Ông Zelensky ở Mỹ: Khi đến bắt tay, khi về 'trắng tay'

5 giờ trướcBài gốc

Ai là người khơi mào?

Ban đầu, cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ và người đồng cấp Ukraine diễn ra trong bầu không khí hòa nhã, bằng những cái bắt tay thật chặt ở ngay trước cửa Nhà Trắng và món quà Tổng thống Zelensky tặng Tổng thống Trump. Tổng thống Mỹ nói rằng, thỏa thuận khoáng sản sắp ký đã tương đối gần và thỏa thuận đó sẽ "rất công bằng", là điều tuyệt vời cho Ukraine.

Tuy nhiên, sau những màn chào hỏi xã giao, cuộc hội đàm trở nên kịch tính khi Tổng thống Ukraine phản bác việc Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cố giải thích rằng, Tổng thống Trump muốn dùng ngoại giao để giải quyết cuộc chiến, khác với người tiền nhiệm là cựu Tổng thống Joe Biden.

"Trong bốn năm ở Mỹ, chúng ta đã có một Tổng thống đứng lên tại các cuộc họp báo và nói cứng rắn về ông Vladimir Putin. Sau đó, ông Putin đưa quân đến Ukraine và phá hủy một phần đáng kể của đất nước này. Con đường dẫn đến hòa bình và thịnh vượng có lẽ là tham gia vào ngoại giao. Chúng tôi đã thử con đường của Joe Biden là vỗ ngực và giả vờ lời nói quan trọng hơn hành động của Tổng thống Mỹ. Điều khiến nước Mỹ trở thành một quốc gia tốt đẹp là nước Mỹ tham gia vào ngoại giao. Đó là những gì Tổng thống Trump đang làm."

Phó Tổng thống Mỹ JD Vance

Ông Zelensky đã bác bỏ điều này, cho rằng phía Nga từng phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn với Ukraine.

“Trong giai đoạn 2014 đến 2022, tình hình vẫn vậy. Không ai ngăn cản ông Putin. Chúng tôi đã có những cuộc trò chuyện với ông ấy, rất nhiều cuộc trò chuyện song phương. Tôi, ông Putin, ông Macron và bà Merkel - chúng tôi đã ký lệnh ngừng bắn. Tất cả bọn họ đều nói với tôi rằng, ông ấy sẽ không bao giờ rời đi. Chúng tôi đã ký hợp đồng khí đốt với ông ấy. Đúng vậy, nhưng sau đó, ông ấy đã phá vỡ lệnh ngừng bắn. Chúng tôi đã ký thỏa thuận trao đổi tù nhân, nhưng ông ấy đã không làm vậy. JD, ông đang nói đến loại ngoại giao nào vậy? Ý ông là gì?”

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky

Trong khi đó, Tổng thống Trump nhấn mạnh rằng, Tổng thống Zelensky không ở vị thế có thể đàm phán và cần phải cảm ơn sự trợ giúp của Mỹ. Theo ông Trump, nhà lãnh đạo Ukraine đang đánh cược với chiến tranh thế giới thứ ba.

“Ông đang chơi bài. Ông đang đánh cược bằng mạng sống của hàng triệu người. Ông đang đánh cược bằng Thế chiến thứ III. Những gì ông đang làm là rất thiếu tôn trọng đất nước này. Ông phải trả giá nhiều hơn những gì nhiều người nói rằng họ nên nhận được."

Tổng thống Mỹ Donald Trump

10 phút cuối của cuộc gặp đã trở thành cuộc tranh cãi căng thẳng giữa ông Trump, ông JD Vance và ông Zelensky. Tổng thống Mỹ chỉ trích Tổng thống Ukraine là "thiếu tôn trọng" nước Mỹ, đồng thời hủy bỏ việc ký kết thỏa thuận khoáng sản mà dự kiến đưa Ukraine đến gần hơn với việc chấm dứt cuộc xung đột. Ông Trump cũng tuyên bố rằng, Tổng thống Ukraine chưa sẵn sàng cho hòa bình, nhưng cũng khẳng định ông Zelensky có thể quay trở lại Nhà Trắng khi đã sẵn sàng.

