Phân định rõ thẩm quyền của hai hệ thống thi hành án dân sự

4 giờ trướcBài gốc

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung. Ảnh: Hồ Long

Hoàn thiện tổ chức, hoạt động hệ thống thi hành án dân sự

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi cho biết, dự thảo Luật gồm 5 Chương, 96 Điều; giảm 4 Chương, lược bỏ 48 điều, giữ nguyên 1 điều, sửa đổi, hợp nhất 131 điều; bổ sung 15 điều mới so với Luật Thi hành án dân sự hiện hành.

Dự thảo Luật điều chỉnh các nhóm nội dung như Luật Thi hành án dân sự hiện hành, đồng thời sửa đổi, bổ sung để thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng; khắc phục những bất cập, thiếu đồng bộ hiện nay, bao gồm: phạm vi thi hành án, quyết định do cơ quan thi hành án dân sự tổ chức thi hành và các nguyên tắc cơ bản trong thi hành án dân sự; quy định về quyền, nghĩa vụ của đương sự, người có quyền, nghĩa vụ liên quan; hệ thống tổ chức Thi hành án dân sự; nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền trong Thi hành án dân sự; Trình tự, thủ tục Thi hành án dân sự; khiếu nại, tố cáo, kháng nghị, kiến nghị về Thi hành án dân sự.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Về những nội dung sửa đổi, hoàn thiện, đại diện Bộ Tư pháp cho biết, dự thảo Luật hoàn thiện tổ chức, hoạt động; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án dân sự, người có thẩm quyền trong thi hành án dân sự, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân; vai trò, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan hoạt động thi hành án dân sự.

Tại Kết luận số 162-KL/TW Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã thống nhất chủ trương Đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống thi hành án dân sự bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Theo đó, tại địa phương có 34 cơ quan thi hành án dân sự tỉnh, thành phố và 355 Phòng Thi hành án dân sự khu vực được đặt tương đồng, thống nhất với 355 Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân khu vực (thống nhất về số lượng, về phạm vi thẩm quyền hoạt động, về địa điểm đặt trụ sở làm việc và tên gọi). Các Phòng Thi hành án dân sự khu vực có nhiệm vụ, quyền hạn tập trung vào công tác tổ chức thi hành án mà không thực hiện các nhiệm vụ về công tác tổ chức cán bộ, kế hoạch tài chính, giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Dự thảo Luật hoàn thiện quy định về trình tự, thủ tục, rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí, nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự theo yêu cầu của Nghị quyết số 27-NQ/TW; đồng thời nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc, bất cập từ thực tiễn công tác thi hành án dân sự, dự thảo Luật sửa đổi, hoàn thiện các quy định về trình tự, thủ tục thi hành án dân sự.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Trình bày tóm tắt báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với sự cần thiết ban hành Luật với các lý do như được nêu tại Tờ trình của Chính phủ.

Việc sửa đổi toàn diện Luật nhằm cụ thể hóa chủ trương, định hướng của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước, tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, thực hiện xã hội hóa một số hoạt động thi hành án dân sự; khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc, nâng cao hiệu quả hoạt động thi hành án dân sự và bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật, nhất là với các luật về tổ chức các cơ quan tư pháp mới được Quốc hội thông qua.

Về phạm vi sửa đổi và quy trình xem xét thông qua Luật, do thời gian rất khẩn trương, để bảo đảm chất lượng và tiến độ thông qua tại một kỳ họp, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị Chính phủ chỉ đạo tiếp tục hoàn thiện hồ sơ dự án Luật.

Trong đó, cần lưu ý: đối với nội dung mới làm thay đổi căn bản hoạt động thi hành án dân sự (như việc luật hóa Văn phòng Thi hành án dân sự từ mô hình Thừa phát lại), đề nghị cân nhắc phương án quy định về mô hình, thẩm quyền, trình tự, thủ tục phù hợp, khả thi; điều chỉnh kết cấu các chương, điều theo từng nội dung, bảo đảm tính hợp lý, khoa học, thuận tiện tra cứu, dẫn chiếu khi áp dụng cho cả hai hệ thống thi hành án dân sự; xác định rõ thời điểm có hiệu lực của Luật trong dự thảo.

“Chọn người giỏi” chứ không phải chọn “người thi giỏi”

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao dự thảo Luật; đồng thời lưu ý, những luật liên quan đến quyền con người cần quy định rất cụ thể để dễ triển khai thực hiện.

