Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Reuters.
Trong chiến dịch tranh cử, Trump tuyên bố ông là người ủng hộ quyền của cộng đồng LGBT. Giờ đây, ông nói với Steve Bannon (cựu Cố vấn cấp cao Tổng thống) rằng, “Có chuyện quái gì nhỉ? Họ sẽ tới đây, rồi được đem đi luộc” - một từ lóng thô tục dùng để chỉ cuộc phẫu thuật chuyển giới. Một người cho ông hay mỗi cuộc phẫu thuật như vậy tốn khoảng 250.000 đô-la, một con số phóng đại.
“Không có chuyện đó đâu,” ông nói. Phẫu thuật chuyển giới có thể đắt đỏ nhưng không thường xuyên. Trong một nghiên cứu do Lầu Năm Góc chủ trì, Tập đoàn tư vấn RAND “phát hiện ra rằng trong số khoảng 6.600 lính chuyển giới, chỉ có vài trăm người phải điều trị y khoa trong bất kỳ năm nào. RAND thấy rằng tổng những khoản chi phí này là không quá 8 triệu đô-la mỗi năm.”
Lúc 8:55 sáng, điện thoại của Reince Priebus (cựu Chánh văn phòng Nhà Trắng) báo tin tổng thống vừa đăng tweet lên mạng. “Sau khi tham khảo ý kiến của các tướng lĩnh và chuyên gia quân sự, xin thông báo rằng Chính phủ Mỹ sẽ không chấp nhận hay cho phép…”
Trump tiếp tục hoàn thiện thông báo của mình trong hai tweet sau đó, được gửi lần lượt vào các thời điểm 9:04 và 9:081: “… các cá nhân chuyển giới tham gia phục vụ ở bất kỳ cấp bậc nào trong Quân đội Mỹ. Quân đội của chúng ta phải tập trung giành được những chiến thắng dứt điểm và áp đảo, và không thể chịu gánh nặng của những khoản chi phí y tế tốn kém cùng những sự gián đoạn mà người chuyển giới sẽ mang đến. Xin cảm ơn.”
“Ông nghĩ sao về các tweet của tôi?” tổng thống hỏi Priebus sau đó. “Tôi nghĩ lẽ ra chúng ta nên có biên bản ghi nhớ quyết định và đưa Matis vào tham gia cùng,” Priebus nói.
Matis không vui với quyết định đăng tin của Trump cùng những hệ quả khả dĩ của hành động đó đến quân đội chuyển giới đang tham gia phục vụ. Ông rất bất ngờ nhận được tin này khi đang trong kỳ nghỉ ở miền tây bắc Thái Bình Dương.
Giới truyền thông được một phen bối rối, và một phát ngôn viên của Lầu Năm Góc đứng ra thông báo rằng tweet của Trump là “chỉ thị mới.”
Phát ngôn viên của Trump, Sarah Huckabee, nói, “Nhóm an ninh quốc gia của tổng thống” đã được tham khảo ý kiến, và rằng Trump ra quyết định này từ ngày hôm trước rồi “thông báo” ngay với Matis. Một số quan chức Nhà Trắng thông báo với giới truyền thông rằng trước khi tin tức trên được công bố, Trump đã tham khảo ý kiến của Matis và Matis cũng biết Trump đang cân nhắc đến chuyện đó.
Bannon biết rằng các vị tướng lĩnh, tuy cứng rắn trong lĩnh vực quốc phòng, nhưng cũng ngày càng cởi mở hơn về các vấn đề xã hội. “Quân đoàn Thủy quân Lục chiến là một tổ chức tiến bộ,” Bannon nói. “Dunford, Kelly và Matis là ba người tiến bộ nhất. Họ tiến bộ hơn Gary Cohn và Kushner.”
Chỉ huy của lực lượng Tuần duyên tuyên bố công khai, “Tôi sẽ không phản bội lại lời hứa” với các thành viên chuyển giới trong lực lượng của ông.
Joseph Dunford (sĩ quan cấp cao trong quân đội Mỹ) gửi thư tới chỉ huy các quân chủng: “Sẽ không có sự thay đổi nào đối với chính sách hiện tại cho đến khi chỉ thị của Tổng thống được Bộ trưởng Quốc phòng tiếp nhận và Bộ Quốc phòng ban hành hướng dẫn thực thi.” Nói tóm lại, tweet không phải là mệnh lệnh. “Trong lúc đó, chúng ta sẽ tiếp tục đối xử tôn trọng các thành viên trong lực lượng của mình… Tất cả chúng ta đều sẽ tiếp tục tập trung vào thực thi các nhiệm vụ đã được giao phó.”
Sally Donnelly, trợ tá của Jim Matis (cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ), gọi cho Bannon. “Chúng ta gặp rắc rối với sếp của mình rồi,” bà nói. “Không thể ủng hộ quyết định này về người chuyển giới được. Thế này là không phải. Họ cũng là công dân Mỹ chứ”.
Những người này sẽ đến để thực hiện phẫu thuật hoàn chỉnh,” Bannon nói. “Chúng ta phải thanh toán chi phí à?”
Matis đang tìm cách bác bỏ quyết định đó, bà nói. “Phải hy sinh vì tập thể thôi,” Bannon nói với bà. Matis sẽ phải phục tùng.
Sau đó, Nhà Trắng ban hành hướng dẫn chính thức cho Lầu Năm Góc. Matis tuyên bố ông sẽ nghiên cứu vấn đề này. Trong lúc đó, quân đội chuyển giới vẫn tiếp tục hoạt động. Các đơn kiện được gửi đi, và bốn tòa án liên bang ra lệnh phản đối lệnh cấm trên. Ngày 1 tháng một năm 2018, Lầu Năm Góc bắt đầu chiêu mộ quân lính chuyển giới theo yêu cầu của các tòa án.
Bob Woodward/Khánh Trang và Thái Hà Books/NXB Công thương