Ông Trump muốn Ấn Độ ngừng mua dầu của Nga: Tại sao ông Modi nói 'không'?

8 giờ trướcBài gốc

Xe chở dầu bên ngoài một nhà máy lọc dầu do Bharat Petroleum Corp. Ltd. vận hành tại Mumbai, Ấn Độ, vào ngày 4/4. Ảnh: Getty.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đang thực hiện một hành động cân bằng đầy khó khăn – duy trì mối quan hệ thân thiết với Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin, trong khi vẫn khẳng định rằng đất nước ông giữ lập trường trung lập trong cuộc chiến Nga-Ukraine, điều khiến các quốc gia phương Tây, vốn đã trừng phạt Moscow, không hài lòng.

Nhưng giờ đây, có vẻ như ông Trump đã mất kiên nhẫn khi yêu cầu ông Modi phải chọn phe, đồng thời lấy việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu Nga giá rẻ như một đòn bẩy trong cuộc chiến thương mại.

Thế tiến thoái lưỡng nan này đang đẩy ông Trump và ông Modi – hai nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa dân tộc, từng mô tả tình bạn của họ bằng những lời lẽ ấm áp – vào thế đối đầu ngày càng rõ rệt.

Hôm 6/8, ông Trump tuyên bố áp thuế mạnh tay lên Ấn Độ – một trong những đối tác thương mại quan trọng nhất của Mỹ. Ngoài mức thuế 25% sẽ có hiệu lực từ hôm 7/8, ông còn công bố thêm một mức thuế 25% nữa áp lên Ấn Độ, sẽ có hiệu lực vào cuối tháng này như một hình phạt cho việc nhập khẩu dầu và khí đốt từ Nga.

Hai hình phạt này cộng lại sẽ nâng tổng mức thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu từ nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới lên tới 50% – một trong những mức thuế cao nhất mà Mỹ từng áp dụng.

Đầu tuần này, ông Trump đe dọa Ấn Độ bằng các mức thuế mới, cho rằng nước này đang giúp Nga tiến hành chiến tranh ở Ukraine.

“Ấn Độ không chỉ mua một lượng lớn dầu từ Nga, họ còn đem phần lớn số dầu đó bán lại trên thị trường mở để thu lợi nhuận khổng lồ. Họ chẳng quan tâm có bao nhiêu người ở Ukraine đang bị cỗ máy chiến tranh Nga giết hại”, ông viết trên mạng xã hội.

Nhưng đối với ông Modi, mọi chuyện không đơn giản như vậy. Trong khi nhiều quốc gia khác đổ xô tìm kiếm các thỏa thuận thương mại với chính quyền Trump, Ấn Độ lại kiên quyết phản đối, cho rằng mình đang bị nhắm đến một cách bất công và gọi biện pháp này là “phi lý”.

Ấn Độ cũng chỉ ra rằng Mỹ và châu Âu vẫn tiếp tục giao thương với Nga ở các lĩnh vực khác như phân bón và hóa chất.

Một tàu chở dầu thô thuộc sở hữu của tập đoàn tàu chở dầu hàng đầu của Nga Sovcomflot, đang di chuyển qua eo biển Bosphorus ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 4/4/2024. Ảnh: Reuters.

Tại sao Ấn Độ cần dầu Nga?

Ấn Độ từ lâu đã phụ thuộc vào Nga để cung cấp dầu thô cho nền kinh tế đang phát triển mạnh và dân số ngày càng tăng – hiện đã vượt 1,4 tỷ người.

Là quốc gia đông dân nhất thế giới, Ấn Độ cũng là nước tiêu thụ dầu lớn thứ 3 toàn cầu, và theo Reuters, với tốc độ tiêu thụ còn đang tăng nhanh, nước này dự kiến sẽ vượt Trung Quốc vào năm 2030.

Sự chuyển mình của Ấn Độ thành một cường quốc kinh tế đã nâng cao đời sống hàng triệu hộ gia đình – kéo theo nhu cầu ô tô, xe máy và xăng dầu tăng vọt.

