Phá bỏ 'Hàm Cá Mập', Hồ Gươm sẽ lột xác như thế nào?

2 ngày trướcBài gốc

Hà Nội sắp "xóa sổ" tòa nhà "Hàm Cá Mập", cải tạo Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và di dời một số trụ sở cơ quan để làm công viên, mở rộng không gian công cộng khu vực phía Đông Hồ Hoàn Kiếm (Hồ Gươm).

Theo phương án được phê duyệt, sau khi "Hàm Cá Mập" bị tháo dỡ, khu vực này sẽ được quy hoạch lại với 3 tầng hầm, tích hợp không gian văn hóa, thương mại và bãi đỗ xe.

Động thái này không chỉ đánh dấu sự kết thúc của một công trình gần hết niên hạn sử dụng, mà còn mở ra cơ hội để Hà Nội cân bằng giữa bảo tồn giá trị văn hóa - lịch sử và phát triển đô thị hiện đại.

Thạc sĩ, kiến trúc sư Phạm Hoàng Phương là chuyên gia nghiên cứu, lý luận phê bình về kiến trúc, quy hoạch và quản lý phát triển đô thị, Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng), đã có những chia sẻ với phóng viên báo Nhà báo và Công luận về nội dung này.

Hồ Gươm - "lõi văn hóa" của thủ đô

Theo kiến trúc sư Phạm Hoàng Phương, Hồ Gươm từ lâu đã được xem là "lõi văn hóa" của Hà Nội, nơi lưu giữ hệ thống giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc cảnh quan đặc trưng, tạo nên bản sắc riêng cho đô thị. Thành phố luôn quan tâm xây dựng các kế hoạch quy hoạch để bảo tồn và phát triển những giá trị này, nhưng thực tế vẫn còn nhiều hạn chế.

Phá bỏ 'Hàm Cá Mập', Hồ Gươm sẽ lột xác như thế nào?

KTS Phạm Hoàng Phương nhận định, công tác quy hoạch trước đây thường được thực hiện từng phần, chưa có tầm nhìn tổng thể rõ ràng. Điều này dẫn đến những tồn tại về kiến trúc cảnh quan mà Hà Nội cần giải quyết.

"Lần quy hoạch này là cơ hội tốt để rà soát đồng bộ các công trình kiến trúc có giá trị, di sản văn hóa trong khu vực, từ đó xây dựng kế hoạch bảo tồn cụ thể", KTS Phạm Hoàng Phương nhấn mạnh.

Để cân bằng giữa bảo tồn và phát triển, KTS Phạm Hoàng Phương cho rằng cần xác định rõ quỹ công trình di sản và công trình kiến trúc có giá trị. Trước năm 2020, các công trình như Đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc, Tháp Rùa đã được công nhận là di sản văn hóa và bảo vệ nghiêm ngặt. Từ năm 2020 trở đi, theo Luật Kiến trúc, những công trình có giá trị cũng bắt buộc phải bảo tồn để giữ gìn bản sắc khu vực. Tuy nhiên, khó khăn nằm ở chỗ nhiều công trình nằm trong khu dân cư, bị người dân tự ý cơi nới do nhu cầu sinh hoạt, khiến công tác quản lý gặp nhiều trở ngại.

Video: Nhiều người dân kỳ vọng khu vực “Hàm cá mập” sẽ là không gian mới hấp dẫn

Về việc phá bỏ công trình "Hàm Cá Mập" - một kiến trúc gây tranh cãi gần Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, KTS Phạm Hoàng Phương đánh giá đây là bước đi hợp lý.

"Công trình này đã được đánh giá từ lâu về ảnh hưởng tiêu cực đến không gian đài phun nước và quảng trường. Ngoài chức năng sử dụng ban đầu, nó không còn đóng góp nhiều cho cảnh quan", KTS Phạm Hoàng Phương giải thích.

Được xây dựng từ những năm 1990, "Hàm Cá Mập" hiện đã đến giai đoạn cuối niên hạn sử dụng. Vì vậy, việc phá bỏ để nhường chỗ cho không gian công cộng mới là điều khả thi. KTS Phạm Hoàng Phương đề xuất: "Nếu tận dụng không gian ngầm phía dưới để tích hợp các tiện ích như bãi đỗ xe, nhà vệ sinh công cộng, đây sẽ là giải pháp rất hay". Điều này hoàn toàn phù hợp với phương án được phê duyệt, khi 3 tầng hầm sẽ phục vụ đa chức năng: văn hóa, thương mại và đỗ xe.

Theo KTS Phạm Hoàng Phương, khu vực Hồ Gươm thường xuyên đón lượng lớn du khách và người đi bộ, nhưng lại thiếu các tiện ích cơ bản. Chỗ để xe không có, người dân phải để xe trên vỉa hè, lòng đường. Nhà vệ sinh công cộng cũng cực kỳ hiếm. Một không gian ngầm tích hợp dịch vụ sẽ giải quyết được những vấn đề này.

