Ông Trump và kế hoạch táo bạo để 'phục hưng' ngành bán dẫn của Mỹ

2 giờ trướcBài gốc

Theo một số trang tin, bao gồm Bloomberg, kế hoạch này xuất phát từ cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và Tổng Giám đốc Intel Lip-Bu Tan tại Nhà Trắng hồi đầu tuần. Cuộc thảo luận được ông Trump mô tả là “thẳng thắn và mang tính xây dựng”, nhằm mở đường cho các cuộc đàm phán về việc sử dụng nguồn vốn từ Đạo luật CHIPS để mua cổ phần của ông lớn công nghệ này.

Đạo luật CHIPS (viết tắt của Tạo các ưu đãi hữu ích để sản xuất chất bán dẫn), được Quốc hội Mỹ thông qua năm 2022 với ngân sách 52 tỷ USD, nhằm thúc đẩy sản xuất chip trong nước thông qua các khoản trợ cấp và vay ưu đãi. Intel đã được hưởng lợi lớn từ chương trình này, với cam kết nhận 8,5 tỷ USD trợ cấp và khoản vay lên tới 11 tỷ USD, bên cạnh 3,5 tỷ USD dành riêng cho chương trình sản xuất chip quân sự mang tên Khu vực An toàn (Secure Enclave) của Lầu Năm Góc.

Tuy nhiên, phần lớn khoản tài trợ này vẫn chưa được giải ngân, khiến dự án nhà máy của Intel tại bang Ohio, được kỳ vọng là trung tâm sản xuất chip tiên tiến lớn nhất thế giới, liên tục bị trì hoãn, với thời gian hoàn thành bị lùi từ năm 2025 sang 2032.

"Phao cứu sinh" cho Intel

Intel, từng là biểu tượng của ngành công nghiệp bán dẫn Mỹ, hiện đối mặt với khủng hoảng chưa từng có. Từ vị thế dẫn đầu, công ty đã dần bị vượt qua bởi các đối thủ châu Á như TSMC và Samsung, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất chip tiên tiến.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và CEO Lip-Bu Tan của Intel. Ảnh: Merca 2.0

Năm 2024, cổ phiếu Intel sụt giảm tới 60%, đánh dấu năm tồi tệ nhất trong lịch sử công ty, với khoản lỗ ròng 1,61 tỷ USD trong quý 2 và quyết định cắt giảm 15% lực lượng lao động để tiết kiệm chi phí. Mảng kinh doanh xưởng đúc, nơi Intel sản xuất chip cho các công ty khác, cũng gặp khó khăn trong việc thu hút khách hàng lớn, trong khi công ty cũng bỏ lỡ cơ hội lớn trong lĩnh vực chip trí tuệ nhân tạo (AI), nơi Nvidia và AMD đang thống trị.

Những thách thức này khiến Intel trở thành tâm điểm của các mối quan ngại về an ninh quốc gia, trong bối cảnh Mỹ phụ thuộc tới 44,2% vào nguồn cung chip tiên tiến từ Đài Loan (Trung Quốc), theo số liệu từ Ủy ban Thương mại quốc tế Mỹ.

Chính quyền Trump nhận thấy Intel là mắt xích quan trọng để giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài. Việc mua cổ phần Intel không chỉ là hỗ trợ tài chính mà còn là cách để Washington định hướng chiến lược dài hạn của công ty, đảm bảo khả năng sản xuất chip tiên tiến ngay trên đất Mỹ.

Động thái này được nhà khoa học máy tính Dave Blundin từ Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT) ví như một “Dự án Manhattan” hiện đại, với tầm quan trọng "tương đương cuộc chạy đua không gian hay vũ khí hạt nhân" trong quá khứ.

Ông Blundin cũng nhấn mạnh việc bảo vệ Intel là “chiến lược sinh tồn quốc gia”, nhằm giảm sự phụ thuộc vào các nhà máy sản xuất chip ở Đài Loan, nơi kiểm soát hơn 60% thị phần chip trên toàn cầu.

Khởi đầu cho "chủ nghĩa tư bản nhà nước" kiểu Mỹ?

Tuy nhiên, kế hoạch trên cũng gây ra nhiều tranh cãi. Một số chuyên gia lo ngại sự can thiệp trực tiếp của chính phủ vào một doanh nghiệp tư nhân có thể dẫn đến nguy cơ chính trị hóa các quyết định kinh doanh, đặc biệt trong một ngành nhạy cảm như bán dẫn.

Nhà phân tích Gil Luria từ ngân hàng D.A. Davidson, dù ủng hộ ý tưởng mua một phần cổ phần của Intel từ Tổng thống Trump vì lý do an ninh, cảnh báo việc chính phủ sở hữu cổ phần doanh nghiệp tư nhân là điều không nên trở thành thông lệ.

Trong khi đó, các nhà phân tích từ tổ chức Bernstein Research đặt câu hỏi về hiệu quả của việc ép buộc các công ty lớn như Nvidia, AMD hay Apple chuyển đơn hàng sản xuất về Intel, nếu công ty không đạt được những bước tiến công nghệ đáng kể.

“Intel đang thiếu tiền mặt và không đủ khả năng đầu tư vào công suất cần thiết trong tương lai để thay thế TSMC, thậm chí chỉ một phần công suất của TSMC”, Craig Barrett, cựu Tổng Giám đốc Intel, cho biết. Ông cũng nhấn mạnh khoản tài trợ từ Đạo luật CHIPS, dù lớn, vẫn chưa đủ để giải quyết những vấn đề cốt lõi về công nghệ và khả năng thu hút khách hàng.

Trong khi đó, 4 cựu giám đốc Intel khác thì đề xuất tách mảng xưởng đúc thành một thực thể độc lập, được vốn hóa bởi chính phủ Mỹ và các khách hàng lớn, nhằm đảm bảo tính cạnh tranh và phục vụ lợi ích an ninh quốc gia.

Dù vẫn đang trong giai đoạn đàm phán sơ bộ, kế hoạch mua cổ phần Intel của chính quyền Trump đánh dấu sự thay đổi lớn trong cách tiếp cận các chính sách công nghiệp của Mỹ.

Trước đây, chính phủ thường chỉ hỗ trợ ngành bán dẫn thông qua trợ cấp hoặc ưu đãi thuế, nhưng việc trực tiếp sở hữu cổ phần, như đã làm với các tập đoàn US Steel hay MP Materials, cho thấy xu hướng “chủ nghĩa tư bản nhà nước” ngày càng rõ nét dưới thời Tổng thống Trump.

Động thái này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn có màu sắc chính trị, đặc biệt khi bang Ohio, nơi sẽ đặt nhà máy mới của Intel, là tiểu bang "sân nhà" của Phó Tổng thống JD Vance và đóng vai chiến lược trong các kỳ bầu cử.

Trong bối cảnh cuộc bầu cử Quốc hội Mỹ giữa nhiệm kỳ năm 2026 và cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2028 đang tới gần, việc thúc đẩy đầu tư và tạo việc làm tại Ohio dự báo có thể mang lại lợi thế chính trị đáng kể cho ông Trump và phó tướng của mình.

Việt Anh

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/ong-trump-va-ke-hoach-tao-bao-de-phuc-hung-nganh-ban-dan-cua-my.810348.html