Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo miễn trừ mức thuế trừng phạt 25% đối với ô tô nhập khẩu từ Canada và Mexico trong một tháng, miễn là các nhà sản xuất tuân thủ Hiệp định Thương mại Tự do Mỹ-Mexico-Canada (USMCA).
Nhà Trắng cho biết động thái này nhằm giúp ngăn chặn đà giảm mạnh nhất của Phố Wall trong gần ba tháng qua.
Bên cạnh ngành ô tô, ông Trump cũng sẵn sàng xem xét miễn thuế cho các sản phẩm khác, nhưng ông nhấn mạnh điều này không đồng nghĩa với việc chấm dứt cuộc chiến thương mại với Canada và Mexico. Ông tiếp tục gây áp lực buộc hai quốc gia này có biện pháp mạnh mẽ hơn trong việc kiểm soát nạn buôn lậu fentanyl vào Mỹ.
Sau cuộc điện đàm với Thủ tướng Canada Justin Trudeau, ông Trump cho biết vẫn chưa hài lòng với tình hình hiện tại.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Tổng thống Mỹ Trump năm 2019 tại London. Ảnh: The New York Times
"Ông ấy nói rằng tình hình đã khá hơn, nhưng tôi nói, 'Thế vẫn chưa đủ tốt'," – ông Trump viết trên nền tảng Truth Social. Văn phòng của ông Trudeau xác nhận các cuộc thảo luận vẫn đang tiếp diễn, dù dữ liệu cho thấy chỉ một phần nhỏ fentanyl bị thu giữ ở Mỹ có nguồn gốc từ Canada.
Thị trường phản ứng trái chiều với quyết định miễn thuế
Quyết định miễn trừ thuế quan đã giúp cổ phiếu ngành ô tô phục hồi, nhưng không thể ngăn chặn hoàn toàn sự bất ổn mà căng thẳng thương mại gây ra. General Motors (GM) tăng 7,2%, Ford tăng 5,8% vào thứ Tư, nhưng cổ phiếu của cả hai công ty vẫn giảm so với đầu năm.
Các nhà sản xuất ô tô chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thuế quan vì chuỗi cung ứng của họ liên kết chặt chẽ giữa ba quốc gia. Việc vận chuyển linh kiện qua lại giữa biên giới Canada, Mexico và Mỹ trong quá trình lắp ráp là điều phổ biến. Chính vì vậy, miễn trừ thuế quan trong một tháng sẽ mang lại lợi ích tạm thời cho các hãng như Ford, GM và Stellantis, vốn đã đầu tư lớn vào sản xuất theo tiêu chuẩn USMCA.
Xem ngay: Sóng gió bủa vây quan hệ thương mại Mỹ-Canada
Một nguồn tin cho biết ông Trump cũng có thể miễn thuế 10% đối với các sản phẩm năng lượng nhập khẩu từ Canada, bao gồm dầu thô và xăng, với điều kiện các mặt hàng này tuân thủ quy định về xuất xứ trong USMCA. Tuy nhiên, quyết định này vẫn đang được xem xét.
Căng thẳng thương mại và ảnh hưởng đến nền kinh tế
Thuế quan của Tổng thống Trump đe dọa quan hệ thương mại giữa Mỹ, Canada và Mexico, khiến cả hai nước láng giềng cảnh báo sẽ trả đũa. Canada đã áp thuế lên hàng hóa Mỹ, trong khi Mexico cũng tuyên bố sẽ có biện pháp tương tự.
Bên cạnh đó, fentanyl – nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do quá liều ở Mỹ – tiếp tục là vấn đề nhạy cảm. Chính quyền ông Trump cho rằng Canada và Mexico là tuyến trung gian vận chuyển loại thuốc này, dù dữ liệu cho thấy phần lớn fentanyl bị thu giữ đến từ biên giới phía Nam.
Việc Mỹ áp thuế lên Canada có thể gây suy thoái kinh tế cho quốc gia này, vốn phụ thuộc vào Mỹ cho 75% lượng xuất khẩu. Canada tuyên bố sẽ dùng xuất khẩu dầu khí làm đòn bẩy trong đàm phán thương mại.
Căng thẳng thương mại cũng tác động tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ. Tăng trưởng tiền lương chậm lại, niềm tin tiêu dùng giảm sút, trong khi báo cáo của Fed cho thấy nhiều doanh nghiệp lo ngại và đang điều chỉnh giá bán để phòng ngừa rủi ro.
Thị trường tài chính phản ứng mạnh trước tình hình này. Đồng USD chạm mức thấp nhất trong ba tháng, còn chỉ số S&P 500 tăng nhẹ 1,1% sau hai ngày sụt giảm liên tiếp.
Ngành ô tô Detroit được hưởng lợi nhưng chưa thoát khỏi nguy cơ
Mặc dù miễn trừ thuế quan mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất ô tô tại Detroit, nhưng rủi ro vẫn còn đó. Nếu không có thỏa thuận dài hạn, ngành xe bán tải – mảng kinh doanh quan trọng của Detroit – có thể bị ảnh hưởng nặng nề.
Phân tích cho thấy thuế quan có thể khiến giá ô tô tăng trung bình 3.000 USD, trong khi một số mẫu xe sản xuất tại Mexico và Canada có thể tăng giá tới 7.000 USD. Điều này đặc biệt gây khó khăn cho người tiêu dùng, nhất là những khách hàng trung thành của dòng xe bán tải, vốn có xu hướng ủng hộ chính sách của Đảng Cộng hòa.
Ford hoan nghênh quyết định của ông Trump, cho rằng điều này giúp duy trì lợi thế cạnh tranh của ngành công nghiệp ô tô Mỹ. Tuy nhiên, các nhà sản xuất vẫn lo ngại về tính ổn định trong chính sách thuế quan. Dưới quy định của USMCA, các hãng xe phải đảm bảo ít nhất 75% linh kiện có nguồn gốc từ Bắc Mỹ để được miễn thuế.
Mặc dù miễn trừ thuế quan giúp xoa dịu căng thẳng thương mại, nhưng nếu không có một thỏa thuận dài hạn giữa ba quốc gia, ngành ô tô có thể đối mặt với những biến động khó lường. Chính quyền Trump cần cân nhắc kỹ lưỡng chính sách thuế quan để bảo vệ lợi ích kinh tế mà không ảnh hưởng đến quan hệ thương mại với Canada và Mexico.
Tùng Lâm