Trong khi đó, sau khi rời Nhà Trắng, Tổng thống Zelensky đã cảm ơn ông Trump, Quốc hội và người dân Mỹ, nhấn mạnh Ukraine muốn một nền hòa bình công bằng, lâu dài và Ukraine chỉ nỗ lực vì điều này.

Phải mất nhiều tuần nỗ lực ngoại giao, cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Ukraine mới được lên lịch. Thế nhưng, kết quả của nó lại dẫn tới nguy cơ xáo trộn nghiêm trọng trong mối quan hệ giữa Washington và Kiev, thậm chí còn tác động sâu sắc tới tình hình ở châu Âu và trên toàn cầu.

Dư luận quốc tế bàng hoàng

Màn “khẩu chiến” ở Nhà Trắng, ngay trước ống kính truyền hình, đã trở thành tâm điểm của truyền thông quốc tế. Hãng tin CNN gọi đây là sự kiện ngoại giao chưa từng xảy ra tại Phòng Bầu dục, thậm chí là chưa từng có trong nguyên tắc và quan hệ ngoại giao. Dư luận quốc tế đã có nhiều phản ứng trái chiều về diễn biến bất ngờ này.

Người dân ở Thủ đô Kiev đã vô cùng kinh ngạc trước cuộc tranh cãi nảy lửa giữa nhà lãnh đạo của họ và Tổng thống Mỹ Donald Trump.

“Không phải Ukraine đang đánh cược với chiến tranh thế giới thứ ba, mà có khả năng chúng tôi đang bị lợi dụng trong trò chơi này như một con bài mặc cả.”

Bà Oksana, người dân Ukraine

Đa phần người dân Ukraine chia sẻ cảm giác rằng, họ sẽ phải tiếp tục chiến đấu bất kể điều gì xảy ra ở phía trước. Một số người cảm thấy lo ngại trước nguy cơ Ukraine mất đi quan hệ đồng minh với Mỹ.

Tuy nhiên, cũng có người hy vọng rằng, vẫn còn quá sớm để đưa ra kết luận về sự đổ vỡ trong quan hệ song phương, dựa trên tốc độ thay đổi cảm xúc của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Trong khi dư luận Ukraine chia rẽ, các đồng minh phương Tây lại đồng loạt bày tỏ sự đoàn kết với Tổng thống Zelensky. Nhiều nhà lãnh đạo châu Âu như Chủ tịch Ủy ban châu Âu, Cao ủy phụ trách chính sách đối ngoại châu Âu, Tổng thống Pháp, Thủ tướng Đức, Thủ tướng Tây Ban Nha, Thủ tướng Ba Lan… đều bày tỏ tình đoàn kết với Ukraine và khẳng định tiếp tục ủng hộ, hỗ trợ Ukraine trong thời gian tới.

Thủ tướng Hungary Viktor Orban, người theo chủ nghĩa dân túy cực hữu và là một đồng minh của ông Trump, lại bày tỏ sự ủng hộ Tổng thống Mỹ. Thủ tướng Italy Giorgia Meloni, người đóng vai trò là đồng minh chủ chốt của Tổng thống Trump ở châu Âu, cũng đề xuất tổ chức một hội nghị thượng đỉnh với Mỹ và các quốc gia tại châu lục này để thảo luận về cuộc chiến ở Ukraine. Bà Meloni cho rằng, sự chia rẽ sẽ làm cho phương Tây yếu đi.

Giới chức Nga đã lên tiếng về cuộc tranh cãi căng thẳng giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Cố vấn Điện Kremlin, ông Kirill Dmitriev, mô tả cuộc tranh luận là “lịch sử” và “một lời khiển trách gay gắt từ Phòng Bầu Dục”. Cựu Tổng thống Liên bang Nga Dmitry Medvedev ca ngợi ông Trump vì đã “nói ra sự thật”, cho rằng Tổng thống Mỹ hoàn toàn đúng khi nói rằng nhà lãnh đạo Ukraine đang “đánh cược với chiến tranh thế giới thứ ba”. Cựu Tổng thống Liên bang Nga, người hiện giữ chức Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga và lãnh đạo đảng cầm quyền Nước Nga Thống nhất, cũng tuyên bố nên chấm dứt viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine.

