận định của Tổng thống Mỹ về sự kém hiệu quả là không hoàn toàn đúng.

Áp lực từ Nhà Trắng, bất đồng xoay quanh kế hoạch hòa bình

Một quan chức châu Âu giấu tên, thừa nhận những lời chỉ trích của ông Trump không phải là vô căn cứ: “Ông ấy nói chúng tôi không tạo ra kết quả và dù khó chấp nhận thì điều đó cũng có phần đúng. Chúng tôi đang hành động nhưng đã quá chậm trong việc nhận ra rằng châu Âu chính là lời giải cho các vấn đề của mình”.

Vị quan chức này cũng dẫn chứng việc NATO tăng các cam kết chi tiêu quốc phòng, cùng sáng kiến PURL, qua đó các đồng minh sẽ mua vũ khí của Mỹ để chuyển cho Ukraine. Đó chính là dấu hiệu cho thấy sự chuyển động đã bắt đầu.

Dẫu vậy, Liên minh châu Âu vẫn đang chật vật trong việc thuyết phục Bỉ ủng hộ khoản vay gần 200 tỷ USD để hỗ trợ Ukraine, được bảo đảm bằng các tài sản Nga bị phong tỏa. Một quan chức khác cảnh báo, nếu châu Âu thất bại trong việc này, tình hình sẽ trở nên rất nguy hiểm.

Theo Politico, dù đã tiếp cận ông Trump trong nhiều tháng trời bằng các tin nhắn riêng, những lời khen ngợi công khai và thái độ nhún nhường nhưng châu Âu lại thu về rất ít lợi ích cho mình.

Chuyên gia cao cấp về châu Âu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ, Liana Fix cho rằng các nhà lãnh đạo bên kia Đại Tây Dương ý thức rất rõ rằng họ không thể đơn giản đứng lên phản đối thẳng thừng ông Trump, bởi sự phụ thuộc giữa châu Âu và Mỹ vẫn còn đó.

Tuy nhiên, không ít tiếng nói ở châu Âu vẫn bày tỏ sự quan ngại trước cách tiếp cận ngoại giao mà họ cho là thiên lệch của ông Trump về phía Nga. Họ bác bỏ nhận định của Tổng thống Mỹ rằng quân đội Nga đang chiếm ưu thế tuyệt đối.

“Quan điểm của chúng tôi không phải là Ukraine đang thất bại. Nếu Nga thực sự mạnh, họ đã kết thúc cuộc chiến trong 24 giờ. Nếu tin rằng Nga đang thắng, chẳng lẽ phải trao cho họ mọi thứ? Đó không phải là một nền hòa bình bền vững. Làm như vậy sẽ chẳng khác nào thưởng cho hành vi xâm lược và khuyến khích họ tiếp tục mở rộng, không chỉ ở Ukraine mà cả tại châu Âu”, một nhà ngoại giao châu Âu nói.

Thực tế trên chiến trường và áp lực tự chủ chiến lược đè nặng châu Âu

Trước đó, ông Trump vẫn từ chối phê duyệt thêm viện trợ quân sự cho Ukraine, đồng thời chỉ trích người tiền nhiệm vì đã gửi “hàng tỷ USD” hỗ trợ cho Kiev sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự vào tháng 2/2022.

Song song đó, ông Trump cũng mong muốn chấm dứt sự phụ thuộc an ninh kéo dài nhiều thập kỷ của châu Âu vào Mỹ - điều mà ông cho là khiến Washington phải gánh vác quá nhiều trách nhiệm bảo đảm an ninh cho lục địa này.

Mặc dù trong nhiều năm đã chịu những lời cảnh báo từ ông Trump, đồng thời ngày càng ý thức rõ hơn về nhu cầu tự chủ chiến lược như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron từng kêu gọi, châu Âu vẫn bị đánh giá là chậm chạp trong việc huy động nguồn lực để tự phòng vệ cho chính mình, cũng như hỗ trợ cho Ukraine mà không phụ thuộc vào Mỹ.

Binh lính NATO tổ chức cuộc tập trận quân sự ở Wierzbiny gần Orzysz, Ba Lan. Ảnh: Reuters

Theo đề xuất của ông Trump, hồi tháng 6 các nước NATO đã nhất trí về việc nâng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP trong vòng 10 năm tới. NATO cũng đang mua vũ khí của Mỹ để hỗ trợ cho Ukraine thông qua một sáng kiến mới.

Song, nhiều ý kiến lo ngại những bước đi này có thể đã quá muộn, trong bối cảnh cuộc chiến đã bước sang năm thứ 4, khi mà quân đội Ukraine đang cạn dần đạn dược, vũ khí và cả tinh thần chiến đấu.

