Trình bày tờ trình của Chính phủ, Phó Tổng Thanh tra Lê Tiến Đạt cho biết, dự thảo luật lần này nhằm sửa đổi, bổ sung các quy định để thể chế hóa chủ trương về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
Ngoài ra, một số quy định của dự luật còn thể chế hóa chủ trương của Đảng về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đẩy mạnh phân cấp phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính...
Phó Tổng Thanh tra Lê Tiến Đạt. Ảnh: Quốc hội
Theo đó, dự thảo luật lược bỏ tất cả các quy định liên quan đến cấp huyện trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; điều chỉnh thẩm quyền, trách nhiệm trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo mô hình tổ chức mới của chính quyền địa phương, tòa án, viện kiểm sát, thanh tra.
Dự thảo luật cũng bổ sung quy định về hình thức tiếp công dân trực tuyến; quy định tiếp công dân của cấp ủy, HĐND, UBND cấp xã tại trụ sở UBND xã hoặc địa điểm tiếp công dân theo quy định.
Theo dự thảo luật, chủ tịch UBND cấp xã phải trực tiếp tiếp công dân định kỳ tại địa điểm tiếp công dân ít nhất 2 ngày trong 1 tháng thay cho quy định hiện hành “ít nhất 1 ngày trong 1 tuần”.
Có tình trạng “ủy quyền của ủy quyền”
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh bày tỏ đồng tình bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến bên cạnh trực tiếp như hiện nay. Quy định này vừa phù hợp với thực tiễn, vừa tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân.
Theo bà Thanh, một trong các nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong giải quyết khiếu nại, tố cáo thời gian qua phần nhiều là do người có trách nhiệm không trực tiếp tiếp công dân theo quy định, mà lại ủy quyền cho cấp phó, thậm chí có tình trạng “ủy quyền của ủy quyền”. Điều này dẫn đến đơn thư, vụ việc kéo dài và một số vụ việc giải quyết chưa được như mong muốn.
Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cân nhắc xem có nên thực hiện ủy quyền trong tiếp công dân hay không.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị trong luật phải quy định rõ, tiếp công dân không được ủy quyền.
Theo bà Hải, chủ tịch UBND tỉnh phải tiếp và lắng nghe ý kiến, chỉ đạo các cơ quan giải quyết. Còn chủ tịch ủy quyền cho phó chủ tịch tỉnh tiếp, rồi lại có thể ủy quyền cho giám đốc sở thì các cán bộ này cũng chỉ là người tham mưu.
Nhấn mạnh trách nhiệm của người đứng đầu rất cao và thẩm quyền giải quyết của người đứng đầu rất quan trọng, bà Hải đề nghị phải cương quyết luật hóa yêu cầu "tuyệt đối không được ủy quyền" trong tiếp dân.
“Chúng tôi đi giám sát việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở rất nhiều tỉnh, thành phố thì thấy rằng ủy quyền nhiều, làm ảnh hưởng tới chất lượng tiếp công dân. Người dân phải đi lại nhiều vì không gặp được người đứng đầu, trong khi nếu gặp được người đứng đầu chỉ giải quyết trong 15 - 20 phút là xong”, bà Hải dẫn chứng.
Không có ủy quyền trong tiếp công dân
Tuy nhiên, Phó Chủ tịch HĐND TP Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai đề nghị, quy định tối thiểu chủ tịch cấp tỉnh, cấp xã phải tiếp công dân bao nhiêu buổi trong 1 tháng, ngoài ra có thể ủy quyền hoặc ủy quyền giải quyết theo vụ việc.
“Quy định như vậy vừa đảm bảo đúng nguyên tắc chủ tịch phải tiếp dân, nhưng cũng đảm bảo linh hoạt”, bà Mai nêu.
Giải trình sau đó, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt khẳng định: "Tinh thần của dự thảo luật là không có ủy quyền trong tiếp công dân. Người đứng đầu phải tiếp công dân định kỳ. Quy định của luật hiện hành cũng vậy. Dự thảo luật chỉ có một nội dung về ủy quyền, chứ ủy quyền trong tiếp công dân là không có".
Việc tiếp công dân định kỳ của chủ tịch UBND cấp xã 2 lần trong 1 tháng là để phù hợp với thực tế. Vì, theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thì cấp xã có phạm vi quản lý lớn, rộng và rất nhiều việc.
"Nếu không quy định chủ tịch UBND xã tiếp công dân ít nhất 2 lần trong 1 tháng sẽ dẫn đến tình trạng ủy quyền. Như vậy, sẽ không đúng quy định, không bảo đảm tinh thần thượng tôn pháp luật", Phó Tổng Thanh tra lý giải.
Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, quy định chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp xã mỗi tháng tiếp công dân 1 hoặc 2 ngày thì không được ủy quyền. Tuy nhiên, với giải quyết những vụ việc cụ thể thì người đứng đầu có thể ủy quyền.
Thu Hằng