Mối quan hệ “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt”

Cuộc tranh cãi hôm 28/2 đã khiến tương lai của mối quan hệ Mỹ - Ukraine và khả năng tự vệ của Kiev rơi vào tình trạng nguy hiểm. Dường như thất bại của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã được báo trước. Đó là sự tích tụ về ngôn từ và cảm xúc sau nhiều tuần căng thẳng giữa Washington và Kiev, liên quan tới thỏa thuận khoáng sản.

Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo về cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin, cùng khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo để thảo luận chấm dứt chiến tranh mà không nhắc tới vai trò của Kiev, đã khởi đầu cho những nỗ lực ngoại giao đầy tuyệt vọng của Tổng thống Ukraine.

Tổng thống Trump thậm chí từng công khai gọi ông Zelensky là "một nhà độc tài". Hai nhà lãnh đạo cũng đã có những phát biểu trái ngược nhau, thể hiện bất đồng sâu sắc về mục đích ký kết thỏa thuận khoáng sản. Theo Tổng thống Trump, thỏa thuận khoáng sản là sự hoàn trả cho khoản viện trợ mà Mỹ dành cho Ukraine kể từ đầu cuộc xung đột với Nga, đây cũng chính là đảm bảo an ninh của Washington đối với Kiev. Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine mong muốn nhiều hơn những lời hứa mơ hồ của Washington, rằng Mỹ sẽ nỗ lực bảo vệ lợi ích kinh tế của mình tại Ukraine theo thỏa thuận. Ông Zelensky muốn thúc đẩy các đảm bảo an ninh cụ thể hơn.

Trước chuyến thăm của nhà lãnh đạo Ukraine, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer cũng đã có chuyến thăm Mỹ, như một hình thức gia tăng áp lực đối với quyết tâm của Tổng thống Trump trong việc chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine, với những điều khoản mà Kiev chưa hoàn toàn thỏa mãn. Sự kiện tại Phòng Bầu dục hôm 28/2 đã phơi bày những giới hạn của ông Trump.

“Người dân của các ông rất dũng cảm. Nhưng các ông sẽ phải đạt được thỏa thuận hoặc chúng tôi sẽ rút lui. Và nếu chúng tôi rút lui, các ông sẽ chiến đấu đến cùng. Tôi không nghĩ là sẽ dễ dàng, nhưng các ông sẽ phải chiến đấu đến cùng.”

Tổng thống Mỹ Donald Trump

“Tôi nghĩ phần lớn sự đảo lộn là cách họ nói chuyện với ông Zelensky với vai trò là người đứng đầu quốc gia tại khắp mọi nơi ở Phòng Bầu dục. Ông Trump muốn dồn ép rằng, tốt hơn là ông nên ký thỏa thuận hoặc rời đi.”

Ông John Townsend - Cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ

Vài ngày qua, sự bực tức của các quan chức Nhà Trắng đã khiến chuyến thăm của ông Zelensky suýt bị hủy. Dù sau đó hai bên đã đạt được thỏa thuận để nhà lãnh đạo Ukraine đến Mỹ, ông Trump được cho là vẫn còn nhiều điều bất mãn. Chính vì vậy, cuộc cãi vã thể hiện những bất đồng chưa thể hóa giải, ông Zelensky đã rời đi, để lại một khoảng trống khó có thể lấp đầy trong mối quan hệ đồng minh giữa Washington và Kiev. Sự "cay đắng" bùng nổ đã làm dấy lên những câu hỏi về triển vọng đạt được một giải pháp hòa bình ở Ukraine, gây ra sự báo động mới trên khắp châu Âu.

Thỏa thuận khoáng sản Mỹ - Ukraine đi về đâu?