Cố vấn An ninh quốc gia dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, ông Jake Sullivan khẳng định, thực tế trên chiến trường không cho thấy Nga đang đạt ưu thế chiến lược.

“Nga chưa đạt được các mục tiêu của họ tại Ukraine. Họ đã hoàn toàn thất bại trong mục tiêu ban đầu và ngay cả mục tiêu hạn hẹp hơn là kiểm soát toàn bộ Donbas cũng chưa thành công”, ông Sullivan nói, cho rằng Ukraine có thể giành được ưu thế trên chiến trường nếu nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn từ Mỹ.

Ông cũng cảnh báo: “Nếu Mỹ quay lưng với Ukraine và trên thực tế đứng về phía Nga, tình hình dĩ nhiên sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều đối với Kiev. Và đó dường như là hướng đi mà chính quyền hiện nay đang tiến tới”.

Hòa bình giao dịch và dấu hỏi cho liên minh xuyên Đại Tây Dương

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, mong muốn nhanh chóng “bình thường hóa” quan hệ với Moscow cho thấy động cơ của ông Trump dường như hướng đến việc đạt được các thỏa thuận với Tổng thống Vladimir Putin thay vì duy trì khối liên minh xuyên Đại Tây Dương dựa trên các giá trị dân chủ chung.

Bà Fiona Hill, chuyên gia Nga từng làm việc trong Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ nhiệm kỳ đầu của ông Trump, chỉ ra rằng ngoại giao Mỹ - Nga hiện xoay quanh ba nhân vật mang đậm “tư duy kinh doanh”: đặc phái viên Steve Witkoff và con rể Tổng thống Jared Kushner ở phía Mỹ, cùng ông Kirill Dmitriev - người đứng đầu Quỹ đầu tư quốc gia Nga.

“Ông Putin luôn nghĩ đến cách tiếp cận đối phương như thế nào. Ông ấy đã nắm được điểm yếu của Tổng thống Trump. Tổng thống Putin biết ông Trump muốn đạt được thỏa thuận, vì thế bối cảnh tiếp cận được xây dựng hoàn toàn theo hướng kinh doanh hơn là ngoại giao thuần túy”, bà Fiona Hill nhận định.

Theo các chuyên gia, một kế hoạch hòa bình có lợi phần lớn cho Nga không chỉ giúp ông Trump tô đậm hình ảnh “sứ giả hòa bình toàn cầu”, mà còn phát đi thông điệp cứng rắn tới châu Âu rằng nhiều đồng minh lâu đời của Mỹ sẽ phải tự lực cánh sinh.

Chiến lược An ninh Quốc gia mới được công bố tuần trước của ông Trump cũng phản ánh quan điểm đó khi dành nhiều nội dung để nói về mối đe dọa từ sự suy thoái văn minh của châu Âu, chỉ trích toàn lục địa về chính sách nhập cư và kinh tế.

Khi được Politico hỏi liệu các nước châu Âu có tiếp tục là đồng minh của Mỹ hay không, ông Trump tỏ ra dè dặt: “Điều đó còn tùy thuộc vào họ”, ông nói, đồng thời chỉ trích gay gắt chính sách nhập cư mà ông cho là khiến châu Âu trở nên yếu kém.

Trong khi ông Trump coi lập trường cứng rắn của Ukraine và châu Âu là rào cản chính đối với hòa bình, không ít nhà ngoại giao kỳ cựu cho rằng nguyên nhân cốt lõi lại nằm ở chính sự thiếu kiên quyết của ông Trump trong việc gây sức ép với Nga. Dù đã áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt dầu mỏ Nga hồi tháng trước, ông Trump sau đó lại rút bớt một số biện pháp này, khiến đòn bẩy đối với Moscow suy giảm.

Ông Richard Haass, cựu Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ và từng là cố vấn cấp cao của Ngoại trưởng Colin Powell dưới thời Tổng thống George W. Bush, nhấn mạnh: “Chỉ muốn hòa bình thôi là chưa đủ. Phải tạo ra một bối cảnh để các bên tham chiến sẵn sàng thỏa hiệp, dù tự nguyện hay miễn cưỡng. Tổng thống Trump đã hoàn toàn thất bại trong việc tạo ra bối cảnh đó. Không phải là vấn đề câu chữ trên bàn đàm phán, mà là công việc phía sau bàn đàm phán. Và họ đã không làm được”.

Giang Bùi/VOV.VN (biên dịch) Theo: Politico

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/ong-trump-mat-kien-nhan-voi-chau-au-khi-ke-hoach-hoa-binh-ukraine-van-be-tac-post1252700.vov