Hiện nay, dầu thô từ Nga chiếm 36% tổng lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ, khiến Moscow trở thành nhà cung cấp hàng đầu của nước này, theo Muyu Xu – chuyên gia phân tích dầu mỏ cấp cao tại công ty tình báo thương mại Kpler – dẫn số liệu 6 tháng đầu năm.

Vì sao Ấn Độ không thể mua dầu từ nơi khác?

Sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào năm 2022, các quốc gia châu Âu phần lớn đã ngừng mua dầu Nga. Dòng chảy dầu hiện chủ yếu đổ về châu Á – với Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ là các khách hàng lớn – và đây là nguồn thu sống còn với Moscow.

Delhi đang mua dầu Nga với mức giá giảm mạnh, “mức giá mà các nhà cung cấp dầu truyền thống sẽ không bao giờ đưa ra”, theo Amitabh Singh – phó giáo sư tại Trung tâm nghiên cứu Nga và Trung Á của Đại học Jawaharlal Nehru (JNU).

Ông nói thêm rằng việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu là “quyết định thuần túy mang tính kinh tế – thương mại” – điều mà chính quyền Ấn Độ cũng lập luận, nhưng lại khiến Ukraine và các đồng minh tức giận.

Dù đã đa dạng hóa nguồn cung dầu trong những năm qua, nhưng nếu cắt hoàn toàn nguồn từ Nga sẽ tạo ra khoảng trống rất lớn khó bù đắp.

Ấn Độ nhập khẩu tới 80% nhu cầu dầu mỏ, và sản lượng trong nước không đủ để đáp ứng phần thiếu hụt. Tổ chức OPEC – liên minh các nước sản xuất dầu lớn nhất thế giới – dù có “một chút công suất dự phòng, nhưng không thể nào bơm thêm 3,4 triệu thùng mỗi ngày ngay lập tức”, ông Xu nói với CNN hồi tháng 7, ám chỉ lượng xuất khẩu dầu đường biển hàng ngày của Nga.

Lựa chọn của Ấn Độ cũng bị hạn chế bởi các hành động trước đây của Mỹ – như khi ông Trump áp lệnh trừng phạt và đe dọa đánh thuế các quốc gia mua dầu từ Iran và Venezuela, buộc Ấn Độ phải ngừng nhập khẩu từ hai nước này. Trước khi dừng mua, Ấn Độ từng là khách hàng lớn của Iran, nhập tới 480.000 thùng/ngày, theo Reuters.

“Chúng tôi như bị trói tay”, ông Singh nói. “Không còn nhiều không gian để thị trường dầu mỏ Ấn Độ có thể xoay sở”.

Hiện tại, ông cho rằng Delhi khó có thể khuất phục trước yêu cầu của ông Trump. Chính quyền Modi sẽ tiếp tục đàm phán thương mại với Mỹ và tìm về nguồn dầu truyền thống ở Trung Đông trong khi cố gắng giảm dần sự phụ thuộc vào dầu Nga – “nhưng điều đó không thể xảy ra trong một sớm một chiều”, ông Singh nhận định.

Sự thay đổi có thể đẩy giá dầu toàn cầu tăng cao

Dầu Nga cũng là yếu tố quan trọng thúc đẩy nền kinh tế Ấn Độ, vốn đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng dầu toàn cầu. Ấn Độ lập luận rằng việc họ mua dầu từ Nga đã giúp giữ giá dầu thế giới thấp hơn, do không phải cạnh tranh với các nước phương Tây ở thị trường Trung Đông.

Khi cuộc chiến Nga – Ukraine nổ ra dưới thời Tổng thống Biden, “mọi người đều biết Ấn Độ đang mua dầu từ Nga”, ông Singh nói – nhưng các nước phương Tây khi đó vẫn chấp nhận “vì nếu Ấn Độ không mua, lạm phát toàn cầu sẽ tăng vọt”.