Việc ký kết thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine đã bất thành, ít nhất là ở thời điểm hiện tại. Trên thực tế, điều này nằm trong dự đoán trước đó của giới chuyên gia. Trong khi Tổng thống Ukraine Zelensky muốn tìm kiếm đảm bảo an ninh từ Mỹ trong thỏa thuận khoáng sản, Tổng thống Mỹ Trump dường như chỉ quan tâm đến lợi ích của Washington.

Trên những cánh đồng phủ đầy tuyết ở miền Trung Ukraine, nơi có một số mỏ lithium đã được chứng minh là lớn nhất của đất nước này, một nhóm các chuyên gia đang tiến hành khảo sát địa chất. Đối với ông Denys Alyoshin, Giám đốc chiến lược của Công ty khai thác khoáng sản UkrLithiumMining, thỏa thuận tiềm năng giữa Mỹ và Ukraine là một bước đi đúng hướng, song phải kèm theo một số hình thức đảm bảo an ninh dành cho Ukraine.

“Không có đảm bảo an ninh nào cả. Tổng thống Zelensky muốn có đảm bảo an ninh cùng với thỏa thuận về khoáng sản, vì bất kỳ hợp tác kinh tế nào cũng phải có đảm bảo an ninh trong khuôn khổ thỏa thuận. Điều này rất quan trọng đối với Ukraine.”

Ông Denys Alyoshin - Công ty khai thác khoáng sản UkrLithiumMining, Ukraine

Tổng thống Donald Trump coi thỏa thuận khoáng sản là cách để Mỹ nhận lại một phần số tiền đã cấp cho Ukraine dưới hình thức viện trợ tài chính và vũ khí, để giúp nước này trong cuộc chiến với Nga. Tuy nhiên, việc Washington không đưa ra bất kỳ đảm bảo nào như vậy cho Kiev làm dấy lên nghi ngờ về tính khả thi của việc cùng nhau phát triển các mỏ tài nguyên quý hiếm, được sử dụng trong các thiết bị công nghệ cao mà nước Mỹ đang tăng cường sản xuất để cạnh tranh với Trung Quốc.

Theo các chuyên gia, Ukraine có trữ lượng 22 trong số 50 loại khoáng sản được Chính phủ Mỹ phân loại là quan trọng và có trữ lượng đáng kể lithium, than chì, titan, urani được sử dụng để tạo ra năng lượng hạt nhân, cùng với các nguyên tố đất hiếm. Trước chuyến thăm Mỹ của ông Zelensky, cả hai lãnh đạo dường như đều kỳ vọng vào thỏa thuận khoáng sản, nhưng giới quan sát cảnh báo, cuộc gặp cấp cao tại Washington sẽ tiềm ẩn nguy cơ thất bại, khi hai lãnh đạo theo đuổi những mục tiêu khác biệt.

Cuộc gặp ở Nhà Trắng mang đến cho ông Zelensky cơ hội đánh giá thiện chí của ông Trump về đề xuất Mỹ tham gia đảm bảo an ninh, ngăn nguy cơ Ukraine bị tấn công lần nữa sau khi ký thỏa thuận hòa bình. Ukraine xem đây là điều kiện rất quan trọng đối với sự tồn tại lâu dài của đất nước. Tuy nhiên, trước những khác biệt về mục đích ký kết thỏa thuận, triển vọng hợp tác giữa hai nước trong vấn đề này, khả năng viện trợ của Mỹ cho Ukraine trong tương lai, cũng như cục diện cuộc xung đột kéo dài hơn ba năm qua, đều đang trở thành những bài toán khó có thể tìm lời giải.

Cuộc khẩu chiến tại Phòng Bầu dục đánh dấu bước ngoặt trong mối quan hệ giữa Mỹ và Ukraine. Trong bối cảnh ông Trump đang đảo ngược chính sách đối ngoại kéo dài hàng thập niên của Mỹ khi công khai đứng về phía Tổng thống Nga Vladimir Putin, mối quan hệ giữa Washington và Kiev sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào những tín hiệu “làm lành” giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Ukraine sau sự kiện ngoại giao gây chú ý này.

Châu Anh

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/video/ong-zelensky-o-my-khi-den-bat-tay-khi-ve-trang-tay-306609.htm