Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại cuộc họp báo ở Alaska, Mỹ ngày 15-8. Ảnh: THX/TTXVN
Nga giữ nguyên yêu cầu
Theo euronews.com, đặc phái viên Nga Kirill Dmitriev đã chuyển tới đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump bản đề xuất mới nhất nhằm chấm dứt chiến sự.
Kế hoạch này về cơ bản lặp lại hầu hết yêu cầu Nga đưa ra từ đầu xung đột, bao gồm việc Ukraine phải từ bỏ phần lãnh thổ còn kiểm soát tại Donbass, cắt giảm mạnh lực lượng vũ trang và từ bỏ nhiều loại vũ khí chiến lược.
Đáng chú ý, bản đề xuất gần như chỉ đề cập nhượng bộ từ phía Kiev mà không có điều khoản tương ứng từ phía Moskva.
Nỗ lực cân bằng lợi ích của Mỹ
Mỹ đồng thời thúc đẩy một kế hoạch riêng được đánh giá là toàn diện hơn. Theo truyền thông Mỹ, Tổng thống Trump đã nhất trí với khung 28 điểm xoay quanh 4 mục tiêu: thúc đẩy hòa bình, bảo đảm an ninh cho Ukraine, củng cố an ninh châu Âu và định hình quan hệ tương lai giữa Mỹ với Nga và Ukraine.
Đặc phái viên Steve Witkoff và Ngoại trưởng Marco Rubio được cho là đã dành nhiều tuần làm việc với cả Moskva và Kiev để xây dựng bản dự thảo.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt ngày 20-11 khẳng định kế hoạch vẫn đang được hoàn thiện và có thể thay đổi, nhưng nhấn mạnh Tổng thống Trump “ủng hộ mạnh mẽ”. Bà bác bỏ nhận định cho rằng kế hoạch nghiêng về phía Nga.
Tuy nhiên, nhiều nguồn tin cho biết bản dự thảo hiện có các điều khoản nhạy cảm, bao gồm nhượng bộ lãnh thổ của Ukraine, thu hẹp quân số xuống còn 600.000 quân và hạn chế tiếp cận vũ khí tầm xa. Kế hoạch cũng có khả năng loại trừ phương án triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu tại Ukraine sau khi đạt được ngừng bắn.
Phản ứng của các bên
Tại Kiev, Bộ trưởng Lục quân Mỹ Daniel Driscoll đã có chuyến thăm bất ngờ ngày 20-11 và được đánh giá là thái độ “khá lạc quan” sau cuộc gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky.
Văn phòng Tổng thống Ukraine xác nhận ông Zelensky sẽ trao đổi trực tiếp với ông Trump để thảo luận “các cơ hội ngoại giao”. Trên Telegram. Về phần mình, ông Zelensky khẳng định sẵn sàng làm việc “mang tính xây dựng, trung thực và nhanh chóng” với phía Mỹ.
Dù vậy, các quan chức Ukraine cho biết nước này phản đối một số điểm quan trọng, đặc biệt là các điều khoản liên quan lãnh thổ. Kiev tái khẳng định sẽ không chấp nhận bất kỳ hình thức nhượng đất nào cho Nga, cho rằng đó là “lằn ranh không thể vượt”.
Tại châu Âu, kế hoạch đang gây ra sự cảnh giác rõ rệt. Đại diện cấp cao EU phụ trách chính sách đối ngoại Kaja Kallas nhấn mạnh bất kỳ khuôn khổ hòa bình nào cũng phải được Ukraine và châu Âu đồng thuận.
Ngoại trưởng Pháp Jean-Noël Barrot khẳng định “Ukraine không muốn bất kỳ hình thức đầu hàng nào”, phản ánh tâm lý lo ngại châu Âu bị gạt ra khỏi tiến trình.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố Moskva “luôn sẵn sàng cho giải pháp hòa bình”, nhưng nhấn mạnh cần “giải quyết tận gốc” nguyên nhân xung đột. Ông cho biết không có gì để bổ sung ngoài các tuyên bố được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh Trump - Putin ở Anchorage hồi tháng 8.
Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio viết trên X rằng để đạt hòa bình lâu dài "cả hai bên sẽ phải chấp nhận những nhượng bộ khó khăn nhưng cần thiết”.
Washington kỳ vọng Tổng thống Zelensky có thể ký thông qua bản khung trước ngày 27-11 để Mỹ tiến hành đối thoại với Nga ngay trong tháng này, hướng tới mục tiêu hoàn tất tiến trình vào đầu tháng 12.
Bối cảnh ngoại giao hiện nay cho thấy cả Mỹ và Nga đều đang thử nghiệm những khuôn khổ mới nhằm kiểm tra mức độ sẵn sàng nhượng bộ của đối phương. Tuy nhiên, với những khác biệt lớn giữa 2 bản đề xuất cùng lập trường cứng rắn của Kiev và lo ngại của châu Âu, con đường tiến tới hòa bình vẫn còn nhiều trở ngại.
Vĩnh Cẩm