Không chỉ dừng ở tiện ích, KTS Phạm Hoàng Phương còn nhìn nhận đây là cơ hội để phát triển kinh tế đêm và kinh tế đô thị cho khu vực Hồ Gươm cũng như Hà Nội. Đặc biệt, việc kết nối không gian ngầm với ga đường sắt đô thị tại Hồ Gươm sẽ tạo nên một hệ thống hiện đại, đáp ứng nhu cầu thực tiễn.

Việc kết nối không gian ngầm với ga đường sắt đô thị tại Hồ Gươm sẽ tạo nên một hệ thống hiện đại, đáp ứng nhu cầu thực tiễn.

Quy hoạch bài bản, tránh lãng phí

Khi được hỏi liệu Hà Nội có cần xây dựng bộ tiêu chí cụ thể hơn để đánh giá và quyết định giữ hay phá bỏ các công trình gây ảnh hưởng đến quy hoạch, KTS Phạm Hoàng Phương cho biết thành phố đã có đầy đủ các quy định, tiêu chuẩn và quy chế quản lý kiến trúc. "Vấn đề không phải là thiếu tiêu chí, mà là cách áp dụng thế nào cho từng trường hợp và thực hiện đúng thời hạn", KTS Phạm Hoàng Phương nhấn mạnh.

Với những công trình như "Hàm Cá Mập", khi đã có quyết định di dời, cần thực hiện ngay. Tuy nhiên, KTS Phạm Hoàng Phương cũng lưu ý rằng việc đánh giá công trình có giá trị không đơn giản."Có những công trình chỉ giá trị ở một phần, nên cần dựa vào quy chế quản lý và tiêu chí của Luật Kiến trúc để đưa ra quyết định chính xác: giữ lại bảo tồn, sử dụng bình thường hay di dời", ông phân tích.

Cũng theo KTS Phạm Hoàng Phương, để tránh tình trạng xây dựng rồi lại phá bỏ gây lãng phí, Hà Nội cần một tầm nhìn quy hoạch tổng thể, dài hạn cho Hồ Gươm.

"Đô thị là một cơ thể sống, luôn có những điều đạt được và chưa đạt được qua từng giai đoạn. Quy hoạch lần này rất bài bản, dựa trên cơ sở pháp lý, định hướng cụ thể bản vẽ và kế hoạch để chỉnh trang, bảo tồn, phát huy giá trị", KTS Phạm Hoàng Phương nhận định.

Các công trình như Đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc, Tháp Rùa

KTS Phạm Hoàng Phương cũng cho rằng không đô thị nào hoàn hảo, kể cả Tokyo hay Paris cũng có những phần chưa mong muốn. "Quan trọng là không để vấn đề đi quá xa. Trong quá trình rà soát, cần đánh giá kỹ lưỡng hệ thống giá trị để đưa ra quyết định phù hợp".

Ngoài ra, KTS Phạm Hoàng Phương nhấn mạnh sự tham gia của cộng đồng, chuyên gia và người dân là yếu tố then chốt để đảm bảo tính minh bạch và tạo đồng thuận. "Mục tiêu của quy hoạch không chỉ là tạo bản sắc đô thị, mà còn phải mang lại không gian sống hữu ích cho người dân. Cơ quan quản lý, chuyên gia góp ý định hướng, còn người dân phản biện và giám sát là điều cực kỳ quan trọng", ông khẳng định.

Để làm được điều này, KTS Phạm Hoàng Phương đề xuất đẩy mạnh tuyên truyền, công bố lộ trình cụ thể để người dân và chuyên gia tham gia từ giai đoạn đầu. Khi có quyết định, thành phố cần công khai để người dân đóng góp ý kiến, bày tỏ quan điểm, cùng xây dựng những định hướng tốt hơn".

GS.TSKH Phạm Ngọc Đăng, nguyên Tổng thư ký Hội đồng Giáo sư Nhà nước, nguyên Chủ tịch Hội đồng Giáo sư liên ngành Xây dựng - Kiến trúc cho rằng, khu vực nội đô Hà Nội từ lâu đã quá chật hẹp, thiếu không gian xanh, không gian văn hóa và giao thông tĩnh. “Chỗ đậu xe quá ít, đô thị vận hành khó khăn, thiếu chất hiện đại. Phá "Hàm Cá Mập", làm quảng trường, thêm tầng hầm để giải phóng đường phố, tăng cây xanh và không gian văn hóa là giải pháp tốt”, ông đánh giá.

Cũng theo GS.TSKH Phạm Ngọc Đăng, đây là bước đi nhằm hiện đại hóa Hồ Gươm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân và du khách. Đồng thời lưu ý khi làm hầm có thể gây chấn động, ảnh hưởng đến công trình xung quanh, Hà Nội cần nghiên cứu kỹ, áp dụng công nghệ hiện đại để không tác động đến sinh hoạt người dân, đảm bảo an toàn, giảm ô nhiễm

"Cùng với bảo tồn các giá trị cốt lõi của văn hóa, kiến trúc cũng phải thẩm mỹ, hiện đại, bắt kịp thời đại”, GS.TSKH Phạm Ngọc Đăng nhấn mạnh.

Hà Đương

Nguồn Công Luận : https://congluan.vn/pha-bo-ham-ca-map-ho-guom-se-lot-xac-nhu-the-nao-post337541.html