Anthropic, công ty đứng sau mô hình AI Claude, đã chính thức cắt quyền truy cập API của đối thủ OpenAI. Động thái táo bạo này không chỉ phản ánh sự cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo mà còn đặt ra những câu hỏi sâu sắc về đạo đức kinh doanh và ranh giới cạnh tranh trong kỷ nguyên AI.
Nguồn cơ vụ việc
Theo báo cáo từ Wired, Anthropic đã thu hồi quyền truy cập Claude API của OpenAI với cáo buộc rằng đối thủ đã bí mật sử dụng các mô hình AI của mình cho mục đích thử nghiệm nội bộ, vi phạm điều khoản sử dụng thương mại. Đây không phải là một quyết định đột ngột mà là kết quả của một quá trình điều tra và đánh giá kỹ lưỡng.
OpenAI được cho là đã sử dụng Claude để phân tích hiệu suất trên các tác vụ như lập trình và viết sáng tạo, so sánh với các mô hình của chính họ. Đặc biệt, việc phân tích cách Claude xử lý các chủ đề nhạy cảm như ngôn từ thù hận và tự gây tổn hại có thể đã cung cấp những thông tin quý giá cho việc phát triển GPT-5 - phiên bản AI mới của OpenAI dự kiến sẽ ra mắt trong thời gian tới.
Điều thú vị là tin đồn cho rằng GPT-5 đạt được những kết quả đặc biệt ấn tượng trong lĩnh vực tạo code, một lĩnh vực mà Claude Code đang dẫn đầu thị trường. Sự trùng hợp này khó có thể là ngẫu nhiên.
Lập trường cứng rắn của Anthropic
Christopher Nulty, phát ngôn viên của Anthropic, đã có những tuyên bố rất rõ ràng về vụ việc này: "Claude Code đã trở thành lựa chọn hàng đầu của các lập trình viên trên khắp thế giới, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi biết rằng đội ngũ kỹ thuật của OpenAI cũng đã sử dụng các công cụ lập trình của chúng tôi trước khi ra mắt GPT-5".
Tuy nhiên, điều quan trọng ở đây không phải là việc sử dụng mà là mục đích sử dụng. Điều khoản sử dụng thương mại của Anthropic rõ ràng cấm người dùng sử dụng Claude để phát triển hoặc huấn luyện các sản phẩm cạnh tranh. Đây là một "ranh giới đỏ" mà OpenAI được cho là đã vượt qua.
Quyết định chặn quyền truy cập của OpenAI không chỉ là một biện pháp trừng phạt mà còn là một tuyên bố mạnh mẽ về việc bảo vệ tài sản trí tuệ và lợi thế cạnh tranh trong ngành công nghiệp AI. Anthropic đang gửi một thông điệp rõ ràng: họ sẽ không cho phép đối thủ sử dụng công nghệ của mình để phát triển các sản phẩm cạnh tranh.
Phản ứng từ OpenAI
OpenAI đã phản ứng với sự thất vọng rõ rệt trước quyết định của Anthropic. Hannah Wong, Giám đốc Truyền thông của công ty, đã bào chữa: "Đây là tiêu chuẩn ngành để đánh giá các hệ thống AI khác nhằm so sánh tiến độ và cải thiện bảo mật".
Lập luận này có phần logic khi xét trong bối cảnh rộng hơn của ngành công nghệ. Thực tế, việc các công ty công nghệ nghiên cứu và phân tích sản phẩm của đối thủ là điều khá phổ biến và được coi là một phần của quá trình phát triển sản phẩm. Tuy nhiên, ranh giới giữa "nghiên cứu cạnh tranh" và "sao chép bất hợp pháp" luôn là một vùng xám phức tạp.
Điều đáng chú ý là chỉ một ngày trước khi cắt quyền truy cập API, Anthropic đã áp dụng các hạn chế truy cập mới đối với Claude Code, với lý do là sự gia tăng mạnh về nhu cầu và các vi phạm điều khoản dịch vụ lặp đi lặp lại. Điều này cho thấy vấn đề đã được Anthropic theo dõi và chuẩn bị từ trước.
Phản ánh sự cạnh tranh gay gắt
Vụ việc này không phải là trường hợp đầu tiên trong ngành công nghệ nói chung và AI nói riêng. Việc các công ty công nghệ hàng đầu từ chối quyền truy cập API cho đối thủ đã trở thành một chiến thuật phổ biến trong nhiều năm qua. Đây là một phần của cuộc chiến về hệ sinh thái và sự kiểm soát thị trường.
Anthropic cũng không phải lần đầu áp dụng biện pháp này. Gần đây, công ty đã từ chối cấp quyền truy cập trực tiếp vào các mô hình của mình cho startup AI Windsurf. Điều thú vị là quyết định này được đưa ra sau những tin đồn rằng OpenAI đang có kế hoạch mua lại startup chuyên về lập trình AI này. Mặc dù thương vụ cuối cùng đã đổ vỡ, nhưng sự việc này cho thấy mức độ nhạy cảm và tính toán chiến lược của Anthropic.
Christopher Nulty của Anthropic đã thừa nhận một nghịch lý thú vị: mặc dù việc sử dụng các mô hình AI khác cho mục đích chuẩn đối sánh (benchmarking) và đánh giá bảo mật là thực tiễn phổ biến trong ngành, OpenAI vẫn nên tiếp tục có quyền truy cập thông qua API. Tuy nhiên, cách thức hoạt động thực tế của điều này trong bối cảnh quyết định hiện tại vẫn còn không rõ ràng.
Đây chính là điểm mâu thuẫn cốt lõi trong ngành AI hiện tại: một bên là sự cần thiết của việc hợp tác và chia sẻ thông tin để phát triển công nghệ, một bên là áp lực cạnh tranh thương mại gay gắt đòi hỏi việc bảo vệ lợi thế độc quyền.
Tác động đến nền công nghiệp AI
Quyết định của Anthropic không chỉ ảnh hưởng đến OpenAI mà còn có thể tạo ra những tác động sâu rộng hơn đến toàn bộ cộng đồng phát triển AI. Nếu các công ty lớn bắt đầu "đóng cửa" với nhau một cách có hệ thống, điều này có thể dẫn đến sự phân mảnh trong hệ sinh thái AI, làm chậm quá trình đổi mới và phát triển chung của ngành.
Mặt khác, việc bảo vệ tài sản trí tuệ và đầu tư nghiên cứu cũng là quyền hợp pháp của các doanh nghiệp. Anthropic đã đầu tư hàng tỷ đô la để phát triển Claude và việc cho phép đối thủ sử dụng miễn phí công nghệ này để phát triển sản phẩm cạnh tranh là điều khó có thể chấp nhận được.
Vụ việc giữa Anthropic và OpenAI có thể là dấu hiệu của một xu hướng lớn hơn trong ngành AI: chuyển từ mô hình hợp tác mở sang mô hình cạnh tranh khép kín hơn. Điều này có thể dẫn đến việc hình thành các "hệ sinh thái kín" riêng biệt, nơi mỗi công ty lớn sẽ phát triển và duy trì bộ công cụ AI độc quyền của riêng mình.
Tuy nhiên, điều này cũng có thể tạo ra cơ hội cho các công ty nhỏ hơn và các tổ chức phi lợi nhuận phát triển các giải pháp mở, tự do hơn. Nếu các gã khổng lồ tiếp tục "đóng cửa" với nhau, nhu cầu về các nền tảng AI mở và có thể truy cập sẽ ngày càng tăng.
Bùi Tú