Nếu Ấn Độ chuyển sang mua dầu từ nơi khác với giá cao hơn, người tiêu dùng Mỹ cũng có thể cảm nhận được hậu quả. Một phần dầu thô Nga nhập vào Ấn Độ sau đó được tinh chế và tái xuất khẩu sang các nước khác – vì các lệnh trừng phạt không áp lên sản phẩm đã được tinh chế ở bên ngoài Nga.

Đây là một kẽ hở mà cả nền kinh tế Ấn Độ và các quốc gia nhập khẩu khác đều hưởng lợi. Năm 2023, Ấn Độ xuất khẩu sản phẩm dầu tinh chế trị giá 86,28 tỷ USD, trở thành nước xuất khẩu sản phẩm dầu mỏ lớn thứ 2 thế giới, theo Cục Nghiên cứu châu Á Quốc gia (NBR).

Một số khách hàng lớn nhất của các sản phẩm tinh chế từ dầu Nga gồm có châu Âu, Mỹ và Anh, theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA). Tổ chức độc lập này đã kêu gọi nhóm G7 đóng lỗ hổng này, cho rằng điều đó sẽ khiến các quốc gia thứ ba – như Ấn Độ – không còn động cơ nhập dầu Nga nữa.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại Aylesbury, Anh, vào ngày 24/7/2025. Ảnh: Getty.

Quan hệ lịch sử và thế "đu dây" chiến lược

Mối quan hệ giữa Ấn Độ và Nga không chỉ gói gọn trong vấn đề dầu mỏ mà còn kéo dài hàng thập kỷ – một lý do khác khiến việc đoạn tuyệt không hề dễ dàng.

Ấn Độ chính thức giữ lập trường không liên kết trong thời Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô. Tuy nhiên, kể từ những năm 1970 khi Mỹ bắt đầu viện trợ quân sự và tài chính cho Pakistan – đối thủ truyền thống của Ấn Độ – thì Delhi đã dần nghiêng về phía Liên Xô. Đây cũng là giai đoạn Nga bắt đầu cung cấp vũ khí cho Ấn Độ.

Những năm gần đây, Ấn Độ xích lại gần Washington, tăng cường mua vũ khí từ Mỹ và các đồng minh như Pháp và Israel.

Tuy vậy, Ấn Độ vẫn là quốc gia nhập khẩu vũ khí Nga lớn nhất, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI). Thủ tướng Modi vẫn giữ mối quan hệ thân thiết với ông Putin – thậm chí từng có chuyến thăm gây tranh cãi đến Moscow năm ngoái, được Tổng thống Nga tự tay lái xe chở đi thăm thành phố.

Ông Trump và ông Modi trước đây cũng từng ca ngợi tình bạn của họ, trong đó ông Trump tuyên bố tại một cuộc mít tinh năm 2019 rằng “Ấn Độ chưa bao giờ có một người bạn nào tốt hơn Tổng thống Donald Trump”.

Ông Singh cho rằng từng có kỳ vọng tình bạn này “sẽ tiếp tục” khi ông Trump trở lại Nhà Trắng nhiệm kỳ hai. Nhưng giờ đây mối quan hệ đang xấu đi rõ rệt; Ấn Độ không hài lòng khi ông Trump nhận công lao cho một lệnh ngừng bắn trong cuộc xung đột Ấn Độ – Pakistan gần đây, cũng như việc ông cáo buộc Ấn Độ đang “nuôi dưỡng cỗ máy chiến tranh Nga” thông qua mua dầu.

Ông Trump cũng không còn kiềm chế, ngày càng tức giận vì không thể kết thúc cuộc chiến Nga–Ukraine như đã hứa trong ngày đầu nhiệm kỳ.

“Tôi chẳng quan tâm Ấn Độ làm gì với Nga”, ông Trump viết trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social tuần trước. “Họ có thể cùng nhau kéo nền kinh tế chết xuống vực, tôi không bận tâm”.

Huyền Chi

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/ong-trump-muon-an-do-ngung-mua-dau-cua-nga-tai-sao-ong-modi-noi-khong-post188290.html