Mỹ công bố gói lệnh trừng phạt mới nhằm vào các nước mua dầu từ Iran. Ảnh: Getty.
Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố lệnh trừng phạt thứ cấp đối với bất kỳ quốc gia nào tiếp tục mua dầu hoặc sản phẩm hóa dầu từ Iran, trong bối cảnh Washington và Tehran đang nối lại các cuộc đàm phán liên quan đến chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước Cộng hòa Hồi giáo.
“Bất kỳ ai bị phát hiện giao dịch dầu mỏ với Iran sẽ không được phép làm ăn với Hoa Kỳ dưới bất kỳ hình thức nào”, ông Trump tuyên bố trên nền tảng Truth Social hôm 1/5, đồng thời yêu cầu “mọi giao dịch mua dầu hoặc sản phẩm hóa dầu của Iran phải chấm dứt ngay lập tức!”.
Thông báo cứng rắn này được đưa ra chỉ một ngày sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ áp lệnh trừng phạt đối với bảy công ty bị cáo buộc tham gia vào hoạt động buôn bán “bất hợp pháp” dầu và sản phẩm hóa dầu của Iran. Danh sách bao gồm sáu thực thể có trụ sở tại Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, cùng một công ty Thổ Nhĩ Kỳ và một công ty Iran.
Trong tuyên bố của mình, Bộ Ngoại giao Mỹ cáo buộc Tehran “thúc đẩy xung đột tại Trung Đông”, tiếp tục phát triển chương trình hạt nhân, và hỗ trợ “các đối tác, lực lượng ủy nhiệm khủng bố”. Bộ Tài chính Mỹ hiện chưa đưa ra bình luận hay thông báo về các lệnh hạn chế bổ sung.
Động thái mới từ Nhà Trắng diễn ra trong bối cảnh hai nước đã tiến hành ba vòng đàm phán do Oman làm trung gian, nhằm tìm kiếm thỏa thuận mới thay thế hiệp ước hạt nhân năm 2015 từng được Liên hợp quốc hậu thuẫn. Hiệp ước này từng bị ông Trump xé bỏ trong nhiệm kỳ đầu với cáo buộc Iran vi phạm ngầm các điều khoản, sau đó tái áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt.
Phía Iran được cho là đã giảm bớt cam kết tuân thủ sau khi hiệp định bị phá vỡ. Gần đây, Tehran tỏ tín hiệu sẵn sàng đảm bảo rằng chương trình hạt nhân của mình không bị quân sự hóa, nếu đổi lại là được nới lỏng trừng phạt.
Tuy nhiên, vòng đàm phán thứ tư giữa hai bên đã bị hoãn vì “lý do hậu cần và kỹ thuật”, theo thông báo của Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi vào hôm thứ Năm. Dù vậy, ông khẳng định Tehran “quyết tâm hơn bao giờ hết trong việc đạt được một thỏa thuận công bằng và cân bằng”.
Không chỉ dừng lại ở hồ sơ hạt nhân, chính quyền Trump còn gia tăng áp lực quân sự. Hồi tháng 3, ông Trump từng cảnh báo sẽ ném bom Iran “nếu họ không chịu ký thỏa thuận”. Về phần mình, Iran tuyên bố sẽ không khuất phục trước sức ép.
Bên cạnh đó, Mỹ cũng cáo buộc Iran đứng sau hoạt động của lực lượng Houthi tại Yemen – một cáo buộc mà Tehran bác bỏ. Đầu tháng 3, ông Trump đã phát động một chiến dịch không kích quy mô lớn nhằm vào các tay súng Houthi, với mục tiêu được công bố là “bảo vệ tuyến hàng hải ở Biển Đỏ”.
Trong diễn biến mới nhất, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth hôm thứ Năm đã cảnh báo rằng Iran sẽ “phải gánh chịu hậu quả” ở thời điểm và địa điểm do Washington lựa chọn, đồng thời tiếp tục đổ lỗi cho Tehran trong việc tiếp tay cho Houthi.
Động thái trừng phạt lần này đánh dấu bước leo thang mới trong chính sách đối ngoại cứng rắn của ông Trump trong nhiệm kỳ thứ hai, đặt ra thách thức lớn đối với các quốc gia đang có quan hệ thương mại năng lượng với Iran, đồng thời khiến căng thẳng khu vực Trung Đông tiếp tục nóng lên.
Huyền Chi