Hoan nghênh Bộ Tư pháp, cơ quan soạn thảo đã tổ chức các hội thảo lấy ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học nhằm hoàn thiện dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh mục tiêu sửa đổi Luật Thi hành án dân sự không chỉ nhằm hoàn thiện khung pháp lý, tháo gỡ khó khăn trong thi hành án dân sự mà còn góp phần đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, thúc đẩy công lý trong lĩnh vực dân sự.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Về quyền, nghĩa vụ của người được thi hành án và người thi hành án dân sự, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, quy định cần bảo đảm đơn giản, cắt bỏ các thủ tục không cần thiết.

Về tiêu chuẩn bổ nhiệm chấp hành viên, Chủ tịch Quốc hội đồng tình với dự thảo Luật và cho rằng, từ thực tiễn mở rộng bổ nhiệm chấp hành viên thời gian qua, cần “chọn người giỏi” chứ không phải chọn “người thi giỏi” làm chấp hành viên.

Một vấn đề nữa được Chủ tịch Quốc hội quan tâm là ưu tiên những vùng đặc biệt khó khăn được tuyển chọn, bổ nhiệm chấp hành viên không qua thi tuyển đối với người cam kết làm việc từ 5 năm trở lên tại các vùng miền núi, biên giới, hải đảo, vùng dân tộc thiểu số và vùng điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn; nên giao Chính phủ quy định chi tiết các chính sách.

Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, cần có cơ chế miễn giảm thi hành án dân sự đối với các khoản thu cho ngân sách nhà nước nhưng đồng thời cần bảo đảm phù hợp với chính sách hình sự, các nguyên tắc của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Thi hành án hình sự. Các cơ quan thi hành án xem xét quyết định miễn giảm đối với các bản án không có điều kiện thi hành để tăng tính khả thi và tránh tình trạng kéo dài do thủ tục khắt khe.

Nhất trí với nội dung sửa đổi, bổ sung về trình tự, thủ tục thi hành án dân sự theo hướng bổ sung nguyên tắc tăng cường sử dụng, ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, Chủ tịch Quốc hội cũng nhận thấy, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, số hóa hồ sơ thi hành án án dân sự; triển khai phần mềm thụ lý tổ chức thi hành án dân sự; xây dựng hệ thống thông báo thi hành án trực tuyến để nâng cao hiệu quả xử lý và thu hồi tài sản. Theo Chủ tịch Quốc hội, cần có quy định cụ thể về việc sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia để xác minh tài sản của người thi hành án, bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Cơ bản nhất trí với các nội dung của dự thảo Luật, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Lê Thị Nga cũng đồng tình với quy định về mô hình hệ thống thi hành án dân sự theo hướng: cơ quan thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp được tổ chức ở cấp tỉnh; Phòng thi hành án dân sự khu vực là tổ chức hành nghề của thừa hành viên, có chức năng tổ chức thi hành án dân sự mà không thực hiện các nhiệm vụ về công tác tổ chức cán bộ, kế hoạch tài chính, khiếu nại tố cáo; đồng thời, bổ sung mô hình Văn phòng Thi hành án dân sự và thừa hành viên.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, việc luật hóa Văn phòng Thi hành án dân sự và thừa hành viên sẽ tạo ra hai hệ thống thi hành án dân sự công và tư, mở rộng khả năng công dân được lựa chọn các hình thức tổ chức thi hành án phù hợp.

Để quy định này thực sự khả thi, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với ý kiến của cơ quan thẩm tra; đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát để phân định rõ thẩm quyền và bổ sung đầy đủ quy định về trình tự thủ tục thi hành án dân sự của hai hệ thống thi hành án dân sự.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện dự án Luật; sau phiên họp này, nếu tiếp thu đầy đủ ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét theo quy trình một kỳ họp tại Kỳ họp thứ Mười tới, nếu được Quốc hội thông qua thì sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, điều chỉnh kết cấu các chương, điều của dự thảo Luật, bảo đảm tính hợp lý, khoa học, thuận tiện cho việc tra cứu, dẫn chiếu khi áp dụng pháp luật cho cả hệ thống cơ quan thi hành án dân sự và Văn phòng thi hành án dân sự. Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, dự án Luật này liên quan đến rất nhiều luật khác, nên phải đề cao tính thống nhất của hệ thống pháp luật và các điều ước quốc tế có liên quan.

Thanh Chi

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/phan-dinh-ro-tham-quyen-cua-hai-he-thong-thi-hanh-an-dan-su-10382994.html