Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 3/2 đã tuyên bố, Ukraine phải đảm bảo hoàn trả khoản viện trợ 300 tỷ USD của Washington thông qua đất hiếm của mình. Ông Trump cũng kêu gọi "sự bù đắp", ám chỉ đến một thỏa thuận liên quan đến các nguồn khoáng sản này. Hiện không rõ liệu lãnh đạo Nhà Trắng đang đề xuất việc Kiev cung cấp miễn phí hay bán đất hiếm với giá chiết khấu.
Tuần trước, ông Trump đã đình chỉ tất cả các chương trình của USAID, cơ quan Mỹ chuyên tài trợ cho các dự án toàn cầu thông qua viện trợ nhân đạo. Động thái đã dẫn đến việc đình chỉ nhiều sáng kiến hỗ trợ cho Ukraine.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Văn phòng tổng thống Ukraine
Theo đài RT, trong một bài phát biểu hôm 4/2, Tổng thống Ukraine Zelensky bày tỏ: “Chúng tôi có đủ kim loại đất hiếm, nhưng Nga đã kiểm soát đất đai của chúng tôi từ năm 2014. Chúng tôi sẵn sàng để các đối tác của mình khai thác chúng, những người giúp chúng tôi bảo vệ đất đai, đẩy lùi kẻ thù bằng vũ khí, sự hiện diện và các lệnh trừng phạt của họ. Điều này hoàn toàn công bằng”.
Ông Zelensky tiết lộ đã nêu vấn đề về tài nguyên khoáng sản của Ukraine với ông Trump trong các cuộc gặp trước đây. Người đứng đầu Kiev cảnh báo, nếu Nga kiểm soát các nguồn tài nguyên này, các công ty từ những quốc gia khác sẽ khai thác chúng.
Một báo cáo của Diễn đàn Kinh tế thế giới năm 2024 đã nêu bật tiềm năng của Ukraine như một nhà cung cấp chính về các nguyên liệu thô quan trọng cho quốc phòng, hàng không vũ trụ và năng lượng xanh. Theo Forbes, tổng trị giá khoáng sản của quốc gia Đông Âu này ước tính đạt hơn 14,8 nghìn tỷ USD vào năm 2023.
Trước khi cuộc xung đột với Nga leo thang vào năm 2022, Ukraine có trữ lượng lớn nhất châu Âu về titan và lithium, các khoáng sản không phải là đất hiếm nhưng rất quan trọng đối với các ngành công nghiệp quân sự, pin và tụ điện. Forbes đánh giá, khoảng 7 nghìn tỷ USD trong tổng giá trị các nguồn dự trữ khoáng sản của Ukraine nằm ở các khu vực Donetsk và Luhansk thuộc vùng miền đông Donbass trước đây. Hầu hết các vùng lãnh thổ này nằm đã nằm dưới sự kiểm soát của Moscow sau khi Donetsk và Luhansk sáp nhập vào Nga sau trưng cầu dân ý tháng 9/2022.
Các khoáng sản đất hiếm - 17 nguyên tố được đánh giá cao về tính chất từ tính và điện hóa của chúng, được sử dụng rộng rãi để phát triển điện thoại thông minh, pin điện và các phương pháp điều trị ung thư.
Tuấn Anh